Psalmy przyszłości - Zygmunt Krasiński (ksiaznica txt) 📖

Psalmy przyszłości to cykl poetycki napisany w latach 40. XIX w. (1844–1848), zawierający konserwatywny program polityczno-społeczny zaprojektowany dla Polski pod zaborami. Zygmunt Krasiński, obserwując wrzenie w ówczesnej Europie, w której porządkowi Świętego Przymierza przeciwstawiały się siły rewolucyjne, obawiał się zarówno wchłonięcia instytucjonalnego Polski przez trzy sprawnie funkcjonujące państwa zaborcze, jak również — postępowych zmian w społeczeństwie polskim, grożących unieważnieniem roli jego własnej klasy. Aby do swego sposobu myślenia przekonać możliwie najszerszą rzeszę odbiorców, Zygmunt Krasiński obrał formę wielopłaszczyznowo perswazyjną, wykorzystując uświęcenie i uproszczenie. Z jednej strony sięgnął gatunku psalmu (o proweniencji biblijnej) i przyjął ramę religijną dla prezentowanych poglądów, z drugiej strony w szczególnie ważnych fragmentach swego przekazu zastosował krótkie, dobitnie rymowane wersy, które zdają się stworzone do skandowania, wznoszenia haseł.

Pierwsze trzy utwory, wydane w 1845 r., stanowiły w zamyśle program dla społeczeństwa polskiego wpisany w schemat chrześcijańskich cnót teologicznych. W liście z 29 kwietnia 1844 r. do jednego ze swych stałych korespondentów, Adama Sołtana, Krasiński pisał, streszczając nurtujące go wówczas idee: „Wiarę trzeba mieć w przeszłość, nadzieję w przyszłość, a miłość w każdym czynie teraźniejszym, czyli w życiu! Miłość najwyższą jest, bo jest czynem!”. Ponieważ w owym czasie dyskusje światopoglądowe odbywały się niejako poprzez usta poetów, wypowiedź Krasińskiego doczekała się odpowiedzi.

Podanie jako artykułu wiary przeszłości Polski (oczywiście świetlanej) oraz próba zamaskowania konfliktów klasowych refrenowym śpiewem o cudzie miłości między polską szlachtą i polskim ludem spotkały się z krytyką w opublikowanej anonimowo i bez wiedzy autora Odpowiedzi na Psalmy przyszłości Juliusza Słowackiego. Poetycka ta odpowiedź (znana także p.t.: Do autora trzech Psalmów) powstała na gorąco, na przełomie lat 1845–1846, tuż po ukazaniu się pierwszych trzech utworów cyklu Krasińskiego: Psalmu wiary, Psalmu nadziei i Psalmu miłości.

W 1848 r., w momencie bezimiennej publikacji odpowiedzi Słowackiego, w dysputę zdążyły już niejako włączyć się fakty historyczne: mianowicie wydarzenia rabacji galicyjskiej. Uważając je za proroczo przepowiedziane przez siebie, Zygmunt Krasiński z trudem tuszuje poczucie triumfu politycznego słowami ubolewania w Psalmie żalu. Ten ostatni utwór, wraz z Psalmem dobrej woli, dopełnia całości cyklu, która została opublikowana w 1850 r., gdy adwersarz dyskursu, Słowacki, spoczywał już na paryskim Cmentarzu Montmartre.

Wydawane pod pseudonimem Spirydion Prawdzicki, a dopiero od 1874 r. jawnie pod nazwiskiem autora, Psalmy przyszłości stanowią poetycki zapis historiozoficznych idei Zygmunta Krasińskiego, w tym mesjanistycznych wizji Polski jako „córki Boga”, jako narodu-wcielenia Chrystusa pośród narodów europejskich, jako ucieleśnienia wartości chrześcijańskich. Piękną tę postać wszakże Polska utrzymać może w mniemaniu konserwatywnego poety-myśliciela jedynie pod warunkiem zachowania nieskalanej czystości politycznej, polegającej głównie na uchronieniu się od rewolucji społecznej i zachowaniu wiodącej roli szlachty.