Ksiądz Marek - Juliusz Słowacki (czytaj .txt) 📖
Krótki opis książki:
Rok 1768. Wojska rosyjskie połączone z oddziałami wiernymi królowi Stanisławowi Augustowi dowodzonymi przez Franciszka Ksawerego Branickiego (w utworze zwanego Baraneckim) przygotowują się do zdobycia Baru.
Dowództwo konfederatów decyduje się na wycofanie z miasta wobec braku prochu, jedzenia i pieniędzy; mimo że zbuntowali się przeciw królowi między innymi w imię obrony religii katolickiej, jawnie przyznają, że teraz liczą na pomoc muzułmańskiej Turcji. Również władze kościelne opuszczają Bar, zabierając ze sobą sakralne precjoza w obawie przed ich zbezczeszczeniem przez zdobywców. Jedynie nieustraszony ksiądz Marek gotów jest do końca dawać wsparcie osamotnionym mieszkańcom miasta.
Jedna z wielu podjętych przez Słowackiego prób uwznioślenia osoby księdza Marka (jego postać pojawia się również w Beniowskim i w osobnym urywku poematu) oraz stworzenia legendy konfederacji barskiej jako eksplozji arcypolskiej „świętej anarchii” - zawiera pełen zestaw rekwizytów polskiego romantyzmu.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Juliusz Słowacki
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Ksiądz Marek - Juliusz Słowacki (czytaj .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki
dywany.
Nu! czemu ty głupia szlochasz?
JUDYTA
Ojcze, jeśli ty mnie kochasz,
To porzuć te darowizny.
Na co nam?... my bez ojczyzny!
Na co nam takie wystawy?
RABIN
To dobrze, ale te ławy
I te makatne pościele
Ja schowam na twoje wesele,
Aby ty na nich usiadła.
JUDYTA
Obwiniesz mnie w prześcieradła,
Złożysz trupa na drabinie,
Każesz wynieść, nim zadniało.
A jak goim31 spotka ciało,
To przeżegna się i minie;
A jak dziecko, to będzie się bało
I u matki się rozpłacze
I pod rańtuchem32 ukryje.
Nu, a jak kruk, to zakracze,
Nu, a jak pies, to zawyje,
A jak księżyc, to pobladnie,
A jak gwiazda, to upadnie,
A jak słońce... Nie, my Żydzi,
Nas nigdy słońce nie widzi
W prześcieradła obwiniętych.
Szybko na cmentarz niesionych;
Bo my na prawach przeklętych
Pośród ludzi przerażonych
Naszą modlitwą gorącą,
Naszą mogiłą stojącą,
Krwią białych macowych przaśnic
I blaskiem naszych szabaśnic
I tajnych komor ciemnością
I tą żółtą naszą złością,
Co się w oczach jadem kręci,
My tu na wieki wyklęci,
Jak ogromne cherubiny,
Co w trumnach zamkniętych siedzą.
Nu, a ci ludzie nie wiedzą,
Co ja mogę, kiedym sroga,
Co ja wiem od Pana Boga,
Jaki ja im garnek z gliny
Ulepię? co duchem zrobię?
Jaki duch w mojej osobie?
Nu, ja wczora na konwalie
Na mogiłki poszła nasze
I patrzała na batalie,
Na działa i na pałasze,
A w prochu był obłok jazdy,
A kule jak srebrne gwiazdy,
A bomby nad nimi w górze
Jako płomieniste róże,
A wystrzelone harmaty,
Jeszcze do góry dymiące,
Jak z ogniów siarczanych kwiaty,
A podkowy koniów jak miesiące!
Nu, ja tak patrząc z mogiłek
Na te ognie, na tę krew,
Zmarszczyła na czole brew,
Wzięła gliny kilka bryłek,
Wzięła z grobu trochę piasku
I przeciwko temu blasku
Rzuciła, że poszli w nic,
Jak tysiąc zagasłych świéc33,
Gdy wiatr przeleci bożnicą.
Bo ja była błyskawicą!
Duchem, co krwią pole broczy!
Śmiercią gaszącą ich oczy!
Naszej wiary tajemnicą!
Aniołem na boskich posyłkach
Który piorunami strzela!
Zmartwychwstaniem Izraela
Stojącym już na mogiłkach!
A przed Bogiem — małą mrówką,
Przed aniołami — aniołem;
A śród popiołów — popiołem,
A przed ludźmi — jak zawsze Żydówką
Pogardzoną.
