Przestrogi dla Polski - Stanisław Staszic (biblioteka online dla dzieci .txt) 📖
Przestrogi dla Polski to rozprawa Stanisława Staszica, która została opublikowana w trakcie trwania Sejmu Czteroletniego. Autor postuluje w niej wprowadzenie zmian, które miałyby wpłynąć na poprawę sytuacji w kraju.
Wśród jego sugestii znajdują się: zniesienie liberum veto, nadanie prawa wolności osobistej chłopom, objęcie prawami mieszczan, utworzenie sojuszu między arystokracją a mieszczanami, odwołanie się do republikańskiej myśli oświeceniowej. Rozprawa po raz pierwszy została opublikowana anonimowo.
Stanisław Staszic był polskim działaczem oświeceniowym, pisarzem, publicystą, filozofem, przyrodnikiem, a także księdzem katolickim. Na początku XIX wieku pełnił wiele funkcji publicznych w Królestwie Polskim. Obok Przestróg dla Polski do jego najważniejszych dzieł należy również pierwsza publikacja zawierająca jego koncepcję, Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego.
- Autor: Stanisław Staszic
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Przestrogi dla Polski - Stanisław Staszic (biblioteka online dla dzieci .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Staszic
Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.
ISBN 978-83-288-3944-1
Przestrogi dla Polski Strona tytułowa Spis treści Początek utworu Przedmowa imieniem narodu polskiego do pierwszego w tym narodzie stanu Prawo Natury czyli o związkach naturalnych Prawo Człowieka czyli o związkach człowieka z światem, z sobą samym i z innymi ludźmi Wniosek Wniosek dalszy Wniosek względem Towarzystwa Wniosek względem Prawodawstwa Wniosek względem Władzy Rządowej Wniosek względem Władzy Sądowniczej Wniosek względem bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego Wniosek względem Praw Narodów Dokończenie Kontrakt Wspołeczności czyli Ustawa Towarzystwa Ustawa Rządu czyli Prawa Polityczne Teraźniejszy Zewnętrzny Związek Polityczny Krajów czyli Prawa Narodów Dalsze Zobrażenie Dzisiejszego Prawa Narodów Teraźniejszy Związek Polityczny co do Powagi Narodów Zewnętrzne Teraźniejsze Związki Polityczne co do Sprawiedliwości Teraźniejsze Związki Polityczne co do Obrony Narodu Jakiż był dotąd w Despotycznych Krajach Wielki Sposób takiego Powiększenia Podatków? Wniosek dla Polski Do Panów czyli Możnowładców Rolnictwo Własność Starostwa Dobra Stołowe Królewskie Dobra Duchowne Dobra Kawalerów Maltańskich Dobra Szlacheckie Grunta Dworskie Dobra Potioritatis Dobra Białogłowskie Dobra Zastawne Grunta Chłopskie czyli Rolnik Pracowity Miasta Żydzi Wniosek dla Polski Ustawa Rządu w Polsce Wniosek względem Miast z Ustawy Tronu wypadły Do Szlachty Przypisy Wesprzyj Wolne Lektury Strona redakcyjnaDnia 4 stycznia 17901
Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego skończyłem na tym:
Jeżeli stan szlachecki w nadarzonej okoliczności nie potrafi się łatwo i prędko zgodzić na zniesienie rządu feudalnego2, a na ustanowienie prawdziwej rzeczypospolitej3, cały naród obejmującej i na powszechnym prawie zasadzonej, natenczas sposób najprędszy, najłatwiejszy a w teraźniejszych okolicznościach najpewniejszy: ustanowić jednowładztwo.4
Bo myślałem sobie, że naród pod despotyzmem5 nie jest na zawsze zgubiony. On istnie6, — tylko jest przyciśnionym do czasu. Przeciwnie, naród z rządem7 feudalnym, czyli z szlacheckim, dzisiaj żadnym sposobem utrzymać się nie może: musi być dzielonym i zginąć, bo od rządu8 feudalnego do rzeczypospolitej porządnej9 despotyzm jest średnią drogą10, bo jeszcze nadto wiele mamy uprzedzenia, jeszcze szlachta nie dosyć oświecona, aby bez zaguby narodu ten krok ominąć umiała. Lecz ponieważ stan szlachecki obrał sposób pierwszy, to jest, ponieważ chce ratować kraj ustawą11 rzeczypospolitej rządnej12, przeto zdaje mi się nie od rzeczy, abym objaśnił pewne ogólniej wyrzeczone prawdy13, a które tak są w ustawie przyszłej rzeczypospolitej istotne, że bez ich uskutecznienia Polska zaginie. Owszem, — bez zasadzenia na nich swojego rządu, mówię jeszcze raz, użyteczniejszą narodowi naszemu byłaby w tym razie absolutna monarchia, jak zła rzeczpospolita. Bo pierwsza naród Polaków zachowa. Zła rzeczpospolita naród Polaków już do połowy zagubiła i widzę jasno, że, jeżeli przyszła jej ustawa na tych wielkich prawdach, które te przestrogi obejmują, gruntować się nie będzie, Polska Rzeczpospolita nie przestanie być złą i naród do reszty zniszczy. Dzisiaj utrzymywać się rzeczompospolitym najrozumniej ustanowionym trudno, a rzeczompospolitym źle urządzonym niepodobno
Uwagi (0)