Plebiscyt 1920 roku. Walka o Polskość Warmii, Mazur i Powiśla, Krzysztof Andrzej Kierski (cyfrowa biblioteka .EPUB) 📖

Wystawa przygotowana przez Delegaturę IPN w Olsztynie opowiada o plebiscycie z lipca 1920 roku na Warmii, Mazurach i Ziemi Malborskiej, jak sto lat temu określano Powiśle. Wykorzystane materiały pochodzą z zasobów IPN, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowego w Olsztynie, Instytutu Północnego im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej, Szkoły Podstawowej im. ks. Jana Twardowskiego w Rumianie oraz zbiorów prywatnych.

Historia plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu, całej wielkiej akcji plebiscytowej z lat 1919–1920, to jest wielka lekcja wychowania obywatelskiego, z której my, Polacy, możemy być dumni. To my walczyliśmy uczciwie, honorowo, z zachowaniem cywilizowanych zasad wysokiej kultury politycznej. W przeciwieństwie do wielu Niemców, którzy masowo posługiwali się kłamstwami, zmyśleniami, brudną, zakłamaną propagandą oraz masowym brutalnym terrorem, czasem nawet ze skutkami śmiertelnymi, czego symbolem jest m. in. Bogumił Linka, najgorsze jednak u Niemców było odłożone w czasie o 19 lat, do 1939 roku, zbrodnicze wymordowanie wielu elit polskich, w tym plebiscytowych. To z perspektywy 1939 roku najlepiej widać, jak ważna to była walka.

Upamiętnienie tego wydarzenia ma na celu przypomnienie całego procesu kilkuwiekowej germanizacji ludności warmińskiej i mazurskiej, szczególnie nasilonej w wieku XIX i pogłębionej w XX. Gdyby polskie państwo nie znajdowało się pod zaborami, najprawdopodobniej do tak szerokiego zniemczenia, a generalnie osłabienia polskości, nigdy by nie doszło

prof. Mirosław Golon