Uczta - Platon (ogólnopolska biblioteka cyfrowa TXT) 📖
Krótki opis książki:
Jedno z najważniejszych dzieł w historii kultury europejskiej, utwór uważany za szczytowe osiągnięcie literackie Platona. Dzięki przemyślanej strukturze i żywemu przedstawieniu postaci, z całą różnorodnością ich charakterów, poglądów, kontrastujących punktów widzenia, poważna, ale i zabawna, Uczta nie sprowadza się do wykładu filozoficznego, lecz stanowi atrakcyjny tekst literatury pięknej z interesującymi rozważaniami.
W drugim dniu uczty wydanej przez Agatona grupka ateńskich intelektualistów, zmęczonych piciem poprzedniego dnia, postanawia pić umiarkowanie i zabawiać się rozmową. Pada propozycja, aby każdy z biesiadników wygłosił jak najlepszą mowę pochwalną Erosa, boga miłości. Kolejne osoby przedstawiają różne obrazy miłości i różne refleksje na ich temat. Czy miłość jest fascynacją pięknem? Twórczą siłą kosmiczną? Czym różni się pożądanie i miłość? Co jest najistotniejsze w miłości: że stanowi siłę motywującą do szlachetnych postaw, że pełni ważną rolę społeczną? Jaki jest związek pomiędzy miłością, pięknem i dobrem? Czy miłość jest nieuświadomionym dążeniem do nieśmiertelności?
Tekst w popularnym przekładzie Władysława Witwickiego, zaopatrzony przez tłumacza we wstęp oraz obszerny, wnikliwy komentarz do utworu.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Platon
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Uczta - Platon (ogólnopolska biblioteka cyfrowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Platon
się za siebie, aż oboje wyjdą; Orfeusz tuż przed wyjściem z podziemia spojrzał na żonę i stracił ją na zawsze. [przypis edytorski]
129. papinek (daw.) — delikatniś; maminsynek. [przypis edytorski]
130. Achilles (mit. gr.) — syn Peleusa, króla Ftyi, i Tetydy, boginki morskiej, najdzielniejszy z Greków walczących w wojnie trojańskiej. [przypis edytorski]
131. Wyspy Szczęśliwych a. Wyspy Szczęśliwe (mit. gr.) — wyspy na zachodnim krańcu ziemi, gdzie w nagrodę za dobre życie przebywają po śmierci sławni bohaterowie. [przypis edytorski]
132. Patrokles (mit. gr.) — wojownik grecki, najlepszy przyjaciel Achillesa, zginął z ręki Hektora podczas ataku na Troję. [przypis edytorski]
133. Ajschylos (525–456 p.n.e.) — dramaturg grecki, uważany za twórcę tragedii jako gatunku literackiego. [przypis edytorski]
134. potem (daw.) — tu: poza tym. [przypis edytorski]
135. jakoż (daw.) — spójnik „jako” z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż: jakże. [przypis edytorski]
136. Zeus (mit. gr.) — najważniejszy spośród bogów olimpijskich; bóg nieba i ziemi, władał piorunami. [przypis edytorski]
137. Dione (mit. gr.) — bogini grecka; wg Iliady (V 370) była matką Afrodyty. [przypis edytorski]
138. wszeteczny (daw.) — nieprzyzwoity, bezwstydny; rozpustny. [przypis edytorski]
139. niewczas (daw.) — nie w porę, w nieodpowiednim czasie. [przypis edytorski]
140. Elida — kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
141. Jonia — staroż. kraina na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej, skolonizowana w XI w. p.n.e. przez Greków, głównie Jonów z Attyki i Peloponezu; do jej najważniejszych miast należały Milet i Efez. [przypis edytorski]
142. Harmodios (ok. 530–514 p.n.e.) i Aristogejton (ok. 550–514 p.n.e.) — tyranobójcy; zabójcy tyrana Aten, Hipparcha, w r. 514 p.n.e.; Harmodios zginął podczas zamachu, Aristogejton został stracony przez brata Hipparcha, nowego tyrana, Hippiasza; powód zamachu był osobisty, ale zamachowcy stali się symbolem walki z tyranią i obrony swobód demokratycznych, a lud ateński uczcił ich pomnikiem na agorze w Atenach. [przypis edytorski]
143. pomieniać (daw.) — zamieniać, wymieniać. [przypis edytorski]
144. Asklepios (mit. gr.) — heros i bóg sztuki lekarskiej. [przypis edytorski]
145. Heraklit z Efezu (ok. 540–ok. 480 p.n.e.) — filozof grecki, zaliczany do jońskiej szkoły filozofii przyrody; za zasadę pierwotną (arché) wszechświata uważał ogień, za cechę bytu zaś zmienność, nieustanne zanikanie i stawanie się (co wyraził w sławnym zdaniu „wszystko płynie”). [przypis edytorski]
146. konsonans (muz.) — współbrzmienie, harmonijna zgodność brzmienia dwu lub więcej dźwięków. [przypis edytorski]
147. wykonywa — dziś częstsza forma 3 os. lp. cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]
148. Muzy (mit. gr.) — boginie opiekunki sztuk pięknych i nauki; Muza nieba: Urania, gr. dosł.: Niebiańska, opiekunka astronomii. Urania jest również jednym z przydomków Afrodyty. [przypis edytorski]
149. Muza-opiekunka światowej muzyki — Polihymnia, opiekunka poezji chóralnej i hymnów. [przypis edytorski]
150. siła (daw.) — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
151. naszej Muzy — Arystofanes ma na myśli muzę komedii, Talię. [przypis edytorski]
152. katulać się (pot.) — toczyć się, turlać się. [przypis edytorski]
153. Efialtes i Otos (mit. gr.) — synowie Aloeusa (stąd zwani Aloadami) i jego żony Ifimedei (w innej wersji mitu ich ojcem był Posejdon). Szybko rośli na silnych i agresywnych olbrzymów, już w wieku 9 lat mierzyli 9 sążni, czyli ok. 17 m. Uwięzili boga wojny Aresa (Iliada V 385–390) i chcieli zdobyć siedzibę bogów, by porwać boginie: Herę dla Efialtesa i Artemidę dla Otosa. W tym celu spiętrzyli góry, na Olimp nałożyli Ossę, a na nią Pelion. Wg Homera (Odyseja XI 305–320) zostali zabici strzałami z łuku przez Apolla. [przypis edytorski]
154. Giganci (mit. gr.) — synowie Gai-Ziemi, poczęci z krwi Uranosa, spokrewniony z bogami szczep dzikich olbrzymów, który przegrał walkę o władzę nad światem z bogami olimpijskimi. [przypis edytorski]
155. Apollo (mit.gr.) — bóg słońca, sztuki, wróżbiarstwa i gwałtownej śmierci, przewodnik dziewięciu muz. [przypis edytorski]
156. kopyto — drewniana forma, na której szewc robi buty. [przypis edytorski]
157. piewik — cykada, owad tropikalny, którego samce wydają głośne, przerywane dźwięki. [przypis edytorski]
158. trybada (z gr., rzad.) — lesbijka, kobieta o orientacji homoseksualnej. [przypis edytorski]
159. pederastia (z gr. paiderastia: miłość do chłopców) — w węższym sensie: szczególna forma homoseksualizmu męskiego występująca w staroż. Grecji, polegająca na związku miłosnym lub erotycznym między starszym, dorosłym mężczyzną a dojrzewającym chłopcem lub między rówieśnikami w wieku młodzieńczym, od ok. 16 do 20 lat; w szerszym sensie: homoseksualizm męski w ogólności. [przypis edytorski]
160. Hefajstos (mit. gr.) — bóg ognia i kowalstwa, opiekun rzemiosł metalurgicznych; kulawy syn Zeusa i Hery. [przypis edytorski]
161. Arkadowie — mieszkańcy Arkadii, krainy hist. w środkowej części Płw. Peloponeskiego; porozdzielał, tak jak Spartanie Arkadów: w roku 385 p.n.e. Spartanie w odwecie za antyspartańską postawę oblegli Mantineę, jedno z głównych miast Arkadii, zburzyli jej mury, po czym przesiedlili mieszkańców do kilku odrębnych wsi, z których pierwotnie powstało to miasto. [przypis edytorski]
162. kostki dawane jako zakłady przyjaźni — w staroż. Grecji znakiem przyjaźni zawartej między osobami z różnych krajów były połówki przełamanej na pół kości, glinianej tabliczki lub innego drobnego przedmiotu; każda ze stron przechowywała połówkę przedmiotu; obie części dopasowywano, kiedy z odległych stron z taką połówką, zwaną symbolon, przybywał ktoś nieznajomy, przyjaciel lub krewny drugiej osoby, i powoływał się na związki przyjaźni, oczekując gościnności i pomocy. [przypis edytorski]
163. Kronos (mit. gr.) — syn Uranosa (Nieba) i Gai (Ziemi); za namową matki stanął na czele buntu tytanów, pokolenia bogów istniejącego przed bogami olimpijskimi, wykastrował swego ojca i przejął po nim władzę; ojciec Zeusa, Posejdona, Hadesa, Hery, Demeter i Hestii; zjadał własne dzieci w obawie przed przepowiednią, która mówiła, że zostanie pozbawiony władzy przez swojego potomka; przepowiednia sprawdziła się, ponieważ Rea, jego żona, ukryła Zeusa, dzięki czemu mógł go pokonać, gdy dorósł; pokonany Kronos wraz ze wspierającymi go tytanami został uwięziony w Tartarze, najgłębszej i najciemniejszej części krainy podziemia. [przypis edytorski]
164. Japet (mit. gr.) — jeden z synów Uranosa i Gai, jedyny oprócz Kronosa bóg z pokolenia tytanów wymieniony z imienia przez Homera jako uwięziony przez bogów olimpijskich w Tartarze (Iliada VIII, 478–481); wspominany też przez Hezjoda (Teogonia 132 i nast., 507 i nast.). [przypis edytorski]
165. Konieczność — w mit. gr. uosabia ją Ananke, bogini nieuchronności, przeznaczenia rządzącego losami ludzi i bogów, należąca do bóstw pierwotnych, zrodzonych z Chaosu. [przypis edytorski]
166. Ate (mit. gr.) — córka Zeusa lub bogini niezgody Eris, uosobienie zaślepienia prowadzącego do zbrodni lub upadku. [przypis edytorski]
167. Stopy jej delikatne, ziemi nawet nie trącą... — Homer, Iliada XIX 92–93. [przypis edytorski]
168. Ares (mit. gr.) — bóg wojny; gwałtowny, brutalny i okrutny; kochanek Afrodyty, bogini miłości. [przypis edytorski]
169. rozemdlenie (daw. poet.) — osłabienie; rozmarzenie. [przypis edytorski]
170. sterownik (daw.) — sternik. [przypis edytorski]
171. mi ta mowa Gorgiasza przypominała i tak mi zaczęło być, jak to Homer powiada... — Agaton wzorował swoją mowę na eleganckiej retoryce sofisty Gorgiasza; Sokratesowi imię Gorgiasza przywodzi na myśl Gorgonę: u Homera (Odyseja XI 632–636) Odyseusz w Hadesie obawia się, że Persefona, władczyni podziemi, wyśle przeciwko niemu głowę Gorgony, mitycznego potwora swoim spojrzeniem zamieniającego ludzi w kamień. [przypis edytorski]
172. Usta me przyrzekały, lecz serce moje nie — cytat z Eurypidesa, Hippolytos uwieńczony 612. [przypis edytorski]
173. Mantinea — staroż. miasto we wsch. Arkadii, w środkowej części Peloponezu. Niedaleko Mantinei znajdowała się świątynia czczonej przez Arkadyjczyków Artemidy o przydomku Hymnia (hymniczna), gdzie zapewne Diotyma była kapłanką. [przypis edytorski]
174. Ateńczycy ofiarę składali przed zarazą — w 430 p.n.e., w początkach wojny peloponeskiej, wybuchła w Atenach epidemia, która w ciągu czterech lat spowodowała śmierć ok. jednej czwartej ludności kraju, m.in. ofiarą zarazy padł Perykles. [przypis edytorski]
175. Dostatek, syn Rozwagi (...) Bieda — to jednocześnie występujące u staroż. autorów greckich bóstwa-personifikacje: Poros-Dostatek, syn Metydy-Rozwagi, jednej z córek Okeanosa i Tetydy, oraz Penia-Bieda. [przypis edytorski]
176. potyrcze (daw., gw.) — człowiek nieforemny, pokraka. [przypis edytorski]
177. posiędzie (daw.) — dziś: posiądzie. [przypis edytorski]
178. gwoli (daw.) — dla, z powodu, w celu. [przypis edytorski]
179. Kodros (mit. gr.) — ostatni z legendarnych królów Aten, staroż. wzór patriotyzmu i poświęcenia. Kiedy doryccy Heraklidzi najechali Attykę, wyrocznia delficka przepowiedziała im, że zwyciężą, jeśli oszczędzą życie ateńskiego króla. Dowiedziawszy się o proroctwie, Kodros przebrał się za prostego człowieka, udał się w pobliże obozu wrogów i celowo wdał się w utarczkę z grupką wojowników, którzy go zabili. Gdy Dorowie dowiedzieli się o śmierci króla Aten, w obawie przed klęską wycofali się. Ateńczycy uznali, że po bohaterskim Kodrosie nikt nie jest godny nosić korony i zamiast tego ustanowili urząd archonta, który jako pierwszy objął jego syn. [przypis edytorski]
180. Likurg (IX a. VIII wiek p.n.e.) — na poły legendarny prawodawca i twórca ustroju Sparty. [przypis edytorski]
181. Lacedemon — Sparta. [przypis edytorski]
182. Solon (ok. 640–ok. 560 p.n.e.) — ateński polityk, reformator i poeta; wprowadzone przez niego zmiany położyły fundamenty pod rozwój ustroju demokratycznego. [przypis edytorski]
183. kwaterka (daw.) — miara pojemności, czwarta część kwarty, tj. ok. ćwierć litra. [przypis edytorski]
184. atoli (daw.) — jednak; spójnik oznaczający przeciwstawienie, kontrast. [przypis edytorski]
185. Mąż, który umie kurować, wart tyle, co moc ludzi innych — Homer, Iliada XI 514. [przypis edytorski]
186. zanimeś przyszedł — inaczej: zanim przyszedłeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
187. Posejdon (mit. gr.) — bóg morza, żeglarzy, trzęsień ziemi, brat Zeusa; przedstawiany z trójzębem. [przypis edytorski]
188. syleni (mit. gr.) — towarzysze Dionizosa, boga wegetacji i wina, przedstawiani początkowo jako brodaci mężczyźni z końskimi uszami, kopytami i ogonem; w epoce klasycznej sylenów wyobrażano jako łysych starców z grubymi wargami, płaskim zadartym nosem i ludzkimi nogami; na czele sylenów stał Sylen, stary mądry wychowawca Dionizosa. [przypis edytorski]
189. snycerz — rzemieślnik specjalizujący się w rzeźbie w drewnie. [przypis edytorski]
190. Marsjasz (mit. gr.) — satyr z Frygii, mistrz gry na aulosie (rodzaj podwójnego fletu, instrument muz. złożony z dwu długich piszczałek); wyzwał na pojedynek muzyczny Apolla, a po przegranej został przez niego żywcem obdarty ze skóry. [przypis edytorski]
191. Olimpos (mit. gr.) — syn lub wychowanek Marsjasza, jeden z trzech mitycznych muzyków z Myzji i Frygii (w Azji Mniejszej): mistrzów gry na aulosie, wiązanych z wynalezieniem tego instrumentu oraz muzycznej skali frygijskiej; to samo imię nosił muzyk z Frygii z VII w. p.n.e., który wg autorów staroż. wprowadził ten rodzaj muzyki do Grecji, gdzie wcześniej używano instrumentów strunowych oraz bębenków, kołatek itp. [przypis edytorski]
192. korybant — kapłan Kybele, frygijskiej bogini płodności; w czasie jej świąt korybanci uczestniczyli w tańcach i pochodach przy hałaśliwej muzyce. [przypis edytorski]
193. Syreny (mit. gr.) — niebezpieczne żeńskie stworzenia żyjące na wysepkach i wabiące swoim urzekającym śpiewem żeglarzy; Odyseusz, przepływając statkiem w ich pobliżu, za radą Kirke zalepił woskiem uszy swoim towarzyszom, a ponieważ sam chciał wysłuchać ich śpiewu i przeżyć, kazał przywiązać się do masztu (Odyseja XII 153–200). [przypis edytorski]
194. Więcem (...) niewolnika odprawiał — inaczej: więc niewolnika odprawiałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
195. pyszny — tu: wspaniały. [przypis edytorski]
196. profan — nieznający się na jakiejś nauce lub sztuce, niewtajemniczony; profany: forma deprecjatywna, lekceważąca lub pogardliwa; neutralna forma M. lm: profani. [przypis edytorski]
197. godzieneś — skrócone: godzien jesteś. [przypis edytorski]
198. miedź za złoto wymienić — wyrażenie z Iliady VI 236, gdzie Glaukos zamienia się zbroją z Diomedesem, oddając mu swój złoty pancerz, wart stu wołów, a otrzymując od niego wykonany z miedzi (z brązu), wart dziewięć. [przypis edytorski]
199. Ajaks a. Ajas, zw. Wielkim (mit. gr.) — syn Telamona, króla Salaminy, uczestnik wojny trojańskiej, najdzielniejszy po Achillesie wojownik achajski; trafić było trudniej niż do Ajaksa żelazem: gdyż nosił on tarczę pokrytą siedmioma warstwami skóry, trudną do przebicia (Iliada VII 219–225). [przypis edytorski]
200. Potidaja — staroż. miasto greckie, założone jako kolonia Koryntu na wybrzeżu Płw. Chalkidyckiego; Potidaja należała do ateńskiego Związku Morskiego, jednak wskutek postawionego jej przez Ateny ultimatum zbuntowała się, co stało
Darmowe książki «Uczta - Platon (ogólnopolska biblioteka cyfrowa TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)