Darmowe ebooki » Wiersz » Pożegnanie Rzymu - August von Platen (biblioteki txt) 📖

Czytasz książkę online - «Pożegnanie Rzymu - August von Platen (biblioteki txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 August von Platen



1 2
Idź do strony:
August von Platen Pożegnanie Rzymu

 

tłum. Stefan Napierski

Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.

Pożegnanie Rzymu Strona tytułowa Spis treści Początek utworu Przypisy Wesprzyj Wolne Lektury Strona redakcyjna
Pożegnanie Rzymu
Komu wędrować wpodłuż1 drogi Appijskiej2 ku południowi wolno, 
Kogo z trzęsawiska łęgów3 magicznej bogini 
Wzgórza witają (która Odysowi podała ongi4 kubek, łagodnie 
Śpiewanie słodkie wznosząc przy kołowrotku), 
Szczęsnym niechaj się mieni, chmurne, 
Melancholijne, nasycone gorączką, 
Podmuchy Romy zostawiwszy w tyle! 
 
Czyżże tęsknocie się godzi z dawna zamierzchłych czynów zmartwiały dech? Godziż5 się klechda6 owego męża, zapatrzonego w dzieje? 
Który prawi, że tutaj synowi Zewsa7 woły w jarzmie zagrabiono, a tam 
Wiekuisty głaz zakopał Romulus, 
Tu, ponad zdrojem Egerii, 
Gdzie niegdyś gaje szemrały, pił 
Numa8 mądrość, czyżże się godzi? 
 
Pustać9 pozostała jeno i gruzy. Wypatrzeć potrafi, ukazać 
Ciekawość to miejsce okropne, gdzie zewłok10 krwawy Cezara 
Leżał, a nadto ową kolumnę, gdzie padł, boskiego wodza kolumnę, 
Który w Farsalii wycieńczon11, Tempy doliną 
Uciekał, doliną tą eleuzyjską, 
Gdzie z bożka rzecznego urny wpodłuż 
Łęgów zielonych złote tonie cieką. 
 
Wszelako okręt w żaglach ku morderczej wkrótce zwiódł go przystani: 
Nie bez zgryzoty, nie bez oka zasnutego mgłą żalu 
Śmiertelnego wroga zewłok ujrzał zwycięzca, pomny minionych dni przyjaźni, 
Lub opłakując w duszy Romy losy, on sam 
Rzymianin, bluźniący, który 
Zwalił ją. Przewalały się czasy, 
A Roma padała, padała i pada. 
 
Wprawdzie osuwa się z wolna, jak to, co trwać ma, opada, podobna 
Wspaniałemu ładowi umysłu, co gwiezdne pieśni harmonii 
Z onego świata — przywodzi nużącemu życiu kramarzy, piętnowan12 
Marzyciela mianem, sam jeden wszystko jasno ważący; 
Wszelako obładowany nad miarę pochyla 
W pył powoli zamyśloną głowę 
Wciąż niżej, pełen boleści. 
 
Tako i Rzym. Na nic nie zdał się jemu dostatni krwiożerczych 
Tyranów przepych. Świeży pędzie palmy wschodzącej wiarą, 
Która jeno głębokomyślne cienie wokół rzucałaś ponad stygmaty praczasów, 
Czyli13 poblask i pompy czarodziejskie sztuczki cię ocaliły? 
Niechaj barki ludu dźwigają 
Okapujące od klejnotów karło14, 
Które wznosi namiestnika Boga! 
 
Z ruin wspaniałych Romy korynckiego kunsztu kapitel, całe kolumny unosząc, 
Wspiera, grabież uwieczniając, twój arcykapłan niedorzecznie 
Własne świątynie, szpetotę z pięknem na darmo 
W jedno spajając. San Pietro15 w zenit wznosi 
Dostojne kopułami stropy: 
Tytaniczną budowlę wszelako 
Burzy twardy mnich z Wittenbergi16. 
 
Oto klucze twoje, tyranio apostołów, utraciły władzę. 
On, który miasto świata i kręgi ziemskie darzy błogosławieństwem: 
Jeno wspomnienie zostało. Wydarło z rozrytej gleby legendę prastarych herojów17: 
Krwawiąc, dyszy ciężko pasujący się18 o wieniec atleta, 
Groty ostrzone miota bóg 
Śpiewu, niezmilkłe19 żale budzi 
Uroczo piękny druh Hadriana20... 
 
Wszelako mąci wejrzenie roztrwoniony nadmiar posągów, 
Niepokój dygoce nieśmiało, jak dusza dziewczęcia, 
Która z gromady wdzięcznych zalotników obrać ma najwdzięczniejszego: 
Nadmiernym rozkoszom nierzadko ulega duch. 
Silnym nie przystoi przeszłość, 
Jako że uczeń pojętny sztuki 
Nie wyuczy się poprzez kunszty. 
 
Jeśli chcesz rady posłuchać, wprzódy21 rozpocznij, co proste: 
Doskonałość źrałe22 wydaje owoce na wypróbowanych 
Pniach, przyjacielu! Greckiemu duchowi nie hołduj przedwcześnie! Skrzydła woskowe 
Przylepia jeno do ramion naśladowca lotu: 
Ale kwitną w poblasku strefach 
Temu jasne plejady, 
Kogo rozmach zatrzyma u szczytu. 
 
Wprawdzie niejeden stwarza ożywioną naturę, kto Grecji 
Długim mozołem hieroglificzną jeno urodę 
Pozna i wdzięcznie formuje kształt nieśmiertelny. Budzi u różanego, 
U srebrnego pluskania górskiego potoku 
Od nowa stary tan olimpijski; 
Tak wyprowadził Thordwaldsen23 
Z bogów zmierzchania świetlistość. 
 
Ale śpiew ten podobien24 jest błądzącemu łowcy: kląskania25 słowików 
Z dala unoszą mu serce od gonitwy za zwierzem; 
Bez ścieżki, w zaroślach się błąka, po kniei, wzdłuż szczątków skalnych i borów liściastych, 
Wreszcie wodogrzmot w górskiej kotlince 
Rozprasza wszelką melodię i sny. 
Opustoszały zbocza, znowu 
Tropi swą ścieżkę myśliwiec. 
 
Błogi, komu wytrwałość i umiejętność zadumy użycza teraźniejszości, 
Kto odrodzon26 się czuje, zmierza do kształtu nowego, 
Komu istnienie wiekuiste zda się, a śmierć nawet wymysłem despotów, 
Zamyślenie o której podwiązuje puls szczęścia: 
Chętnie taki opuszcza radośnie, 
Kapitolu, państwo tych cieni, 
Wasz przepych, cmentarze Romy! 
 
Wiośnianość27 globu! Łęgu partenopejski28! Grodzie młody na zawsze! 
Przyjmij druha twojego, szumiącą go opłyń zatoką, 
Z której ongi (tak klechda prawi pradawna) urocza wyłoniła się piękność; 
Mirty29 pobrzeża, kwiecista piana toni we włosach; 
Jej to na brzegu Bakchos30, 
Gdy stopą ziemi dotknęła, 
Szczep winny podał i tyrsos31! 
 
Mnie ku pomocy poeta pośpiesza, chwałą świata uwieńczon Kwiryta: 
Z Hellady wracającego zgon go przemożny zaskoczył; 
Wszelako nie Romy wzgórza okryły popioły w urnie zamknięte przedwcześnie: 
«Niech kości moje, tak tchnieniem przekazał ostatnim, 
W Neapolu odpoczną, 
Gdziem w gajach złocistych owoców 
Śpiewał pasterzy, zboże, herojów32». 
 
Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Przypisy:

1. wpodłuż — wzdłuż. [przypis edytorski]

2. droga Appijska — Via Appia Antica, najstarsza droga rzymska, zaczynająca się w Rzymie przy Circo Massimo, na przedmieściach przebiegająca w pobliżu ruin willi staroż. rodów rzymskich oraz niedaleko katakumb, a następnie biegnąca na południe w okolice Kapui pod Neapolem, a stamtąd na wschód, prowadząc aż do wybrzeża Adriatyku, do Brindisi. [przypis edytorski]

3. łęg — podmokła łąka, często porośnięta krzewami. [przypis edytorski]

4. ongi a. ongiś — kiedyś, swego czasu. [przypis edytorski]

5. godziż się — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy się godzi. [przypis edytorski]

6. klechda — podanie ludowe wywodzące się z tradycji, z miejscowych wierzeń. [przypis edytorski]

7. Zews — własc.: Zeus. [przypis edytorski]

8. Numa Pompiliusz (715–673 p.n.e.) — wg legendy drugi król Rzymu. [przypis edytorski]

9. pustać — pustka. [przypis edytorski]

10. zewłok — zwłoki. [przypis edytorski]

11. wycieńczon — dziś: wycieńczony. [przypis edytorski]

12. piętnowan (daw.) — skrócona forma r.m.; dziś: piętnowany. [przypis edytorski]

13. czyli — tu: konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy też. [przypis edytorski]

14. karło — fotel o wygiętych nogach, popularny we Włoszech. [przypis edytorski]

15. San Pietro — Święty Piotr; tu: bazylika św. Piotra. [przypis edytorski]

16. mnich z Wittenbergi — Martin Luter (1483–1546), niem. reformator religijny, teolog, współtwórca luteranizmu; jako jeden z momentów wyznaczających początek reformacji wskazywany jest jego sławny akt przybicia na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez potępiających sprzedaż odpustów przez kościół katolicki (31 października 1517). [przypis edytorski]

17. heroj — bohater. [przypis edytorski]

18. pasować się — walczyć z kimś. [przypis edytorski]

19. niezmilkły — nieuciszony; niemilknący. [przypis edytorski]

20. uroczo piękny druh Hadriana — sformułowanie to może dotyczyć albo Greka Antinousa (ok.110/115–130 r. n. e.), młodziutkiego przyjaciela cesarza Hadriana (76–138 r. n.e.), którego ten, nieutulony w żalu po jego przedwczesnej śmierci, rozkazał deifikować, albo też wiersza autorstwa Hadriana, zaczynającego się od słów: „Animula vagula, blandula / Hospes comesque corporis (...)”, tj. „Duszyczko, tkliwa i ruchliwa, / Gościu i druhu mojego ciała”. [przypis edytorski]

21. wprzódy — najpierw. [przypis edytorski]

22. źrały (starop.) — dojrzały. [przypis edytorski]

23. Thordwaldsen, Bertel (1770–1844) — duński rzeźbiarz pochodzenia islandzkiego, przedstawiciel klasycyzmu, autor licznych rzeźb figuralnych o tematyce mitologicznej (Amor, Psyche, Apollo, Adonis), a także płaskich reliefów przedstawiających sceny m.in. z Iliady. [przypis edytorski]

24. podobien — skrócona forma r.m.; podobny. [przypis edytorski]

25. kląskać — tu: śpiewać. [przypis edytorski]

26. odrodzon — skrócona forma r.m.; odrodzony. [przypis edytorski]

27. wiośnianość — tu: młodość. [przypis edytorski]

28. partenopejski — związany z Republiką Partenopejską, państwem na Półwyspie Apenińskim istniejącym w 1799 r. [przypis edytorski]

29. mirt — rodzaj rośliny. [przypis edytorski]

30. Bakchos (gr.) — przydomek Dionizosa. [przypis edytorski]

31. tyrsos a. tyrs — laska, atrybut Dionizosa. [przypis edytorski]

32. heroj — bohater, heros. [przypis edytorski]

Wesprzyj Wolne Lektury!

Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.

Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.

1 2
Idź do strony:

Darmowe książki «Pożegnanie Rzymu - August von Platen (biblioteki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz