Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖
Na ten wyjątkowy zbiór składają się zwięzłe, ludowe opowieści, sagi, baśnie, legendy, przypowieści, mity, aforyzmy oraz przysłowia wybrane z Talmudu — jednej z najważniejszych ksiąg judaizmu, będącej komentarzem do Tory.
To zwięzłe formy, często odznaczające się stylem biblijnym. Celem opowieści agadycznych jest nie tylko samo opowiadanie, lecz także przedstawienie w aforystycznej formie talmudycznego kodeksu postępowania. Agady, nazywane również hagadami (hebr.: opowiadanie), to część ustnej tradycji, która na stałe weszła do europejskiego folkloru. Agady talmudyczne w przekładzie Michała Friedmana to antologia, którą docenią nie tylko jidyszyści i miłośnicy kultury żydowskiej. To także interesujący materiał źródłowy dla kulturoznawców, religioznawców i literaturoznawców.
- Autor: Autor nieznany
- Epoka: nie dotyczy
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany
Nie wiedząc, co odpowiedzieć, Egipcjanie szybko odeszli zostawiwszy na pastwę losu swoje obsiane pola i zasadzone winnice.
IVPewnego razu Aleksander Macedoński wezwał wszystkich swoich naczelników i mędrców na naradę.
— Mam zamiar — oświadczył — udać się w podróż do odległych państw Afryki.
— Trudno się tam dostać — odradzali mędrcy i naczelnicy. — Po drodze bowiem wznoszą się Góry Ciemności.
— Ja jednak postanowiłem tam dotrzeć. Nie wiem tylko, jak pokonać przeszkody.
— Weź osły libijskie (z Libii), przyzwyczajone do poruszania się w ciemności — doradzili mu. Zabierz także z sobą sznury i przywiąż je wzdłuż ścieżki wśród gór, żebyś mógł ją potem odnaleźć.
Posłuchał Aleksander ich rady i wyruszył w drogę. Wkrótce dotarł do Kartaginy, państwa, w którym rządziły kobiety. Postanowił wypowiedzieć im wojnę. Te wtedy tak do niego rzekły:
— Jeśli nas pokonasz, powiedzą, żeś zabił kobiety. Jeśli natomiast my ciebie pokonamy, powiedzą: oto król, którego kobiety pokonały.
Rozkazał wtedy kobietom z Kartaginy, by podały mu chleb. Podały mu złote bochenki chleba, złote jabłka i granaty. Nie posiadając się ze zdumienia, zapytał:
— Cóż to, w waszym państwie jada się złoto?
— Czy to znaczy, że miałeś na myśli zwykły chleb? Dlaczego więc zadałeś sobie trud, żeby przyjść do nas? Czyżby w twoim kraju brakowało chleba?
Opuściwszy państwo kobiet, król Aleksander polecił wyryć na jego bramach napis:
„Ja, Aleksander Macedoński, byłem głupim królem do czasu, gdy przybyłem do Afryki. Tu bowiem kobiety nauczyły mnie rozumu”.
VOdstąpiwszy od państwa kobiet, Aleksander udał się do króla panującego w kraju Kacja.
Ten, chcąc się pochwalić, pokazał Aleksandrowi Macedońskiemu swoje skarby.
— Nie po to — powiedział mu Aleksander — przybyłem do twego kraju, żeby oglądać twoje złoto i srebro. Mnie interesują wasze obyczaje i prawa.
Podczas tej rozmowy pojawili się dwaj mężowie, którzy poprosili króla Kacji o rozstrzygnięcie sporu, jaki między nimi powstał:
— Królu mój — oświadczył jeden z mężów — oto kupiłem u tego człowieka walący się dom, prawdziwą ruinę, i kiedy zabrałem się do uprzątnięcia terenu, znalazłem ukryty w ziemi skarb. Uznałem, że skarb należy się jemu, bo ja kupiłem od niego tylko zrujnowany dom.
Były właściciel ruiny ze swojej strony tak twierdził:
— Ja też nie chcę tego skarbu. Tak jak on, nie chcę zgrzeszyć zagarnięciem cudzego mienia. Sprzedałem mu ruinę wraz ze wszystkim co się w niej znajduje. Całą posesję, od podziemi aż po dach.
Wysłuchawszy ich, król zwrócił się do jednego z nich z pytaniem:
— Masz syna?
— Tak.
— A ty — zwrócił się do drugiego — masz córkę?
— Tak.
— Niech więc oboje się pobiorą i skarb będzie ich posagiem.
Usłyszawszy decyzję miejscowego króla Aleksander wykazał ogromne zdumienie.
— Co? Czy zły wyrok wydałem? — zapytał król.
— Oczywiście — odpowiedział Aleksander.
— A ty u siebie w państwie wydałbyś inny wyrok?
— Tak. Ja skazałbym obu na śmierć. Jednemu i drugiemu nakazałbym ściąć głowę. Skarb zaś skonfiskowałbym na rzecz korony.
— A więc, skoro tak, to powiedz mi, czy w twoim państwie świeci słońce?
— Jasna rzecz!
— A są w twoim państwie świnie?
— Oczywiście.
— Jeśli są, to chyba tylko dzięki nim świeci dla was słońce i deszcze na waszą ziemię padają.
VIW drodze powrotnej Aleksander Macedoński zatrzymał się przy źródle, by się posilić i odpocząć. Wyjął z torby solone ryby i umoczył je w wodzie. Oczyszczone z soli, nabrały przyjemnego zapachu.
— Wydaje się — powiedział Aleksander — że źródło wypływa z samego raju.
Obmył twarz i poczuwszy się rześko, ruszył z biegiem źródła do raju. Znalazłszy się przed bramą raju, zapukał, po czym głośno zawołał:
— Otwórzcie bramę!
W odpowiedzi słyszy:
— To jest brama Boga. Tylko cadycy mogą przez nią wchodzić.
— Ale ja jestem Aleksandrem Macedońskim, sławnym wielkim królem. Podarujcie mi stamtąd byle co.
Podali mu kawałek kości czerepowej. Po powrocie do domu położył kość na jednej szali wagi, na drugiej zaś położył złoto i srebro, które przyniósł ze sobą.
I oto okazało się, że kość z czerepu przeważyła złoto ze srebrem. Zapytał wtedy swoich mędrców i uczonych, co to ma oznaczać.
— To jest — oświadczyli zapytani — orbita ludzkiego oka, które nigdy nie może się nasycić.
— Z czego to wnioskujecie?
— Spróbuj posypać ją garścią ziemi.
Uczynił Aleksander tak, jak mu uczeni poradzili, i oto szala z kawałkiem czerepu uniosła się w górę32.
Przez czterdzieści lat Szymon Sprawiedliwy pełnił funkcje arcykapłana. Po czterdziestym Jom Kipur oświadczył:
— Tego roku już nie przeżyję.
— Skąd wiesz? — zapytano go.
— W każde święto Jom Kipur, kiedy wstępuję do Kodesz ha-Kodaszim, czyli do Przenajświętszego Miejsca, widzę starego człowieka owiniętego w białą szatę. Razem ze mną zwykł wchodzić do Przenajświętszego Miejsca i razem ze mną wychodzić. W tym roku ten stary człowiek był owinięty w czerń i nie wyszedł razem ze mną z Przenajświętszego Miejsca.
Po święcie Sukot Szymon Sprawiedliwy zachorował i po ośmiu dniach zmarł.
Przed śmiercią nakazał, że arcykapłanem po nim ma zostać jego młodszy syn Chonio.
Zabolało to starszego Szymija, któremu według prawa należała się ta funkcja.
Powstał spór.
W końcu doszło jednak do ugody.
Chonio zrzekł się zaszczytu i stanowisko arcykapłana objął starszy brat Szymij.
W głębi serca jednak Chonio zazdrościł bratu.
Co więc uczynił? Otóż przyszedł do Szymija i tak do niego powiedział:
— Chodź ze mną, to cię nauczę, jak odprawiać Bożą służbę w Świątyni.
Ubrał go w kobiecą suknię i postawił przed ołtarzem.
Do pozostałych zaś kapłanów tak rzekł:
— Idźcie i zobaczcie, co on robi, i jak wygląda. Dał słowo swojej kochance, że jak zostanie arcykapłanem, to wdzieje kobiecą suknię i w niej przystąpi do ołtarza. Teraz właśnie dotrzymuje słowa.
Kapłani, widząc to, chcieli zabić Szymija, ale ten powiedział im, że to właśnie Chonio tak go oszukał. Wtedy kapłani postanowili zabić Chonio, ale ten zdążył uciec do Aleksandrii w Egipcie, gdzie zbudował Świątynię.
Kto nie widział aleksandryjskiej synagogi, ten nie widział bożnicy w pełnym blasku jej żydowskiej urody architektonicznej. Duże wnętrze z dwoma rzędami kolumn, szeregiem ław, jedna wyższa od drugiej. W synagodze mogło się pomieścić dwa razy więcej Żydów niż wyszło z Egiptu33.
