Intryga i miłość - Fryderyk Schiller (gdzie czytać książki online za darmo txt) 📖
Intryga i miłość to wydana w 1784 tragedia niemieckiego poety, Friedricha Schillera. Oprócz pisania zajmował się także filozofią, historią, estetyką czy teatrem.
W dramacie autor ukazał stosunki społeczne jakie panowały w Niemczech. Jest to historia miłości arystokraty Ferdynanda von Waltera oraz przedstawicielki mieszczaństwa, Luizy Miller. Ojciec Ferdynanda próbuje ich rozdzielić, ponieważ Luiza pochodzi z niższej warstwy społecznej. Ostatecznie za to, że spiskował przeciwko ukochanej syna, spotyka go kara.
- Autor: Fryderyk Schiller
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Intryga i miłość - Fryderyk Schiller (gdzie czytać książki online za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Fryderyk Schiller
Boże mój Boże! A jam nie słyszała, nie wiedziała o niczym?
LOKAJTak — łaskawa pani! Czemu właśnie w tej chwili, gdy na czas do odjazdu w bębny uderzono, jechałeś z księciem na walkę niedźwiedzi — byłabyś świadkiem wspaniałego widowiska: jak jęczące sieroty za ojcem goniły; jak wściekła matka niemowlę od piersi na ostrze bagnetu wsadzała; jak szabli cięciami kochankę z kochankiem rozdzielali; jak starce ze siwymi włosami stali w rozpaczy i odjeżdżającym na pożegnanie rzucali szczudła drewniane do nowego świata — a pośród tego grzmiał łoskot bębnów, żeby Bóg modlitw naszych nie usłyszał.
LADYPrecz z brylantami — z nich piekielne blaski do mego serca wpadają. Utul żal twój, stary człowieku — oni powrócą, obaczą jeszcze ojczyznę.
LOKAJBóg to raczy wiedzieć. U bramy miasta jeszcze się zwrócili i krzyknęli do nas — Bóg z wami żono i dzieci — niech żyje nas książę! Na strasznym sądzie znowu się obaczym.
LADYStrasznie! Niegodziwie! Przekonać mnie chcieli, żem wszystkie łzy kraju otarła — okropnie — okropnie otwarły się oczy. Idź, mów panu, że mu osobiście przyjdę podziękować, rzucając worek do kapelusza a to weź dla siebie, żeś mi prawdę powiedział.
LOKAJSchowaj to z tamtymi —
Zofio! Leć za nim — pytaj o nazwisko, powiedz mu, że synów będzie miał na powrót. Zofia oddala się — Lady w zamyśleniu przechadza się chwilę — do Zofii, która przebiega z powrotem. Czy nie było wieści, że ogień niedawno zniszczył miasto pograniczne i cztery tysiące familii na żebraczym kiju posadził?
Skąd to ci przyszło na myśl, Milady? Tak jest istotnie i większa część tych nieszczęśliwych służy wierzycielom swoim za niewolników, albo niszczeje w podziemnych srebra kopalniach.
SŁUŻĄCYCo każe Milady?
LADYNiech te brylanty do miasta zaniosą, bez zwłoki na gotowe zamienią pieniądze i rozdadzą je między cztery tysiące ludzi ogniem zniszczonych.
ZOFIAZastanów się, Milady, że ci największa grozi niełaska.
LADYMamże ja przekleństwo jego poddanych W moich włosach nosić? na znak Służący oddala się Albo pod strasznym ciężarem ich łez upadać? — Lepiej, Zofio, fałszywe brylanty mieć na głowie a w sercu zadowolenie dobrego uczynku.
ZOFIAAle takie diamenty — mogłaś, Milady wybrać gorsze — prawdziwie, to nie do darowania.
LADYDziewcze nierozsądne! za ten czyn więcej na mnie w jednej chwili pereł i brylantów spadnie, niż się znajduje w dziesięciu królów koronach — i piękniejsze...
SŁUŻĄCYMajor Walter —
ZOFIAMilady! — bledniejesz...
LADYPierwszy człowiek, którego się lękam. do Służącego Niedobrze mi jest Edwardzie, ale zaczekaj — mów — czy zagniewany? — czy się śmieje? — co powiada? O Zofio! Nieprawdaż, że ja okropnie wyglądam.
ZOFIAProszę cię, Milady!...
SŁUŻĄCYCzy pani rozkażę wizytę odmówić?
LADYOwszem — z chęcią go przyjmę.
