Wiersze światowe - Elżbieta Drużbacka (biblioteka szkolna online TXT) 📖

harap — tu: zdobycz; od niem. „herab!” (tutaj, do nogi), będącego zawołaniem stosowanym przez myśliwych, by odciągnąć psy od upolowanej zwierzyny i nie dopuścić do jej rozszarpania. [przypis edytorski]

26. bozki — dziś ubezdźwięcznione: boski. [przypis edytorski]

27. pleszcze — dziś popr.: pluszcze. [przypis edytorski]

28. mienić się (daw.) — zmieniać się. [przypis edytorski]

29. sierć — dziś popr.: sierść. [przypis edytorski]

30. reskrypt — pisemna odpowiedź. [przypis edytorski]

31. o cie — o cię; o ciebie. [przypis edytorski]

32. masz wolą (daw.) — masz wolę; chcesz. [przypis edytorski]

33. Bozki — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: boski. [przypis edytorski]

34. letki — dziś popr.: lekki. [przypis edytorski]

35. niewstyd — bezwstyd. [przypis edytorski]

36. od (daw.) — tu: przez. [przypis edytorski]

37. więcierz (daw.) — rodzaj sieci rybackiej. [przypis edytorski]

38. specyał (daw.) — dziś: specjał; rarytas, rzecz wyborna. [przypis edytorski]

39. garło (daw.) — dziś popr.: gardło. [przypis edytorski]

40. kawalec (daw., gw.) — kawałek; szczątek, fragment. [przypis edytorski]

41. Dotknieniem owych śmierdzących kawalców, trudno tabaki zażyć (...) — znaczenie konstrukcji zdaniowej: Jeśli się dotknie owe śmierdzące kawałki, trudno (potem) przez trzy dni zażyć palcami tabaki. [przypis edytorski]

42. mowić — dziś: mówić. [przypis edytorski]

43. nie stać o coś (daw.) — nie dbać o coś. [przypis edytorski]

44. stroje — tu: jądra. Na bobry polowano ze względu na ich futro oraz znajdujące się właśnie nad jądrami gruczoły, których wydzielina wykorzystywana była w celach medycznych i kosmetycznych. Od starożytności przypisywano bobrom, że dokonują autokastracji. Nie widząc możliwości, by umknąć myśliwemu, bobry same miały odgryzać sobie jądra i porzucając prześladowcy ten łup, uchodzić z życiem; wyraz „kastracja” miał pochodzić od łac. nazwy bobra: castor (choć bardziej uzasadnione byłoby etymologiczne wywodzenie nazwy rzecznych budowniczych od łac. castrum: budynek warowny, twierdza). Do tego właśnie wierzenia odnosi się w sposób żartobliwy wiersz: w finalnej odpowiedzi starszej damy pojawia się aluzja do łowów, lecz miłosnych; obdarowana niechcianym, cuchnącym prezentem, oświadcza dowcipnie, że złożenie jej „strojów” bobrowych w darze jest nieporozumieniem, ponieważ nie występuje już w roli łowczyni. [przypis edytorski]

45. zkąd — dziś ubezdźwięcznione: skąd. [przypis edytorski]

46. sobaczy (z ros.) — psi. [przypis edytorski]

47. wspomódz — dziś popr.: wspomóc. [przypis edytorski]

48. obligować się — zobowiązywać się. [przypis edytorski]

49. jeden drugiego nie cierpieć hołyszem — nie tolerować, by drugi był biedakiem. [przypis edytorski]

50. respekta — szacunek, względy. [przypis edytorski]

51. karessy — karesy; pieszczoty, czułości. [przypis edytorski]

52. jeźli — dziś popr.: jeśli. [przypis edytorski]

53. affekt — tu: uczucie. [przypis edytorski]

54. potykać się — walczyć, stawać do pojedynku. [przypis edytorski]

55. kirys — pancerz chroniący tułów; tu w pisowni starop. z podwojonym s. [przypis edytorski]

56. męztwie — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: męstwie. [przypis edytorski]

57. zwycięztwie — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: zwycięstwie. [przypis edytorski]

58. wykowany (daw.) — wykuty; por. kowal. [przypis edytorski]

59. snadno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

60. eremita — pustelnik. [przypis edytorski]

61. swoję — dziś popr.: swoją. [przypis edytorski]

62. rozruchać się — dziś popr.: rozruszać się; por. ruch. [przypis edytorski]

63. westalskie panny — westalki; dziewice-kapłanki bogini Westy. [przypis edytorski]

64. zpląta — dziś popr.: splącze. [przypis edytorski]

65. zkąd — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: skąd. [przypis edytorski]

66. w (...) młody — dziś popr.: w młodej. [przypis edytorski]

67. jeźli — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: jeśli. [przypis edytorski]

68. zażyi — dziś popr.: zażyj. [przypis edytorski]

69. zkończył — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: skończył. [przypis edytorski]

70. Merkuryusz (mit. rzym.) — Merkury, posłaniec bogów, opiekun kupców, podróżników i złodziei. [przypis edytorski]

71. na czas — czasowo, tymczasem; nie na stałe. [przypis edytorski]

72. skulptor — rzeźbiarz. [przypis edytorski]

73. dłoto — dziś popr.: dłuto. [przypis edytorski]

74. karesować się — pieścić się. [przypis edytorski]

75. wreście (daw.) — dziś popr.: wreszcie. [przypis edytorski]

76. sukienke — dziś popr.: sukienkę. [przypis edytorski]

77. bardzi — dziś popr.: bardziej. [przypis edytorski]

78. glans — połysk. [przypis edytorski]

79. farba (daw.) — kolor, barwa. [przypis edytorski]

80. w rządzie — dziś popr.: w rzędzie. [przypis edytorski]

81. przedać (daw.) — dziś: sprzedać. [przypis edytorski]

82. tani — dziś popr.: taniej. [przypis edytorski]

83. bałwan — tu: posąg przedstawiający bożka. [przypis edytorski]

84. opaczny — tu: przeciwny, odwrotny. [przypis edytorski]

85. trafunek — przypadek. [przypis edytorski]

86. kassa — dziś popr.: kasy. [przypis edytorski]

87. Bożków — dziś popr. małą literą: bożków. [przypis edytorski]

88. faktor — pośrednik. [przypis edytorski]

89. zbrodzien a. zbrodzień — dziś popr. forma: zbrodniarz. [przypis edytorski]

90. na darniu — dziś: na darni. [przypis edytorski]

91. w figurę kanapy — w kształcie kanapy. [przypis edytorski]

92. liście mnie (...) zasłoniło — tu: listowie. [przypis edytorski]

93. rezonować — wypowiadać się elokwentnie, rozprawiać śmiało, krytycznie przedstawiać swoje zdanie; moralizować, mądrzyć się. [przypis edytorski]

94. mięszkać (daw.) — dziś popr.: mieszkać. [przypis edytorski]

95. z marsem — ze srogą miną. [przypis edytorski]

96. rob — robron; szeroka suknia balowa popularna w XVIII w. [przypis edytorski]

97. Senatorskiej izbie — dziś popr. małą literą: senatorskiej. [przypis edytorski]

98. assamble (z fr.) — spotkania towarzyskie. [przypis edytorski]

99. reduta (daw.) — zabawa towarzyska, łącząca bal (często maskowy) oraz grę w karty dla panów i plotki oraz swatanie par dla pań. [przypis edytorski]

100. blondynowy — wykonany z blondyny, tj. koronki klockowej z surowego jedwabiu. [przypis edytorski]

101. bekiesza — rodzaj długiego płaszcza podszytego futrem, szamerowanego i zapinanego na pętlice z ozdobnego sznura. [przypis edytorski]

102. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]

103. żyd — wyznawca judaizmu. [przypis edytorski]

104. cholera — tu: gniew, wściekłość. [przypis edytorski]

105. piąciu (daw.) — dziś popr. D.lm: pięciu. [przypis edytorski]

106. zadziergnąć — dziś popr.: zadzierzgnąć. [przypis edytorski]

107. gdańskie biuro — biuro handlowe, kupieckie; Gdańsk był głównym ośrodkiem handlu zbożem i in. surowcami eksportowanymi z Rzeczypospolitej, siedzibą kupców pośredniczących w tym handlu. [przypis edytorski]

108. wyplątają — dziś popr.: wyplączą. [przypis edytorski]

109. ciałoć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

110. snadno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

111. jeźli — dziś: jeśli. [przypis edytorski]

112. Polskiemu — dziś popr. małą literą: polskiemu. [przypis edytorski]

113. narodu — dziś popr. C.lp: narodowi. [przypis edytorski]

114. nuncjatura — przedstawicielstwo dyplomatyczne Watykanu. [przypis edytorski]

115. konsystorz (łac. consistorium: zgromadzenie) — daw. w kościele katolickim zgromadzenie doradców biskupa (kurii biskupiej) zbierające się pod przewodnictwem biskupa dla rozstrzygania spraw administracyjno-sądowniczych. [przypis edytorski]

116. nawa (daw., z łac.) — statek, okręt; por. nawigacja. [przypis edytorski]

117. interesa — dziś popr. M.lm: interesy. [przypis edytorski]

118. awersja (z łac.) — tu: zniechęcenie, odwrócenie się ku czemu innemu wskutek rozczarowania. [przypis edytorski]

119. waleta (z łac. vale: bądź zdrów) — pożegnanie. [przypis edytorski]

120. stateczny (daw.) — niezmienny, stały. [przypis edytorski]

121. motłoch — zbieranina; tu: śmieci, odpady, ruina. [przypis edytorski]

122. dudy w miechy — przen.: koniec zabawy; zbierać się do odejścia. [przypis edytorski]

123. naprawiać — tu: naprowadzać, kierować; przyciągać. [przypis edytorski]

124. pachniące — dziś popr.: pachnące. [przypis edytorski]

125. miętki — dziś popr.: miękki. [przypis edytorski]

126. ściśli — ściślej; tu: trudniej. [przypis edytorski]

127. poczne — dziś popr.: pocznę. [przypis edytorski]

128. myślić — dziś popr.: myśleć. [przypis edytorski]

129. moję — dziś popr.: moją. [przypis edytorski]

130. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

131. errory — błędy. [przypis edytorski]

132. appetyt (daw.) — dziś: apetyt. [przypis edytorski]

133. sapory (daw.) — wonne przyprawy stosowane do potraw. [przypis edytorski]

134. ściszka — dziś popr.: ścieżka. [przypis edytorski]

135. karyta — dziś popr.: kareta. [przypis edytorski]

136. przyść — dziś popr.: przyjść. [przypis edytorski]

137. wakować — brakować. [przypis edytorski]

138. szyć komuś buty — obmawiać kogoś; podobne znaczenie ma wyrażenie: nicować (czyli odwracać podszewką na wierzch) suknie. [przypis edytorski]

139. zadumianie — dziś popr.: zadumanie. [przypis edytorski]

140. wszytek (daw.) — wszystek, cały. [przypis edytorski]

141. paciorki — tu: różaniec modlitewny. [przypis edytorski]

142. ścieszek — dziś popr.: ścieżek. [przypis edytorski]

143. djabeł — dziś popr.: diabeł. [przypis edytorski]

144. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

145. swojego ministra — tu: diabła. [przypis edytorski]

146. judasz — tu: zdrajca. [przypis edytorski]

147. frymark — interes, handel. [przypis edytorski]

148. podobień (daw.) — dziś popr.: podobny. [przypis edytorski]

149. nawa — statek, okręt. [przypis edytorski]

150. bozkiej — dziś ubezdźwięcznione: boskiej. [przypis edytorski]

151. nadgroda (daw.) — dziś popr.: nagroda. [przypis edytorski]

152. hołysz — dosł.: golec; biedak. [przypis edytorski]

153. jeźli — dziś popr.: jeśli; tu: czy, czy też. [przypis edytorski]

154. tyle troje — trzy razy tyle. [przypis edytorski]

155. respekty — tu: względy, honory. [przypis edytorski]

156. osobny (daw.) — tu: samotny, ustronny. [przypis edytorski]

157. bez zgraje — dziś popr. D.lp r.ż.: bez zgrai. [przypis edytorski]

158. bozka — dziś ubezdźwięcznione: boska. [przypis edytorski]

159. Greckie — dziś popr. małą literą: greckie. [przypis edytorski]

160. jeźli — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: jeśli; jeźlić: skrócone od: jeźli ci (jeśli ci). [przypis edytorski]

161. użytszy — łaskawszy, hojniejszy. [przypis edytorski]

162. snadny (daw.) — łatwy. [przypis edytorski]

163. alternata (daw.) — zmiana biegu wypadków. [przypis edytorski]

164. w gniazdzie — dziś popr.: w gnieździe. [przypis edytorski]

165. łabęcim — dziś popr.: łabędzim. [przypis edytorski]

166. sie — dziś popr.: się. [przypis edytorski]

167. wszytek (daw.) — wszystek; cały. [przypis edytorski]

168. przetak — sito. [przypis edytorski]

169. odrzec się czegoś — wyrzec się czegoś. [przypis edytorski]

170. Argus (mit. gr.) — olbrzym o tysiącu oczu, strażnik na usługach bogini Hery, strzegł w Kolchidzie cudownego barana o złotym runie. [przypis edytorski]

171. Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swojego dziadka; jednak za sprawą Zeusa, który przybrał