Wiersze światowe - Elżbieta Drużbacka (biblioteka szkolna online TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wiersze światowe to cykl wierszy zawartych w I tomiku Poezyj Elżbiety Drużbackiej wydanych w 1837 roku.
Elżbieta Drużbacka była barokową poetką. Początkowo jej utwory krążyły wśród czytelników w formie odpisów. W 1752 roku bracia Załuscy, twórcy Biblioteki Załuskich, wydali tom o nazwie Zbiór rymów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych…, który zawierał trzy, obecnie najbardziej znane, utwory poetki, powieść Fabuła o książęciu Adolfie oraz kilka innych drobnych dzieł. Były to jedyne wydania utworów Drużbackiej za jej życia. Jej poezja była naturalna, prosta i wolna od popularnych w baroku makaronizmów.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Elżbieta Drużbacka
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Wiersze światowe - Elżbieta Drużbacka (biblioteka szkolna online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Elżbieta Drużbacka
blisko,
Tak, że już było trudno przydać więcej kroku;
Wnet Bożek łuczny z niego uczyni igrzysko,
Wnet pozna, co za skutek w zakazanym stoku,
W którym Dyana czysta, Bozkie myjąc członki
Na pokrycie nagości nie miała zasłonki.
W tym spojrzy w bok, postrzeże ukrytego szpiega:
Wstydem, a potem gniewem zdjęta, wodą pryśnie
Zalawszy oczy, sama szukając Nimf biega,
Okiem nań, słowem groźnym jak piorunem ciśnie,
Mówiąc mu: byś nie wydał przed światem sekretu,
Coś widział, bądź jeleniem, z mojego dekretu.
Ledwie co wymówiła Bogini zajadła,
Aż postać kawalera wybornej urody
Mieni się28, bo twarz z głową natychmiast opadła.
Dopiero uznał, jakiej wzrok nabawił szkody,
Gdy w zamianę za ludzką i kształtną posturę
Brać musi jeleniową głowę, nogi, skórę.
Nie dosyć, że z człowieka przemieniony w zwierza
Lecz własnych psów sprobował tyraństwa nad sobą.
Wołać chce, ci go szarpią, lancą ku nim zmierza,
Myśląc wzdycha, cóż to jest Akteonie z tobą?
Za jednę oczu twoich chęć, przypłacasz śmiercią,
Okrywasz się jelenią i twoich psów siercią29.
Otoż tak igrać z Bogi! a śmiałością grzeszyć?
Chronić się raczej życzę ich pomsty i gniewu:
Mają moc złych ukarać, mają dobrych cieszyć,
Człowieka niemym zrobią, mówić każą drzewu.
Często zła myśl, złe oko, gdzie żądza przeklęta,
Mieni ludzie w bestye i głupie bydlęta.
Reskrypt30 pewnemu poecie bojącemu się grzmotów i zabicia od piorunów, że grzesznik
Mocny Bóg, to jest pewna, w piorunie i grzmocie;
Uznaj grzeszniku winę, wszakże idzie o cie31.
Cóż za sposób w bojaźni nagłego karania,
Żal, wstyd szczery występków, do nich niewracania.
A gdy się w taką zbroję winowajco stroisz,
Czegóż grzmotów, błyskania, piorunów się boisz?
Chyba że po skończonej burzy, wichrze, strachu
Masz wolą32 grzech przytulić do twojego gmachu.
Wiem, że Bóg sprawiedliwy, w doskonałych rządach
Równe w nim miłosierdzie; lub w ukrytych sądach.
Czemuż ja? czemuż i ty? czemu w piekle na dnie
Świat nie osiadł dla grzechu, kto tę skrytość zgadnie.
Truchlał Mojżesz na brzmiące ust Bozkich33 odgłosy
Krzak widząc, rozzuwa się, w róg powstają włosy.
Rzecze z strachu: już więcej nie mów do mnie Panie,
Bo umrę, i włosów mi na głowie nie stanie.
Aż ach? jak pożyteczny ten głos, ta rozmowa
Gdy Mojżesz przykazanie na tablicy chowa.
I przynosi ludowi pełnemu rozpusty,
Letkie34 jarzmo do pracy, a wieczne odpusty.
Więc Bóg jak ojciec dzieci nieposłuszne gromi,
Często zły nałóg, niewstyd35, grzmotami uskromi.