Zofio! Co ja powiem jemu? Jak go powitam? Czuję, że zaniemieję — a on z mojej niemocy urągać się będzie — będzie — przeczuwam... Chcesz mnie opuścić? Zostań — albo nie, odejdź. Zostań jednakże.
Zbierz myśli, Milady! Major nadchodzi.
SCENA IIIJeżeli przerywam, łaskawa pani?...
LADYW niczym, majorze, co by dla mnie ważniejszym było.
FERDYNANDPrzychodzę z rozkazu ojca mojego.
LADYWdzięczną mu jestem.
FERDYNANDI mam ci oznajmić nasze ożenienie. Taka jest wola mego ojca.
LADYA więc nie serca twojego?
FERDYNANDŚwiat i minister serca nie zwykł się pytać.
LADYTy sam, majorze, nic nie masz do dodania?
FERDYNANDBardzo wiele, Milady!
LADYCzy mogę? — proszę — usiądź na tej sofie?
FERDYNANDKrótko skończę, Milady.
LADYA więc? —
FERDYNANDJestem człowiekiem honoru.
LADYUmiem go szacować.
FERDYNANDSzlachcicem.
LADYNajzacniejszym w państwie.
FERDYNANDI oficerem.
LADYDotykasz tych zalet, które wielu służą. Czemuż przemilczasz o piękniejszych — tobie tylko właściwych?
FERDYNANDBo tu mi nie są potrzebne.
LADYJak mam te słowa, majorze uważać?
FERDYNANDJako zarzut honoru, jeżeli rękę moją zmusić zechcesz.
LADYCo to jest, majorze?
FERDYNANDMowa mojego serca — mojego herbu i tej mojej szpady.
LADYSzpadę masz od księcia.
FERDYNANDPrzez ręce księcia ojczyzna ją dała. — Serce dał mi Bóg — a herb pół wieku.
LADYImię księcia...
FERDYNANDKsiążę nie jest mocny prawa ludzkości wywracać, albo kuć czyny w mennicy jak proste trojaki? Nad honor on nie jest wyższym — głos tylko honoru może zapchać złotem, na hańbę rzucić swoje gronostaje. Nic więcej o tym, Milady! Zamilknę o moich widokach, o przodkach moich — nie wspomnę ani o szpadzie, ani o zdaniu światowym. To wszystko nogami gotów jestem zdeptać, skoro Milady dowieść mi zechcesz, że nagroda nie gorsza od ofiary będzie.
LADYNa to, majorze! — na tom nie zasłużyła.
FERDYNANDPrzebacz mi. Mówimy bez żadnego świadka. Okoliczność, która mnie i ciebie, dziś i nigdy więcej, przed oczy sprowadza, daje mi prawo i zmusza najtajniejsze uczucia przed tobą wyjawić. Nie przyszłoby mi na myśl, Milady, że kobieta z tym sercem i tym rozumem — z tymi przymiotami, które by człowiek godny ocenić potrafił, oddała się księciu płeć jej tylko podziwiającemu — gdyby ta kobieta nie miała wstydu z ofiarą serca swego występować.
LADYDokończ zupełnie.
FERDYNANDMienisz się Angielką — przebacz, ja wierzyć nie mogę, żebyś ty Angielką była. Wolno urodzona córka najwolniejszego pod słońcem narodu, za dumna obcej cnocie hołdować, niezdolną by była obcej zbrodni się wynająć. Ty nie jesteś Angielką, albo serce u Angielki tym nikczemniej bije, im wspanialej i śmielej krew Anglii uderza.
LADYSkończyłeś?
FERDYNANDMożna by na uniewinnienie przytoczyć tu: próżność — namiętność — żywą krew — skłonność do uciech — cnotę tyle razy honor przeżywającą. Można by wspomnieć o kobietach, które na tej drodze hańby szlachetnymi czynnościami z światem się pogodziły i bezwstydne rzemiosło uszlachetniły pięknym użyciem — ale skądże ten niesłychany ucisk kraju, który nigdy nie istniał? Skończyłem.
LADYPierwszy raz, Walterze, taką mowę słyszę i ty jesteś jedyny człowiek, któremu odpowiem. Że moją rękę odrzucasz — szanuję ciebie; że moje serce obrażasz, przebaczam — ale że jak mówisz, tak myślisz istotnie, temu nie uwierzę. Kto się ośmiela w ten sposób znieważać kobietę, która nie więcej jak jednej nocy potrzebuje, aby go zniszczyć, zgubić zupełnie — musi tej kobiecie albo wielkość duszy przyznawać, albo być szalonym. Że kraju zniszczenie na pierś moją zwalasz — niechaj ci przebaczy Bóg wszechmogący, który kiedyś i mnie, i ciebie, i księcia przed sąd swój zawoła — aleś ty Angielkę we mnie zapozwał — na taki wyrzut ojczyzna moja musi odpowiedzieć.
