Goście - Stanisław Przybyszewski (ksiazki do czytania .TXT) 📖
W pałacu odbywa się bal. Coś jednak zaburza nastrój fety — starcy, obserwujący rozświetlony pałac rozmawiają o złu, które zagnieździło się w pałacu zamieszkałym teraz przez nowych właścicieli.
Siostra Adama, Pola, twierdzi, że nie jest w stanie mieszkać razem z nim, ponieważ czuje, że wciąż obecne jest coś złego. Adam twierdzi, że owego Gościa rozsiewającego ten zły nastrój spotkał podczas jednego ze spacerów. Ten stwierdził, że nigdy już go nie opuści. Wszystko wskazuje na to, że Adam popełnił zbrodnię… Tragedia Goście została wydana po raz pierwszy w 1902 roku. To utwór o demonicznym nastroju, uwikłany w mroczne rozważania o zbrodni, sumieniu i śmierci.
Stanisław Przybyszewski to jeden z najważniejszych twórców okresu Młodej Polski, prekursor polskiego modernizmu, kontrowersyjny dramaturg, eseista, przedstawiciel tzw. cyganerii krakowskiej.
- Autor: Stanisław Przybyszewski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Goście - Stanisław Przybyszewski (ksiazki do czytania .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Przybyszewski
Adam! Coś ty zrobił?
ADAMGdzie go spotkałem? Ot, widzisz, przyczepił się do mnie po raz pierwszy w wielkiem mieście. Idę późną nocą do hotelu, a droga wypadała przez ciemny i dziwnie ponury park. I nagle, jakby z pod ziemi wyrósł, stanął człowiek przedemną i spojrzał na mnie wzrokiem, ale to takim wzrokiem, który całe ciało wypełnia, rozpiera je, zimnym dreszczem plecy, piersi zbiega. Drżałem, trząsłem się, ale oczy nasze się splotły, oderwać ich nie mogłem, zlepiły się z sobą... On powiedział tylko: odtąd pozostaniemy razem. Przez całe życie pozostaniemy razem...
POLAJakąś ty zbrodnię popełnił, Adam?
ADAMIstnieje jakiś człowiek, któryby zbrodni nie popełnił? Jakiejś, choćby małej zbrodni? Co to znaczy duża, mała zbrodnia? Największa może mieć tak małe skutki, że staje się małą i naodwrót... A czy ty nie masz czasem lęku i trwogi, żeś może nieświadomie spełniła jakąś zbrodnię, taką, o której może nawet nie wiesz? Nie czujesz lęku i trwogi?
POLANie na tyle, bym sama przed sobą uciekać musiała.
ADAMSzczęśliwa!
POLAWidzisz moje życie ciche, spokojne, zrównoważone.
ADAMZrównoważone... tak — jak było jeszcze przed rokiem nasze wspólne życie.
POLAPrzed rokiem.
ADAMI jesteś szczęśliwa z mężem?
POLASpokojna, spokojna. A to już szczęściem... zamyślona I czemuś tego — takiego gościa wprowadził do twojego domu?
ADAMMusiałem, musiałem! A, powiedz mi, czy jest jakiś dom, w którymby taki pan nie gościł?
POLAStraszne, straszne! po chwili wskazuje na pałac, skąd coraz głośniejszy dochodzi oddźwięk muzyki. A to cię nie ogłusza?
ADAMNic, nic — chwilami pragnę się oszołomić, ale gość mój nie pozwala mi zapomnieć — to, to wskazuje na pałac to dla niej, dla mej żony: kobietę to ogłuszy, ale mnie — nie...
POLAAdam, ja muszę cię opuścić, taki dom to jak zaraza... Zarazek nieszczęścia przyczepi się do sukni i wniosę go w mój dom.
ADAMTak idź, idź — ale z tobą znika dla mnie reszta spokoju, ukojenia, nagle z rozpaczą. Och, módz zapomnieć, módz zapomnieć!
POLAMódz zapomnieć... po chwili A nie mógłbyś opuścić tego domu?
ADAMI dokąd ucieknę? Przed sobą uciec? Nie można!
SCENA TRZECIAAdam! Adam!
ADAMCo? Tu jestem.
BELAJesteś niedobry. Czemu gości spraszasz, jeżeli wciąż uciekasz? Co chwilę trzeba cię szukać po wszystkich kątach rozdrażniona, a dziwnych, dziwnych gości sprosiłeś.
ADAMTak, straszni goście gnieżdżą się w naszym domu.
BELACzemuś ich sprosił?
ADAMMyśmy ich przecież oboje, tak! oboje w dom sprowadzili.
BELACo? Oboje? Co?
ADAMNic, nic — tylko Pola mi mówi, że odjeżdża do domu.
BELACo? odjeżdżasz do domu? Adam zatrzymaj ją! co z nami będzie — Pola zmiłuj się, czy wiesz jaką ty pustkę pozostawisz?
POLAWiem niestety, ale muszę już jechać, muszę — tu, tu w waszym domu mi niedobrze, a u mnie tak cicho, tak smutno, ale spokój, spokój...
SCENA CZWARTAAleż państwo, goście was szukają... Chcą twoje zdrowie pić, Adamie, cóż ty taki nieswój — a pani jakoś przygnębiona.
ADAMIdźcie do sali, powiedzcie, że zaraz przyjdę. Głowa mnie boli, chwilę jeszcze pochodzę po parku...
POLATo zostawmy go tu chwilę samego — chodź pan...
GOŚĆO nie, ja z nim pogadam, ja go zwykle uspokajam.
BELAChodź Pola, chodź — słyszysz? Taniec, taniec...
No i cóż? Na krok mnie nie odstąpisz? nie dasz mi chwili spokoju?
GOŚĆWiesz, żem nieodstępnym twoim towarzyszem. Pamiętasz tę noc w ciemnym parku? — Wtedy ci już powiedziałem, że odtąd pozostaniemy razem. To niemiła rzecz, ale już muszę pozostać przy tobie. To takie moje przeznaczenie. — Widzisz, jam twój cień. Co?
ADAMI nigdy mnie już nie opuścisz?
GOŚĆNigdy.
ADAMA gdy cię z serca wyrzucę, gdy znajdę tyle siły i odwagi, by się zamknąć na ciebie, gdy się stanę tak mocny i powiem ci precz! gdy znajdę kogoś lub cośkolwiek, co mą duszę wypełni, że będziesz się musiał od mych stóp oderwać, że będziesz musiał umilknąć...
GOŚĆHm, — kto inny możeby umiał to zrobić. — Ty nie!
ADAMA jeżeli rozum mój zyska taką przewagę, że powiem sobie, iż to, co zrobiłem, zrobić musiałem — że była tylko ta jedyna droga?...
GOŚĆDo szczęścia?
ADAMWszystko jedno, w przepaść, w otchłań, w rozpacz, ale że tak się stać musiało.
GOŚĆRozum dziwnie nierozumny w takich razach...
ADAMAle, jeżeli zdołam to zrobić?
GOŚĆWtedy cień mój na ścianę rzucę. Roztoczy nad tobą straszne skrzydła — gdzie się ruszysz, te czarne, upiorne skrzydła — nie! straszne ręce, rozczapierzone, groźne palce, gdyby szpony szatana, co już, już cię pochwycić mają — gdzie się ruszysz, będziesz zawsze widział te straszne, czychające, podstępne szpony — teraz jeszcze ramiona rozwarte, przyczajone, ot — tak, jak pantera do skoku: jedna sekunda, a obejmą cię w piekielne kleszcze, ot! tuż pod gardło — owiną cię piekielnym uściskiem, coraz silniej cię dusić będą, coraz silniej...
ADAMAż, aż?
GOŚĆAż uduszą śmieje się. I jesteś mój! mój! mój!
ADAMA dla czego ja twój?
GOŚĆAch, jak ty pragniesz to zamilczyć, zdusić w swojem sercu — czemu się pytasz, dlaczegoś ty mój? Wiesz przecież sam najlepiej.
ADAMA jeżeli te ręce nigdy się od ściany nie oderwą?
GOŚĆHm, jeszcze gorzej. Zresztą mówiłem ramiona, ramiona, zda się przyczajone do skoku jak pantera — Ha, ha... Te ramiona ci się rzeczywiście przeistoczą zwolna w takie drapieżne, szatańskie zwierzę — będziesz je miał ustawicznie przed oczyma — i co chwilę czujesz, że to drapieżne zwierzę skacze na ciebie, przedniemi łapami obejmuje twoją szyję, tylnemi wpija się w twoje biodra, a cały pysk wżarty w twoją pierś: rozrywa ją, szarpie w kawały, gruchocze żebra, dogryza się do serca — ha, ha, ha — wyrywa serce, takie biedne serce, krwią ociekające...
ADAMDosyć już, dosyć...
GOŚĆWiesz, w starem Mexico u Azteków był zwyczaj, że ofiarowywano serce, świeżo wycięte z piersi człowieka, matce-słońcu...
ADAMA to słońce, któremu moje serce ma być ofiarowane?
GOŚĆSprawiedliwość.
ADAMLudzka?
GOŚĆNiema ani ludzkiej, ani boskiej. Jest jeden porządek rzeczy, że tak być musi a nie inaczej — kto go przełamie, serce jego na śmierć skazane...
ADAMNieubłagany jesteś?
GOŚĆJestem strasznym gościem — co? Strasznym gościem...
Och ta muzyka, ta przeklęta muzyka.
GOŚĆNie zagłusza cię? Nie oszołomi cię? Spróbuj, spróbuj — tańcz, upij się, odurz się rozkoszą, tańcem, muzyką... Czemu uciekasz przed tem wszystkiem? Czemu się chowasz ustawicznie w parku, że cię odnaleźć trudno.
ADAMNie mogę słuchać muzyki. Nie mogę patrzeć na taniec! Gryzie — gryzie — gryzie. Och te cienie, te uśpione cienie na ścianie. Zawsze je widziałem, zawsze mnie straszyły. Każdy przedmiot wyrastał w to zwierzę, co kłami swymi serce mi wyrywało, szarpało, gryzło...
GOŚĆHa, ha, ha... nachyla się do ucha. Gryzie? he? gryzie?
ADAMHa, ha, — takie szczury, co? szczury? To tak wgryzuje się drobnymi, cieniutkimi ząbkami i szarpie i wcina, i wgryza się — albo co? Jak kret, to tak temi małemi łapkami tę twardą opokę, taką spiekłą ziemię — taką stwardłą skorupę — a zdawało się, że to kamień — to wiesz, temi małemi łapkami tak tę ziemię rozluźnia, wgrzebuje się powoli, powoluteńku, ale głębiej i głębiej z taką wściekłą zapalczywością. Potem już kreta nie widać, tylko kupka — ach nie! mogiłka ziemi rośnie, rośnie — rośnie coraz wyżej, im głębiej się kret wgrzebie — a naraz mogiła usypana; nie rośnie już więcej...
ADAMTo znaczy?
GOŚĆKret zrobił swoje.
ADAMI ta mogiła?
GOŚĆNa rozstajnych drogach.
ADAMDla zbrodniarzy? Co?
GOŚĆLub dla samobójcy — ha, ha... żeś też o tem nie pomyślał... Tembyś się odemnie wyzwolił... — A przecież to tak łatwo. My zbyt na seryo bierzemy śmierć... I to tak delikatnie urządzić można, bez rozgłosu, bez ludzkiego gadania. Chcesz uniknąć jakichś przykrych rzeczy, nie chcesz by o tem mówiono — i na to rada jest: tuż za parkiem jezioro, wyjeżdżasz łódką na wodę, nadchodzi nagła burza, albo też łódka zmorszała, no! i toniesz... Nieszczęśliwy wypadek! Pogrzebią w święconej ziemi — he, he... albo też wracasz z polowania: masz strzelbę źle przewieszoną, potrącasz o drzwi — lufa wypali — no! i znowu przypadek... Albo idziesz w góry, ot! to najpewniejsze, noga ci się na mchach obślizgnie, albo się kamień obsunie... a to podobno przyjemna śmierć: lecisz, lecisz; w jednej sekundzie przeżywasz najpiękniejsze chwile twego życia...
ADAMWięc tylko śmierć mnie od ciebie uwolnić zdoła?
GOŚĆTylko!
ADAMWięc tylko śmiercią odk upić się zdołam?
GOŚĆTylko!
ADAMStraszny jesteś.
GOŚĆŚmierć nie jest tak straszna. Śmierć dobra... Czemuż ja nie mogę być tak dobry jak śmierć?
Adam! Adam! Chodźże wreszcie. Pijemy teraz twoje zdrowie!
ADAMIdę, idę.
Pamiętaj! To jedno, co cię odemnie uwolni!
SCENA SZÓSTA
Uwagi (0)