Siedemdziesiąt jeden złotych pulpitów dla siedemdziesięciu jeden członków sanhedrynu. Każdy pulpit ważył nie mniej niż dwadzieścia jeden razy dziesięć tysięcy centnarów złota.
W środku stała duża bima dla kantora. Wokół niej stali Szamasze z chustami w rękach. Kiedy trzeba było powiedzieć „amen”, machali chustami, żeby ci, którzy siedzieli dalej od bimy i nie słyszeli słów kantora, mogli, widząc trzepoczące chusty, powtarzać za innymi „amen”.
Zasiadywali tam według ustalonego porządku. Według przynależności do cechów: złotnicy, ślusarze, kotlarze, tkacze. Każdy cech oddzielnie. Kiedy do synagogi przychodził gość, to zajmował miejsce według wykonywanego przez siebie fachu. Cech, do którego się przysiadł, pomagał mu w urządzaniu się.
W czasie panowania Greków w Erec Izrael ukazał się wymierzony przeciwko Żydom dekret następującej treści:
„Każdy właściciel domu ma obowiązek wyryć na ryglu drzwi napis: «Nie mam nic wspólnego z żydowskim Bogiem»”.
Co zrobili Żydzi? Wyrwali wszystkie rygle ze wszystkich drzwi.
Wtedy ukazał się nowy dekret:
„Każdy Żyd, który posiada wołu, powinien napisać na jego rogu: «Nie mam nic wspólnego z żydowskim Bogiem»”.
Co zrobili Żydzi? Natychmiast sprzedali wszystkie woły.
II„Za przywiązanie do Ciebie, Boże, zostaliśmy zamordowani. Jak bydło na rzeź zostaliśmy zaprowadzeni”. Znajduje to potwierdzenie w tragedii kobiety i jej siedmiu synów za czasów króla greckiego Antiocha.
Miriam, córka Nachtuma, wraz z siedmioma synami została uwięziona przez greckie władze. Uwięzionych osadzono w osobnych celach.
Najpierw przed obliczem króla Antiocha postawiono najstarszego syna. Król wskazał mu obraz i polecił złożyć pokłon.
— Nie uczynię tego — oświadczył najstarszy syn. — W naszej Torze jest napisane: „Jam Bóg, Bóg twój”.
Za odmowę pokłonienia się obrazowi zabito go, po czym przyprowadzono królowi drugiego syna.
— Pokłoń się obrazowi — rozkazał Antioch.
— W Torze jest napisane: „Nie będziesz miał innych bogów obok mnie!”.
Przyprowadzono więc trzeciego syna.
— Pokłoń się obrazowi — brzmiał rozkaz króla.
— W Torze napisane jest: „Nie będziesz się im kłaniał”.
Czwarty syn na to samo polecenie odpowiedział:
— Kto oddaje cześć bożkom niechaj zginie.
Piąty odpowiedział:
— Szma Izrael, Bóg nasz Pan jest Jedynym Bogiem.
Szósty na polecenie króla, żeby się pokłonił obrazowi, zawołał:
— Bóg jest Panem w niebie na wysokościach i na ziemi, i pod ziemią. Poza nim nie ma drugiego.
Wszystkich sześciu niepokornych synów zamordowano na rozkaz króla.
Kiedy przyprowadzono siódmego, najmłodszego syna nieszczęśliwej matki, król łagodnym głosem rzekł do niego:
— Dziecino, posłuchaj mnie i pokłoń się obrazowi.
— Za nic! Uchowaj Bóg!
— Dlaczego?
— W Świętej Torze jest tak napisane: „Ty wywyższyłeś Boga i On ciebie wywyższył”. Przysięgliśmy Mu, że nie zdradzimy Go dla innego Boga, i On przysiągł nam, że nie wybierze innego narodu.
Powiada wtedy do niego Antioch:
— Twoi braci pożyli już trochę i zdążyli zakosztować nieco z przyjemności tego świata, ale ty jesteś zbyt młody i szczęścia jeszcze nie zaznałeś. Pokłoń się obrazowi, a będziesz żył.
— Bóg jest wiecznym królem. Narody przeminą i znikną z powierzchni ziemi. Z was najmniejszy ślad nie pozostanie, władza Boga zaś jest wieczna i nie przemijająca.
Zaczyna król go błagać:
— Rzucę na ziemię pierścionek i ty się nachylisz, żeby go podnieść. Zrób to, żeby ludzie pomyśleli, że się pokłoniłeś obrazowi.
— Niedobrze z tobą królu! Chodzi ci o własny honor. Chcesz oszukać ludzi, aby tylko zaspokoić niegodziwą swoją zachciankę.
Widząc, że nic nie wskóra u chłopca, wezwał do siebie jego matkę.
— Ocal — powiada do niej — ostatnie swoje dziecko. Namów je, żeby mnie posłuchało.
Matka wzięła na bok synka i ucałowawszy go, powiedziała:
— Teraz nadszedł czas, żebyś odpłacił matce za wszystkie trudy i wyrzeczenia, które zniosła, nim zdołała cię wychować. Mocno trzymaj się naszego Boga. Nie słuchaj tego złoczyńcy inie bądź mu powolny, śmiało i odważnie, wzorem twoich braci, idź na śmierć, za naszą wiarę. Nie bój się jej, synu mój! Wkrótce wszyscy się spotkamy na tamtym świecie.
Kiedy poprowadzono chłopca na śmierć, matka zaczęła błagać króla, żeby ją najpierw zabił.
Widząc, że jej prośba pozostaje bez echa, przypadła w ostatniej chwili do synka i wziąwszy go w ramiona, przytuliła do siebie i nie dała się od niego oderwać.
— Idź — powiedziała — synu mój, do naszego praojca Abrahama i powiedz mu w moim imieniu: „Ty miałeś do czynienia z jednym ofiarnym stosem, ja zaś z siedmioma. Ty byłeś tylko wystawiony na próbę, a ja naprawdę straciłam siedmiu synów”.
Po dłuższej szarpaninie strażnicy króla wyrwali chłopca z jej rąk i zabili. Wtedy ona weszła na dach i skoczyła, ponosząc śmierć na miejscu.
IIIGrecy wpadli do świątyni i zanieczyścili wszystkie dzbanki z oliwą. Nie było czym zapalić w świecznikach.
Po zwycięstwie Hasmoneuszy nad nimi Żydzi, wstąpiwszy do Świątyni, zaczęli szukać czystej oliwy, żeby zapalić w menorze.
Ioto wśród rozbitych naczyń znaleźli dzbanek oliwy z pieczątką arcykapłana.
Starczyłoby tej oliwy na jeden dzień, ale stał się cud, bo oto mała porcja oliwy paliła się w menorze przez osiem dni.
Z tego powodu ustanowiono święto Chanuka, podczas którego przez osiem dni płoną świeczki w ośmioramiennej menorze.
Król Janaj udał się do kraju Kochalit i zajął tam czterdzieści miast.
Po powrocie wezwał do siebie wszystkich mędrców Izraela itak do nich powiedział:
— Kiedy nasi ojcowie budowali świątynię Pańską, jadali zazwyczaj chleb z solą. Wynikało to z pośpiechu i z biedy. Teraz, kiedy Bóg nam pomógł, jedzmy też ku pamięci naszych ojców coś słonego.
I zaraz służba królewska podała im na złotych stołach solone potrawy.
Wśród zebranych był pewien zły i niegodziwy mąż imieniem Elazar ben Poira.
Pierwszy zabrał głos i tak do króla Janaja powiedział:
— Faryzeusze nienawidzą cię.
— Co przeto należy z nimi zrobić?
— Włóż na czoło złotą blaszkę, wtedy oni staną przed tobą jak przed arcykapłanem i już nie będą w stanie twierdzić, żeś niezdatny do pełnienia funkcji arcykapłana.
Janaj posłuchał i opasał czoło złotą blaszką. Wszyscy zgromadzeni zerwali się z miejsc, oddając mu w ten sposób cześć. Jeden tylko stary mąż Jehuda ben Gdidja nabrał odwagi i oświadczył:
— Królu Janaju, wystarczy ci królewska korona. Kapłańską zostaw innemu kapłanowi. Chodzą bowiem słuchy, że twoja matka została kiedyś wzięta do niewoli w Modaim35.
Postanowiono rzecz dokładnie zbadać i okazało się, że nie znaleziono dowodu, który by to potwierdził. Nic dziwnego, że mędrcy rozeszli się z poczuciem zawodu i gniewem w sercu.
Powiada Elazar ben Poira do Janaja:
— Prostego człowieka, który dopuścił się znieważenia bliźniego, należy surowo ukarać. Oni znieważyli ciebie, króla i arcykapłana w jednej osobie. Na jaką więc karę zasługują?
— Co, twoim zdaniem, mam uczynić?
— Chcesz posłuchać mojej
Uwagi (0)