FERDYNANDJestem ciekawy.
LADYSłuchaj więc, czego nikt jeszcze ode mnie nie słyszał, czego, prócz ciebie, nikomu z ludzi nie powierzę. Walterze! ja nie jestem awanturnicą, jaką mnie być mienisz — jestem krwi książęcej, z nieszczęśliwego rodu Tomasza Norfolka, który padł ofiarą przywiązania do Marii Szkockiej. Mój ojciec, kanclerz najwyższy króla, podejrzany o zmowę z Francją, wyrokiem parlamentu poniósł głowę na rusztowanie. Dobra nasze zabrano, my na wygnanie skazani. W dzień wyroku matka mi umarła, a ja, czternastoletnia sierota ,uciekłam do Niemiec z piastunką moją, ze skrzynką brylantów i z tym krzyżem, który mi matka umierająca z błogosławieństwem na pierś zawiesiła.
FERDYNANDSłaba, bez imienia, bez majątku i opieki — sierota cudzego kraju, przybyłam do Hamburga. Trochę po francusku, haftować, grać na fortepianie — to była cała moja umiejętność — ale tym lepiej wiedziałam, jak na srebrze i złocie ucztować, jak pod adamaszkowym sypiać pawilonem, jednym skinieniem dziesięciu sługom kazać się uwijać, jak słuchać pochlebstw ludzi twojego stanu. Minęło sześć lat przepłakanych — zniknęła ostatnia spinka brylantowa — piastunka umarła i los waszego księcia do Hamburga sprowadził. W wieczornej przechadzce, nad brzegami Elby, patrzałam na rzekę i marzyć zaczęłam, czy jej wody czy moje cierpienia głębsze mają łoże? Książę mnie obaczył, ścigał, odkrył moje mieszkanie i u nóg moich wieczną miłość zaprzysiągł. Przestaje na chwilę, potem kończy ze łkaniem. Wszystkie obrazy szczęśliwego dzieciństwa obudziły się znowu w uwodzących blaskach — czarna jak groby straszyła mnie przyszłość — serce serca pragnęło — upadłam w jego objęcia. Teraz mnie potępiaj.
FERDYNANDMilady! — o nieba — co słyszę? — cóżem ja uczynił? Widzę okropne moje zuchwalstwo — ty mi nie możesz nigdy przebaczyć.
LADYPosłuchaj dalej. Książę napadł moją młodość bezbronną, ale krew Norfolków podniosła się we mnie: „Ty, Emilio, księżniczką urodzona, masz być księcia nałożnicą.” Duma i los walczyły w sercu moim — aż tu sprowadzona, przed oczami okropny obraz postrzegłam. Rozpusta możnych tej ziemi jest to nigdy nienasycona hiena w głodzie ofiar szukająca, straszliwe po tym kraju szpony zapuściła; narzeczoną parę rozdzielała, rozdarła nawet święty związek małżeństwa. Tu ciche szczęście rodziny podkopane; tam młode, niedoświadczone serce, wszystko niszczącą zarazą ujęte — umierające ofiary w przekleństwach i konwulsjach, pieniącymi się ustami wyjękiwały imiona zwodzicieli. Pomiędzy tygrysem i jagniątkiem ja stanęłam, Walterze! W namiętnej godzinie wymogłam przysięgę na księciu i okropne ofiary ustać musiały w kraju.
FERDYNANDNic więcej, Milady! Na Boga, nic więcej.
LADYSmutna ta epoka smutniejszej jeszcze ustąpiła miejsca. Dwór i jego seraj28 napełnił się rojem włoskich wyrzutków. Lekkomyślne paryżanki jak cackiem igrały berłem książęcym, a lud krwią się oblewał pod ich kaprysami. Wszystkie przeżyły własny upadek. Widziałam je w prochu przede mną padające; bom większą kokietą była niźli wszystkie. Odebrałam wodze tyranowi, który rozkosznie usnął w moim objęciu. Twoja ojczyzna, Walterze, po pierwszy raz rękę ludzką uczuła i z ufnością dziecka padła na łono moje. Po chwili. O, jak boleśnie sercu, że człowiek jedyny, któremu bym znaną być chciała, zmusza mnie samolubnie się chełpić, moją cichą cnotę światłem podziwienia zapalać. Walterze! Jam kraty więzień rozłamywała, zdzierała śmierci wyroki i nie jedną wieczność okropną galer skróciła. W niezagojone rany uśmierzający balsam wlewałam — w prochu potężnego zbrodniarza układłam, łzą nierządnicy zbawiłam przegraną już sprawę niewinności. Jak mi słodko było, młodzieńcze! Jak dumnie mogłam sercem każdy wyrzut książęcego urodzenia odeprzeć — a dzisiaj przychodzi człowiek, którego może los zmordowany prześladowaniem jako nagrodę przeszłych moich cierpień utworzył — człowiek, którego palącą tęsknotą w sennych marzeniach już obejmowałam —
FERDYNANDZa wiele, za wiele! To nad umowę Milady! Miałaś się z zarzutów oczyścić — a chcesz występnego ze mnie uczynić. Zlituj się — zaklinam cię — zlituj się nad sercem moim, szarpanym wstydem i żałością.
LADYTeraz lub nigdy! Dosyć już długo bohaterka walczyć musiała. Wagę łez tych bolesnych musisz uczuć, Walterze! — słuchaj: gdyby nieszczęśliwa, niewstrzymanie, potężnie ku tobie pędzona z piersią pełną ognistej, niewyczerpanej miłości do ciebie się cisnęła — a ty jej zimne słowo honoru wymawiał — gdyby ta nieszczęśliwa, przygnębiona uczuciem swojej zniewagi, zbrodnią przesycona, sławą cnoty bohatersko natchnięta — ot tak — w twoje się objęcia rzucała obejmuje go i przez ciebie zbawioną, przez ciebie niebu znowu chciała być oddaną — albo drżącym głosem i twarz odwracając dla uniknienia twojego obrazu, posłuszna strasznemu głosowi rozpaczy, jeszcze się w ohydniejszą głąb zbrodni zagrzebała...
FERDYNANDNie! Przez Boga wielkiego, ja dłużej nie wytrzymam. Niechaj niebo i ziemia na moje piersi upadną — ja ci muszę, Milady, wyznanie uczynić.
LADYTeraz nie! teraz nie — przez wszystko, co święte. Nie w tej straszliwej chwili, gdy serce moje rozdarte krwawi się pod razami tysiąca sztyletów. Śmierć czy życie — ja nie śmiem, ja nie chcę nic od ciebie słyszeć.
FERDYNANDAle — ty musisz, najlepsza Milady! Co ci powiem, umniejszy karygodną winę i przeszłej obrazy będzie przebłaganiem. Zwiodłem się na tobie. Myślałem — życzyłem znaleźć cię godną pogardy mojej. Z mocnym postanowieniem znieważenia ciebie, ściągnienia twojej nienawiści przyszedłem w to miejsce! Szczęśliwi bylibyśmy oboje, gdyby mój zamiar przyszedł był do skutku chwila milczenia — potem głosem cichszym i nieśmielszym — ja kocham, Milady — kocham mieszczankę, Ludwikę Miller, córkę kapelmajstra. Lady pobladła odwraca się od niego. Wiem, w jaką przepaść lecę — ale jeżeli rozsądek może milczenie nakazać namiętności, to obowiązek tym donośniejszym głosem przemawia. Przewiniłem. Jam najpierwszy rozdarł złotą spokojność jej niewinności, zuchwałymi nadziejami kołysałem jej serce i oddałem go na pastwę dzikim namiętnościom. Przypomnisz mi zapewne mój stan, moje urodzenie, zasady ojca mojego — ale ja kocham. Moje nadzieje tym wyżej się wznoszą, im głębiej natura w zimne przyzwoitości zapada. Moje postanowienie i przesąd! — Obaczę, czy moda, czy ludzkość zwycięstwo odniesie. Lady tym czasem oddaliła się do najdalszej części salonu i twarz sobie obciera, rękami zakrywa. Ferdynand idzie aż do niej. Miałaś mi coś mówić, Milady!
LADYNic, panie, Walterze! Nic — jak tylko, że siebie i mnie i trzecią jeszcze osobę do zguby prowadzisz.
FERDYNANDI trzecią osobę?
LADYMy nie możemy być z sobą szczęśliwi — a jednak pośpiechu ojca
Uwagi (0)