I chociaż zagniewany, chociaż się zamierzy
Mija przecie grzesznika, w suchy dąb uderzy.
Na Bobra złapanego w sieci od36 pewnego łowczego, którym sąsiadów utraktował
Raz, gdy łowczemu przypadła myśl dobra
Rozstawić sieci na leśnego zwierza,
Przypadkiem jakimś, widzi w siatce bobra,
Co go natura bardziej do więcierza37
Napędzić miała jak stworzenie wodne.
Bóbr w kniei są to rzeczy dziwu godne.
Łowczy jak ludzki, dzieli się z sąsiedztwem
Częściami z bobra, by go z nim zażyli;
Przyznają wszyscy, że szczęścia łowiectwem
Bardziej niż bobrem gust swój nasycili,
Biorąc z łowczego łaski specyały38,
Z których odorem napełnion dom cały.
Posłał dla młodej pani ogon spory,
Dla starej jakieś w papierze rupieci;
Te przeraźliwe zrobiły fetory,
Skutek bobrowy w nos, w garło39 zaleci;
Dotknieniem owych śmierdzących kawalców40,
Trudno tabaki zażyć trzy dni z palców41.
Spyta się pani posłańca ciekawie:
Coś mi to przywiózł? on o strojach plecie:
Ta mowi42: dawno strojem się nie bawię,
Bom stara; a ten stroje chwali przecie.
Na koniec rzecze: ja o to nie stoję43,
Komuś dał ogon, oddajże i stroje44.
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Na kompanią Franc-Massonów dla Kawalerów, i na kompanią de Mops dla Dam
Za mego wieku dwie kompanij weszło
Z ostatnią modą do Polski z Paryża;
Już tyle czasów temu lichu przeszło,
Czy świat do końca bliskiego się zniża.
Franc-masson znaczy wolnego mularza
Jak mur mocnego w sekcie sekretarza.
Nie wiem zkąd45 Jejmość jakaś zaszła modna
Przywiózłszy z sobą mopsa na obróżce;
Znać społeczności z ludźmi będąc głodna,
Kładzie przy sobie wierność na poduszce,
Zachęca w order kompanij mopsa
Nie mając człeka, przypyta się do psa.
Kto by mię spytał: co bym z dwojga tego
Obrać myśliła, psa czy Franc-massona?
Wolę człowieka zawsze chociaż złego,
Wszak ludziom z ludźmi żyć rzecz przyrodzona;
Każdy to przyzna, nie masz myśleć na czym,
Że głupia liga z rodzajem sobaczym46.
Chociaż Franc-masson wyklęty z ambony
Przecie za upór jego nikt nie ręczy,
Że od kościoła będąc odrzucony
Już go czart żywcem z potępionym dręczy.
Nie tak skwapliwy Bóg na kary nasze
Zbawi mularza, jak fartuch odpasze.
Szaweł kościoła prześladowca główny
Chce go rozrzucić i do szczętu zburzyć;
Wojuje z Bogiem, jakby mu był równy,
Myśli owieczki z owczarnie wykurzyć.
Cóż mu Bóg za to? z dobroci dowodów
Czyni go jeszcze doktorem narodów.
I tak niech będzie zmiennik apostata,
Przecie on człowiek z nieśmiertelną duszą;
Niechaj się z Lutrem, z Kalwinem pobrata,
Często go mocne skrupuły ususzą:
Myśli nieborak kontrakt czynić z jutrem,
Jakby się rozstać z Kalwinem i Lutrem.
Franc-masson przyjaźń w sekcie zachowuje
I miłość świadczy nad swym towarzyszem;
Wspomódz47 bliźniego tak się obliguje48,
Jeden drugiego nie cierpieć hołyszem49.
Nie lepszaż przyjaźń z takim kameratem,
Niż dla wierności dać się zwać psu bratem?
Bo w tem stworzeniu ni dusza, ni sekta
Miejsca nie znajdzie, podły gust niewieści
U której takie psy mają respekta50,
Że go całuje, na kolanach pieści:
Przy tych karessach51 smrodliwie oddycha
Czy to mops młody, czy stara mopsicha.
Jeźli52 za wierność psa kładziesz przy sobie
Na aksamitnem wezgłowiu u łóżka;
Ja cię przestrzegam z affektu53 ku tobie,
Że śmiele przyjdzie twój domowy służka,
Przekupi wierność, mops na mięso łasy,
Przyniósłszy z sobą kawałek kiełbasy.
Na piękność Narcyssa, uciekającego od miłości Nimfy Echo nazwane
Darmo zaczynasz wojnę z miłością, Narcyssie,
Darmo się z nią potykasz54 w stalowym kiryssie55,
Darmo ufasz w orężu, w trójgraniastą szpadę,
Gdyć nagie dziecko wziąć ją potrafi przez zdradę;
Wnet jedna strzałka
Zwojuje śmiałka.
Uciekaj w skały, puszcze, w knieje, lasy ciemne,
Uznasz, że w twem myślistwie uciechy daremne;
Pójdzie miłość za tobą i tam ci dokuczy,
Zganić pychę, jak jej masz hołdować, nauczy.
Porzuć zwierzynę,
Kochaj dziewczynę.
Pokaż mi Bohatyra, którego w tem męztwie56
By nad nim miłość tryumf nie wzięła w zwycięztwie57.
Każda broń z twardej stali wykowana58 pryśnie,
Przez pancerze, szyszaki, snadno59 się przeciśnie.
Marsa roboty
Zmieni w zaloty.
Przez mury, bramy, szańce, przez okopy, mosty,
Miłość ma wolny przystęp i gościniec prosty.
Jeszcze taka forteca w naturze nie była,
Której by miłość swoją sztuką nie dobyła.
Architekt za nic
Uchodzi z granic.
W głuchych jaskiniach znajdzie miłość Eremitę60,
Zapuści w zimny krzemień, w iskrze ognie skryte,
I ten, co go dopiero trącano krzesiwem,
Staje się rozgorzałem w płomieniu łuczywem.
Aż kości święte
W popiół rozdęte.
Kryje się miłość rada w spuszczone kaptury,
Gdzie chcąc być niepoznana, w skromności postury
Przybiera swoję61 postać, wnet jak się rozrucha62
Podnieść radzi kaptura i pocieszyć ducha;
Pozwoli oku
Zarwać widoku.
Darmo Westalskie panny63 wota czynią mocne
Odprawiać pilne straże i dzienne, i nocne;
Bo gdy sen naturalny, której zpląta64 oczy,
Z bliskiego ognia często rada iskra skoczy,
Aż łamie wiarę
Gani ofiarę.
Miłość śliczne purpury, co je wstyd farbuje
I czym się czystość zdobi, tak zmaże, zgluzuie,
Że potem żaden malarz glansu ni poloru,
Nie potrafi przywrócić własności koloru;
Opełzły farby
Bo w wstydzie karby.
Bywa miłość w ogródku obwiedzionym płotem
Złotej ligi małżeńskiej, choć jej to nic po tem,
Bozkie psować wyroki; lecz ta gospodyni
W gruntownym ogrodzeniu skryte dziury czyni,
Zkąd65 wielkie szkody
W jarzynie młody66.
Rozgrzeje miłość i tych, co je wiek zgrzybiały
Z ciepła naturalnego odmienił w śnieg biały,
Trudnej dokaże sztuki, jeźli67 w zgniłym próchnie
Ognia mniej, dymu więcej znajdzie, gdy weń dmuchnie;
Bies się ucieszy
Gdy stary zgrzeszy.
Otoż masz jawny dowód Narcyssie zuchwały,
Że miłości w daninie hołduje świat cały;
Czują ludzie, czuje zwierz, czuje to co żyje,
Moc pani, z której władzy nikt się nie wybije.
Porzuć upory
Zażyi68 pokory.
Idź tam życzę, gdzie Echo swym cię prosi głosem,
Często instynkt prowadzi za fortuny losem
Tych, co za wolą nieba i za ludzką radą
Chodzą i swego szczęścia w nich nadzieję kładą;
Kto się tak rządzi
Nigdy nie zbłądzi.
Lecz kto zuchwale stąpa, górą nosi oczy,
Wpadnie w dół lub się w wodzie głębokiej omoczy,
Jak Narcyss wzgardził Nimfę, a do źródła kwapił,
Z łez własnych trunku zażył i śmierci się napił.
Zkończył69 ze wstydem