Bolesław Śmiały - Stanisław Wyspiański (tygodnik ilustrowany biblioteka cyfrowa TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Bolesław Śmiały, pierwszy król Polski, zabija biskupa Stanisława, jej patrona. Do dziś aktualny problem konfliktu pomiędzy państwem a kościołem w interpretacji Wyspiańskiego.

Ten tekst trzeba czytać z podręcznikiem historii w ręku — bez szczegółowej wiedzy o przebiegu konfliktu pomiędzy pierwszym królem Polski (dzisiaj zwanym Bolesławem II Szczodrym) a biskupem krakowskim Stanisławem ze Szczepanowa (późniejszym świętym) nie zrozumiemy nawet ćwierci aluzji i sądów Wyspiańskiego. Ten długi, wierszowany monolog opowiada całą historię z punktu widzenia króla Bolesława. Nie jest to jednak jedyny utwór Wyspiańskiego poświęcony tej tematyce: dramat Skałka opowiada tą samą historię, ale z punktu widzenia duchownego.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Stanisław Wyspiański
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Bolesław Śmiały - Stanisław Wyspiański (tygodnik ilustrowany biblioteka cyfrowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański

Idź do strony:

straszna Laukonowa.

XCIV

Ból przeinaczał kształty wkrąg widziane

i czynił żywe dziwo śpiące w duszy;

stawiał śród złomów zjawiska wołane

w martwych kamieniach tej pustynnej głuszy;

że się zdawało nieraz: skała ruszy,

mająca twarze, jak ludzie pospane.

Naraz ujrzałem wojsko, jak w błękitach

słońcem czerwonem oblane po szczytach.

XCV

Konni, w rynsztunkach ciężkich, jak w skorupach,

jak był daleki widok skalnych złomów,

w tych zorzach wszyscy, jak na zwalisk kupach,

na górach, niby rujnach zamków, domów.....

Olbrzymy, — cale nie duchy wklęte w trupach;

dziw, co dał powód do baśni i pomów;

jakby po skałach w słonecznej czerwieni

żywa płynęła krew siecią strumieni.

XCVI

W ciężarach tarcz i zbroic mchów zielonych,

dzierżący miecze szczerbione i rdzawe,

przed się godzili w ruchach zamierzonych,

goniący złudną w wichrach lotną Sławę,

że kiedym patrzył zdumiały po onych

rycerzach, — jako łzy im ciekły krwawe

z lic, w złotem słońcu tem, co ciska zorze,

uczułem jako gnają gdzieś w przestworze.....

XCVII

już niewidzący granic dla swych pędów,

że już ich oczy sięgły w przepaść ducha,

kędy dojrzały własnych dzieł-obłędów,

nierozerwalny ciąg widząc łańcucha,

którym przykuci do siodeł i rzędów

jeźdźce, — rozpędni, gdy już duch nie słucha

ręki, — że ręka pół-ruchu zmartwiała.....

Tak ich na wieczny sen pojęna skała.

Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.

XCVIII

A ponad nimi, nad igłami

ogniste ptaki w zorzach płyną

wielkimi skrzydeł zawrotami

nad tą olbrzymów zbieraniną, —

znów moje orły, — przelotami

krążąc nad hełmy, skrzydła zwiną

i przysiadają im na głowach,

jakby z tym skalnym ludem w zmowach.

XCIX

I oczym wodził po tych widowiskach,

a myśl za nimi puszczona szalała,

jak, zawieszone w pęd, stały w urwiskach,

że zda się zdolna do wyskoku skała,

aż zrozumiałem.... jaka w tych zjawiskach

wielka myśl oczom się postaciowała:

ci są rycerze śpiący, co w pół ruchu,

w polocie jeszcze cielskiem, spali w duchu.

Śpiący rycerze, to ci, co bezczynni

ci, co gnuśnieją za domem, czy doma;

ci, co jakiemiś już dziełami słynni,

już syci Sławy i już ich oskoma

nie unosi, — ci po wszystkie czasy winni,

leniwe duchy, których śmiałość chroma,

których przeklęły losy, dawszy wieńce

i którzy są we wiechach-więzach jeńce.

Uciekać! w pędy! gonić! to śmierć Ducha!

To Ducha śmierć, te wieńce, chwalba miła.

Uciekać! Pędzą, — puszcza złomów głucha

skalne ścienice zaporą stawiła;

gruz sypie, — w przepaść, — ucho za nim słucha,

jak pogłos długi czas skala odbiła. —

Dalej! W pęd dalej! — podkowy wraz prysną,

raz wraz wykrotem jałowcu odcisną.

CII

Lecimy, pędzą, — ja błądzę, — granity

stanęły poprzek drogi wielką ścianą,

a kryte mgłą wieczoru, aż dziryty

iskrzyły się o ścianę zrysowaną.....