RABIN
Nu, Judyta,
Ty pierwszy raz jesteś taka?
Słyszę tam pana Polaka,
Co się o austerye34 pyta,
Zakryj się, bo ty w płomieniach
Za jasna na jego oczy.
Wchodzi Klemens Kosakowski.
KOSAKOWSKI
do sług za karczmą
Niechaj tu Grzegorz zatoczy
Mój karaban... a tu w sieniach
Powiązać moje brytany.
A tu ćwieki wbić do ściany
I pozawieszać szturmaki,
Szable, kindżały, kulbaki.
A wymieść dom Żyda brodą.
do Rabina
Żydzie! staję tu gospodą.
RABIN
A panie, a kto ty taki?
KOSAKOWSKI
Niech tego Żyda wywiodą
I zakneblują mu pyski.
Kto ciekawy, szpiega bliski.
RABIN
Nu, żartuje pan wielmożny.
KOSAKOWSKI
Żydzie, ze mną bądź ostrożny,
Bo u mnie Żyda powiesić,
To tak jak w pejsy go trzepnąć.
RABIN
Nu, a czy ty umiesz wskrzesić?
Ty możesz, człeku, oślepnąć,
Patrząc na niewinną krew.
KOSAKOWSKI
Patrz, pierś mam taką jak lew,
A nozdrza takie jak koń,
A w żyłach gwałtowną skroń,
A włos koloru płomieni.
Biada! kto mię zarumieni,
Ale temu stokroć biada,
Przed którym twarz mi się blada
Stanie, by opłatek boży.
Lew się ducha we mnie sroży
I rzuca się, i rwie ludzi,
Wprzód nim się rozum obudzi.
do Judyty
Żydówka, ściągnij mi buty.
Judyta klęka i całuje mu nogi.
Co robisz?
JUDYTA
Całuję twe nogi.
KOSAKOWSKI
Co to jest? precz mi z podłogi.
JUDYTA
na kolanach
Panie! ty wczora z reduty
Jako Judasz Machabeusz
Skoczył na moskiewskie działa.
Ja cię z mogiłek widziała
Śród panów, choć ty chudeusz
W szaraczku, a oni w złocie,
W turkusie i w karmazynie.
To ty chodził po dolinie
Na koniu, jak Goljat35 jaki.
Włos twój był jak ogień w grzmocie!
Czapka jak srebrzyste ptaki,
Jak orzeł, co z nieba runie
I usiądzie na piorunie!
Nu, a twój koń był czerwony
I ubrany cały w druty,
I czterma miesiącami podkuty,
A w boju taki szalony
I tak ogniem z pyska strzela,
Jak smok w pismach Izraela.
Otóż ja tu Żydowica
Do nóg ci, panie, upadła
I twój proch ustami kradła,
Bo tyś jest z królów narodu;
Ja z narodu — niewolnica,
Z Jerychońskiego ogrodu
Róża, między obce ludy
Przesadzona i kwitnąca;
A królewna z rodu Judy...
Nu! niech mię twa noga trąca!
W piersi mię podkówką wytnij!
Niech się moja pierś zbłękitni
I twego herbu dostanie
Od twojej czarnej podkówki.
Ja wiem, że dla mnie Żydówki
Ty jest król, wielmożny panie!
Ale ja powiedzieć chciała,
Czego zamilczeć nie mogła.
Że ja twej szabli pomogła,
Kiedy ty leciał na działa...
RABIN
Nu, Judyt, ty oszalała!
JUDYTA
wstaje i odsłaniając welon mówi z gniewnym zapałem
Ja Judyt! ja Judyt, Judyta!
Nu, ja nie straszna nikomu,
Póki moja twarz zakryta!
Ale z oczów mego gromu
Ja cisnę na was zagładę,
Bo ja duch, co wszystko odmieni.
Nu, ja kiedyś wezmę i szpadę
Jasną ze złotych płomieni.
Wychodzi.
KOSAKOWSKI
Rabinie, czy ta szalona
To córka twoja czy żona?
Wcale do niej nie mam wstrętu.
Czysta, mało ma akcentu.
RABIN
Panie, to jest moja córka,
Dziewica.
KOSAKOWSKI
Cha! cha! cha! Żydzie!...
RABIN
na stronie
Ten człowiek patrzy na Turka.
KOSAKOWSKI
Słuchaj mnie, żyłem w bezwstydzie,
Na kartach i pijatyce,
Kochałem i Żydowice,
I szlachcianki, i Cyganki;