O wolności ludzkiej woli - Artur Schopenhauer (jak czytać książki .txt) 📖

339. zrazu i pozornie — w oryginale: ostensibel. [przypis tłumacza]

340. Encomio (...) talem — w enkomion sławimy tych, którzy działali: zaś dzieła są cechami moralnego ustroju; bo chwalilibyśmy także i tego, który nie działał, gdybyśmy mieli tę ufność, że jest człowiekiem zdolnym do tego (tzn. do działania). [przypis tłumacza]

341. przymiotniki — w oryginale: Epitheta. [przypis tłumacza]

342. niezłomnie konieczne — w oryginale: streng necessitirt. [przypis tłumacza]

343. ugodowym załatwieniem sprawy — w oryginale: ein Kompromiss. [przypis tłumacza]

344. unaocznianie sobie — w oryginale: Reflexion und Rückblick. [przypis tłumacza]

345. ὕστερον πρότερον — hysteron proteron: błąd logiczny, jaki się popełnia, udowadniając twierdzenie tym, co dopiero na podstawie tego twierdzenia daje się udowodnić. [przypis tłumacza]

346. moralna dążność — w oryginale: Tendenz. [przypis tłumacza]

347. następnik — w oryginale: Korollarium. [przypis tłumacza]

348. niezaprzeczenie — w oryginale: apodiktisch. [przypis tłumacza]

349. Malebranche Mikołaj — ur. w Paryżu w r. 1638, zapoznał się z dziełami Kartezjusza, które go pozyskały dla filozofii. Zm. w r. 1715. Dzieła główne: De la recherche de la vérite..., 1675; Traité de la nature et de la grace, 1680; Méditations metaphysiques et chretiennes. Dzieła wydał J. Simon, Paryż 1871. Malebranche, opierając się na filozofii Kartezjusza, wychodząc z jej założenia ścisłego dualizmu między duszą a ciałem, stara się go przezwyciężyć. Pomaga mu w tym Bóg, który według niego jest właśnie tym wyższym pośrednikiem między jaźnią człowieka a światem zewnętrznym. Wszystkie rzeczy widzimy i poznajemy w Bogu. Przepaść między ciałem a duszą nie daje się przekroczyć. Musi zatem istnieć coś trzeciego poza nimi, co to przeciwieństwo wyrównywa, w czym dusza ogląda rzeczy. Tym trzecim jest Bóg, bezwzględna substancja, bezwzględna idealność, uduchowiająca wszystkie rzeczy. Zapatrywanie Schopenhauera, podane we Wstępie, należy o tyle sprostować, że, biorąc rzecz chronologicznie, właściwie nie Malebranche, lecz Qeulincx (wym. Gelinks), wcześniejszy przedstawiciel okazjonalizmu, był owym bezpośrednim następcą Kartezjusza, a poprzednikiem Spinozy, a także Malebranche’a, który poglądy swe ogłosił później, niż powstała etyka Spinozy. [przypis tłumacza]

350. la liberté est un mystère — wolność jest tajemniczym cudem. [przypis tłumacza]

351. godło — w oryginale: Aegide. [przypis tłumacza]

352. Moje przedstawienie nie zniosło przeto wolności, lecz przeniosło ją (...) do krainy wyższej (...) tzn. że jest ona transcendentalną (...) — cały ten rozdział, nieco trudniejszy, wyjaśniłem już we Wstępie, rozdz. 3; por. Słownik: charakter inteligibilny. [przypis tłumacza]

353. podziału wolności na fizyczną, intelektualną i moralną, który podałem zaraz na początku — zob. ustępy 38 i 42 niniejszej rozprawy. [przypis tłumacza]

354. prawnie — w oryginale: juridisch. [przypis tłumacza]

355. afekt — por. Świat jako wola i przedstawienie, t. II, rozdz. 47, s. 698. [przypis tłumacza]

356. fair play — przejrzysta gra. [przypis tłumacza]

357. przeciwdziałać — w oryginale: kontragiren. [przypis tłumacza]

358. manslaughter — niezamierzone (mimowolne) zabójstwo. [przypis tłumacza]

359. medicina forensis — medycyna sądowa. [przypis tłumacza]

360. [Schopenhauer] nie podaje nigdy przekładu cytatów łacińskich (...) robiono mu nawet zarzut, że szpeci swój styl — [por. K. Fischer] s. 531 i n. wyd. z r. 1898, III tom Historii nowszej filozofii. [przypis tłumacza]

361. „oczyszczaczom” języków polecam gorąco do przeczytania odnośne uwagi Schopenhauera (II, s. 141 i n.) — cytuję stale według Grisebacha. [przypis tłumacza]

362. teorię antynomii postawił pierwszy Kant — w Krytyce czystego rozumu. [przypis edytorski]