Bliska noc, — padół cały w mgły spowity,

chłód, — czekać tu aż błyśnie rano,

do kamieni tych zimnych przyparci

rycerze błędni, szaleńcy czy czarci.

CIII

O moich ludzi mało co troskliwy,

z myślami w ciągłej niezgodzie, szaleniec,

przespałem noc na siodle niecierpliwy

świtania, które chmur rozedrze wieniec

i przełęcz jaką odkryje, — a dziwy

naszły imię w moim śnie: żem jest odmieniec,

że odsuwają się skalne wierzeje

i że mój orszak w tym śnie kamienieje.

CIV

I śniłem, że jest świt, lecz we mgłach biały

a może to już nie był sen, lecz jawa;

na zbrojach perły rosy szklące drżały;

a nie ruchoma orszaku postawa, —

mój, więc na niewczas był i ból wytrwały,

bo nie od dziś nam Dola niełaskawa.

Był dzień, lecz cały dzień deszcze ulewne

po skałach i po naszych zbrojach grały rzewne.

A ponad nami z tych szczytnych krzesanic,

niby wodnica jakaś włosy czesząc,

wodospad, — w przepaść! czy bezdno! — bez granic!

grzmiał w dół, okrutną siłą spiesząc

i milkł.... tylko szum słyszę urwanic,

gdy lecą mimo, — więc przepaść podemną!

więc mię tu więzi ktoś mocą tajemną!

CVI

«Sam tu! Giermak! Haj»! — — ci dalej bez ruchu —

«Sam tu»! — a tylko deszcz po stali pluszcze....

Spowici w siniejącym mgły podmuchu,

gdzie siklawa rozbija o kuszcze

kosych drzew, — — «Sam tu co duchu»!! — —

a tylko głos odlata w puszcze;

małe się w gęstwie mgły rozchyla okno,

przez nie gdzieś w dole las, — ludziska mokną.

CVII

Kto nas tu zagnał?! jakeśmy się wspięli?!

po tych krzesanych ścianach w takie turnie!

Czarci nas nieśli, czy w skrzydłach anieli,

aż gęstwą przesłonili świat pochmurnie,

nas porzuciwszy w potoków topieli,

które się przez nas w przepaść lały górnie.

— Co raz już — pierzchły z pod mych stóp opary,

deszcz cichł, — a oni wciąż milczące mary.

CVIII

Szedł zmierzch, zapadła nas Noc w tym pół-szczycie

wiszących, — coraz się widzę samotny, —

a oni dla mnie ścielą się w błękicie,

jak widma: padół pod nimi zawrotny,

nieruchomi, jak głazy, jakby w nich już życie....

— Czar! — może jaki nas spętał sromotny:

czuję już, że i mój koń wrasta w ziemię

i że mi senność klei oczy — gnie mię.

CIX

Przecież się zrywam, potrząsam i żywo

dobyć mieczyska, zamierzony ręką,

tej chwili w łęku zastygłe ogniwo

czuję, przyłbica spada na twarz szczęką

żelazną, — żem więziony niemocą straszliwą,

jak głaz, — a tem okrutną męką,

że tak w pół-ruchu, miecz poły-wyjęty,

chwycony w kleszcze i w larwę zaklęty.

I już wschodzące Słońce po tej nocy

ujrzało mnie kamieniem, głazem, skałą

— — a jeszcze mi ostała myśl niemocy....

— i widzę jak promienie ku mnie słało.. —

że prawdę gwarzą ludowi prorocy,

to z przeznaczenia mię losów spotkało,

ten zapęd mój w posążnym głazie zmrożon

i archanielski Sąd nademną grożon:

CXI

«Ty będziesz wieczność całą w tym zapędzie

zawieszon, z mieczem gotowym do cięcia,

ty Śmiały, coś mordował boskie sędzie,

gdy cię kościelne druzgotały klęcia;

Sądu i miecza wstrzymane orędzie,

aż cię powoła róg do wniebowzięcia:

na Sąd twój biskup dla cię zmógł cmentarze,

Jemuż Sąd Boga przeżegnać cię każe».

Wesprzyj Wolne Lektury!

Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.

Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.

Jak możesz pomóc?

Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056

Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.

Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.

Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.

Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/boleslaw-smialy/

Tekst opracowany na podstawie: Stanisław Wyspiański, Bolesław Śmiały, druk. Uniw. Jag., nakł. autora, Kraków 1902.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl) na podstawie tekstu dostępnego w serwisie Wikiźródła (http://pl.wikisource.org). Redakcję techniczną wykonała Paulina Choromańska, natomiast korektę utworu ze źródłem wikiskrybowie w ramach projektu Wikiźródła. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Okładka na podstawie: LearningLark@Flickr, CC BY 2.0

ISBN 978-83-288-4025-6

Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.

Idź do strony:

Darmowe książki «Bolesław Śmiały - Stanisław Wyspiański (tygodnik ilustrowany biblioteka cyfrowa TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz