Darmowe ebooki » Tragedia » Odprawa posłów greckich - Jan Kochanowski (biblioteka cyfrowa za darmo .txt) 📖

Czytasz książkę online - «Odprawa posłów greckich - Jan Kochanowski (biblioteka cyfrowa za darmo .txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Kochanowski



1 2 3 4
Idź do strony:
towarzysza życzliwego, 
Jednemu łożu przyjaciela, 
Mam z łaski twojej; inszy, więcej 
Chcą li, niech proszą! 
Oczy łakome siła ludzi 
Zawiodły, lecz kto w krygi żądzą 
Mógł ująć79, w długim bezpieczeństwie 
Dni swych używie. Przyjdą, przyjdą 
Niedawno czasy, że rozbójcę 
Rozbójca znidzie; ten mu słodki 
Sen z oczu zetrze i bezpieczne 
Serce zatrwoży, kiedy trąby 
Ogromne zagrzmią, a pod mury 
Nieprzyjacielskie staną szańce.  
 
Antenor, Priamus ANTENOR80
Iż moja wierna rada u ciebie, o wielki 
Królu, ważna nie była, żebyś był Helenę 
Grekom wydać rozkazał, a tę niewątpliwą 
Wielkiej wojny pochodnią co napręcej zgasił, 
Teraz, co potym idzie81, w czas cię upominam, 
Abyś czuł o potrzebie i o pewnej wojnie, 
Tak pewnej, jako mię tu dziś przed sobą widzisz. 
Słyszałeś, jako cię dziś posłowie żegnali 
I nas wszytkich przy tobie. Pograniczni piszą 
Starostowie82, że greckie wojska się ściągają 
Do Aulidy83; w tym wątpić nie potrzeba, że ci 
Do nas pójdą: inaczej ani by tu byli 
Posłów swych posyłali, ani tak surowie 
0 swą krzywdę mówili. A tak nie mieszkając, 
Póki brzegu morskiego ostatka nie stracim, 
Porty naprzód i zamki pograniczne spiżą 
I ludźmi dobrze opatrz84; hołdownym książętom 
Rozkaż być pogotowiu; żołnierzom przypowiedz 
Służbę; szpiegi rozeszli; straż miej i na morzu, 
I na ziemi, aby cię łacni niegotowym 
Grekowie nie zastali. To jest rada moja.  
  PRIAMUS
Jakobyś już na oko, dobry Antenorze, 
Nieprzyjaciela widział, tak się, widzę, boisz.  
  ANTENOR
O królu, teraz się bać lepiej, bo za taką 
Bojaźnią i opatrzność, i gotowość roście85. 
Wonczas już próżny rozmysł, bo już abo się bić, 
Abo uciekać trzeba: trzeciego nic nie masz.  
  PRIAMUS
A ja, owszem, na dobrej pieczy wszytko mieć chcę, 
Aby nam do tak nagłych ucieczek nie przyszło.  
  ANTENOR
Daj to Boże! A to zaś co za białagłowa86 
Z włosy roztarganymi i twarzy tak bladej? 
Drżą na niej wszytki członki, piersiami pracuje, 
Oczy wywraca, głową kręci: to chce mówić, 
To zamilknie.  
  PRIAMUS
Moja to nieszczęśliwa córa, 
Kasandra; widzę, że ją duch Apollinowy87 
Zwykły nagarnął; nie lża, jeno jej posłuchać.  
  KASANDRA
Po co mię próżno, srogi Apollo, trapisz, 
Który, wieszczego ducha dawszy, nie dałeś 
Wagi w słowiech, ale me wszytki proroctwa 
Na wiatr idą nie mając u ludzi więcej 
Wiary nad baśni próżne i sny znikome? 
Komu serce spętane albo pamięci 
Zguba mojej pomoże? Komu z ust moich 
Duch nie mój88 użyteczen i zmysły wszytki 
Ciężkim, nieznośnym gościem opanowane? 
Próżno się odejmuję, gwałt mi się dzieje; 
Nie władne dalej sobą, nie jestem swoja. 
Ale gdzieżem, prze Boga? Światła nie widzę, 
Noc mi jakaś przed oczy nagła upadła. 
Owóż mamy dwie słońcy, owóż dwie Troi, 
Owóż i łani morzem głębokim płynie. 
Nieszczęśliwa to łani, złej wróżki łani89. 
Brońcie brzegów, pasterze, nie dopuszczajcie 
Tej niezdarzonej goście nigdziej do ziemie! 
Nieszczęśliwa to ziemia i brzeg nieszczęsny, 
Gdzie ta łani wypłynie; nieszczęsna knieja, 
Gdzie wnidzie i gdzie gładki swój bok położy. 
Wszytki stopy, wszytki jej łożyska muszą 
Krwią opłynąć; upadek, pożogę, pustki 
Z sobą niesie. O wdzięczna ojczyzno moja, 
0 mury, nieśmiertelnych ręku roboto90! 
Jaki koniec was czeka? Ciebie, mój bracie, 
Stróżu ojczyzny, domu zacna podporo, 
Wkoło murów trojańskich tesalskie konie 
Włóczyć grożą, a twoje oziębłe ciało 
Będzie li chciał nieszczęsny ociec pochować, 
Musi je u rozbójce złotem kupować91. 
Nieprzepłacony duchu, z tobą pospołu 
I ojczyzna umarła: jednaż mogiła 
Oboje was przykryje. Lecz i ty, srogi 
Trupokupcze92, niedawno i sam polężesz, 
Strzałą niemężnej ręki prędką objeżdżon. 
Cóż potym? Kłoda leży, a ze pnia przedsię 
Nowa rózga93 wyrosła i nad nadzieję 
Prędko ku górze idzie. A to co za koń94 
Tak wielki na poboju sam jeden stoi? 
Nie wódźcie go do stajniej, radzę, nie wódźcie: 
Bije ten koń i kasze; spalcie go raczej, 
Jeśli sami od niego zgorzeć nie chcecie. 
Czujcie, stróże: noc idzie, noc podejźrzana. 
Wielki ogień ma powstać, tak wielki ogień, 
Że wszytko jako w biały dzień widać będzie, 
Ale nazajutrz zaś nic widać nie będzie. 
Wtenczas, ojcze, ani już bogom swym dufaj, 
Ani się poświęconych ołtarzów łapaj: 
Okrutnego lwa szczenię za tobą bieży, 
Które cię paznoktami przejmie ostrymi 
I krwią twoją swe gardło głodne nasyci 
Syny wszytki pobiją, dziewki w niewolą 
Zabiorą; drugie95 g’woli trupom umarłym 
Na ich grobiech bić będą. Matko96, ty dziatek 
Swoich płakać nie będziesz, ale wyć będziesz!  
  CHORUS
Rzućmy się co napręcej, a na pokój gdzie 
Wyprowadźmy tę pannę upracowaną!  
 
Antenor, Priamus ANTENOR
Te słowa, królu, nie są ku wyrozumieniu 
Nazbyt trudne, a zgoła tobie i ojczyźnie 
Upad opowiadają; prze Boga cię proszę, 
Nie waż ich sobie lekce ani miej za baśni!  
  PRIAMUS
Jeszcze tego nieprawie ta przeciwna wiedma 
W mię wmówiła, żebych się miał bać; ale przedsię 
Postraszyła mię nieco, zwłaszcza że mi przyszedł 
Sen na pamięć żony mej; bo gdy z tym złym synem, 
Aleksandrem, chodziła, mało przed zlężeniem 
Śniło się jej już na dniu, że miasto dziecięcia 
Pochodnią urodziła.  
  ANTENOR
I jam też to, królu, 
Jeszcze natenczas wiedział i pomnie, jako to 
Wieszczkowie wykładali, że to dziecię miało 
Upad ojczyźnie przynieść; czego, widzę, blisko.  
  PRIAMUS
Dobrze to pomnisz, ale i jam był rozkazał 
Grzechu tego nie żywić97; dawno to na puszczy 
Wilcy mieli rozdrapać i kości nieszczęsne 
Po pustych górach roznieść.  
  ANTENOR
A lepiej było, niżli nam przeń wszytkim zginąć. 
Co za więźnia to mamy? Ubiór to jest grecki.  
 
Rotmistrz, Więzień ROTMISTRZ
Takci, panowie; wy tu radzicie, a w polu 
Grekowie nas wojują. Wczora o południu 
Pięć galer ich przypadło na trojańskie brzegi. 
Ludzi wprawdzie nie brali ani też palili, 
Ale cokolwiek było w polu bydła, wzięli. 
Jako nas tam niewielki natenczas był poczet, 
Kusiwszy się kilkakroć o nie98, musielichmy 
Na ostatek dać pokój; kilka głów jest przedsię 
Zabitych, ten sam jeden tylko poimany; 
Na próbie99 to powiedział, że greckiego wojska 
Tysiąc galer na kotwiach100 pogotowiu stoi 
W Aulidzie, którzy tylko na posły czekają. 
A ci jeśli Heleny nazad nie przyniosą 
(Jakoż widzę, że bez niej tak na morze wsiedli), 
Wszytko się wojsko tedyż ma ruszyć i prosto 
Ku Troi żagle podać; wszak tak?  
  WIĘZIEŃ
Niepochybnie. 
  ROTMISTRZ
Hetmanem Agamemnon? 
  WIĘZIEŃ
Ten, brat Menelaów. 
  PRIAMUS
Każ więźnia tego schować i opatrzyć dobrze! 
To więc już, Antenorze, insza niż proroctwa 
Albo sny białogłowskie; ale wszyscy przedsię 
W jeden cel przed się biją. Jutro co naraniej 
W radę wnidźmy, a stamtąd już ani wychodźmy, 
Aż obronę uradzim.  
  ANTENOR
Baczę, że jej trzeba, 
Acz mi to słowa przykre i coś nie bez wróżki; 
Na każdy rok nam każą radzić o obronie; 
Ba, radźmy też o wojnie, nie wszytko się brońmy: 
Radźmy, jako kogo bić; lepiej, niż go czekać101!  
 
Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Przypisy:

1. Jazdów nad Warszawą — W Jazdowie (Ujazdowie), wówczas wsi podwarszawskiej, we dworze Radziwiłłów odbyło się w r. 1578 wesele Krystyny Radziwiłłówny i Jana Zamoyskiego. Tytuł Odprawa nie znaczy odmowy, lecz załatwienie, jak dzisiaj odprawa celna lub paszportowa. [przypis redakcyjny]

2. za raz — równoczesnie, razem. [przypis edytorski]

3. W. M. — Wasza Miłość. [przypis edytorski]

4. czasów odwłokami — zwlekaniami, zwłoką. [przypis edytorski]

5. trąbki do apteki — papierki, w które zawijano towar. [przypis edytorski]

6. insumere (łac.) — użyć, poświęcić. [przypis redakcyjny]

7. Quicquid id est (łac.) — czymkolwiek to [dzieło] jest. [przypis redakcyjny]

8. błazeństwo — tu: rzecz licha, miernej wartości. [przypis edytorski]

9. ad amussim (łac., dosł.: pod sznur) — według reguły, tu: według zasad tragedii antycznej. [przypis edytorski]

10. nie wedla uszu naszych — niezgodne z przyzwyczajeniami współczesnych Kochanowskiego. [przypis edytorski]

11. Inter caetera (łac.) — między innymi. [przypis redakcyjny]

12. przygania — przygarnąć, forma częstotliwa od przygonić, tu w sensie: iść za, iść śladem, naśladować. [przypis redakcyjny]

13. characterem [łac.]... mają — mają odrębną, specjalną formę. Chodzi tu zapewne o próbę przystosowania rytmiki wiersza polskiego do metrum antycznego. [przypis edytorski]

14. arbitrium (łac.) — sąd, wyrok. [przypis redakcyjny]

15. Barzo bych... żebych — staropolskie formy trybu warunkowego: bardzo bym... żebym. [przypis edytorski]

16. praesens (łac.) — osobiście, obecny. [przypis redakcyjny]

17. salus (łac.) — zdrowie. [przypis redakcyjny]

18. Dat.[um] (skrót łac. od:datum) — dano (domyślnie: list posłańcowi). [przypis redakcyjny]

19. gość nieprawie wierny — wyrażenie bardzo oględne, chodzi bowiem o złamanie prawa gościnności i wiarołomstwo, tłumaczy się jednak stylem tragedii rozgrywającej się w środowisku dworskim. [przypis redakcyjny]

20. Czuje o sobie — dba o swoją sprawę. [przypis redakcyjny]

21. Praktyki czyni — praktykuje, tj. zjednywa sobie zwolenników, spiskuje. [przypis redakcyjny]

22. uchowa... Bóg... — uchowaj Bóg, niech Bóg uchowa. [przypis redakcyjny]

23. Początek pierwszego epeisodionu (epeisodion — część dialogowa w tragedii greckiej, w przeciwieństwie do stasimonu, części wygłaszanej przez chór. Tragedia grecka składała się zazwyczaj z czterech, pięciu epeisodionów przeplatanych stasimonami. [przypis edytorski]

24. królewicze — królewiczu. [przypis edytorski]

25. dobre — dobro [przypis edytorski]

26. nie jest przyjacielska — nie jest rzeczą przyjacielską. [przypis redakcyjny]

27. I toć potrzeba, gdzie sumnienie płaci — i to jest potrzebą (niebezpieczeństwem), gdzie chodzi o sumienie. Obaj rozmówcy sypią w rozmowie przysłowiami, osłaniającymi ich wzajemną niechęć, rozmowa zaś toczy się w krótkich, jednowierszowych zdaniach (tzw. stichomytia), dowodzących wzburzenia przeciwników. [przypis redakcyjny]

28. kto ma sprawiedliwą — ma słuszność. [przypis redakcyjny]

29. o którą czynią — o którą toczy się sprawa. [przypis redakcyjny]

30. Nie wiem o żonę — nie wiem, czy o żonę. [przypis redakcyjny]

31. Początek pierwszego stasimon. [przypis edytorski]

32. Żeby tego nie mieli tym dostawać łodzi — nie ma takich skarbów, za które młodzi nabyć by mogli rozum. [przypis redakcyjny]

33. Początek drugiego epeisodion. [przypis edytorski]

34. bracią swą — braćmi Heleny, jako córki Zeusa i Ledy, byli Kastor i Polluks. [przypis redakcyjny]

35. Dziatki — Helena miała, według Homera, jedną córkę: Hermionę. [przypis redakcyjny]

36. przed sienią — przed pałacem, to bowiem jeszcze w pierwszej połowie w. XVI wyraz „sień” znaczył. [przypis redakcyjny]

37. Początek drugiego stasimon. [przypis edytorski]

38. Początek trzeciego epeisodion. [przypis edytorski]

39. przeciw synowi — do syna. [przypis redakcyjny]

40. Krew nie woda — Kochanowski używa tu zwrotu przysłowiowego krew nie woda w niespotykanym już dziś znaczeniu: pokrewieństwo to czynnik doniosły. [przypis redakcyjny]

41. nie wiem jako — z woli bogów czy przez porwanie. [przypis redakcyjny]

42. ostatek na Boga przypuszczę — resztę zdam na Boga. [przypis redakcyjny]

43. burkowych biesiad — rozrywek miejskich, hulanek żołnierskich. [przypis redakcyjny]

1 2 3 4
Idź do strony:

Darmowe książki «Odprawa posłów greckich - Jan Kochanowski (biblioteka cyfrowa za darmo .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz