„Należy stworzyć niepodległe państwo polskie (…) z wolnym dostępem do morza". Powrót Pomorza i Kujaw do Polski 1918-1920, Kamila Churska-Wołoszczak (gdzie można czytać książki online za darmo EPUB) 📖

...Kujawy Wschodnie i ziemia dobrzyńska, do 1914 r. znajdujące się w zaborze rosyjskim, niepodległość uzyskały w 1918 r. Tereny pozostające pod zaborem pruskim wolność odzyskiwały systematycznie w kolejnych miesiącach. Część Kujaw Zachodnich wyzwolono na przełomie lat 1918 i 1919 w powstaniu wielkopolskim. Pomorze i rejon nadnotecki wraz z Bydgoszczą powróciły do Polski na mocy postanowień traktatu wersalskiego w styczniu i lutym 1920 r. W końcu niewielka część Powiśla znalazła się w granicach Polski w wyniku plebiscytu przeprowadzonego w lipcu 1920 r. Niepodległości wywalczonej na Pomorzu i Kujawach w latach 1918–1919 zagroziły latem 1920 r. wojska bolszewickie. W ówczesnych dziejach tych ziem widać najważniejsze etapy walki Polaków o niepodległość – odzyskanie suwerenności w listopadzie 1918 r., zryw powstańczy, inkorporacja ziem na mocy postanowień traktu wersalskiego, plebiscyt, w końcu ostateczna, zwycięska walka o granicę z bolszewikami.

Publikacja jest rozszerzoną wersją wystawy o tym samym tytule, której odsłonięcie nastąpiło w największych miastach województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego w listopadzie 2018 r., w setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Zawartość ekspozycji wzbogacono o nieprezentowane wcześniej fotografie, fragmenty wspomnień i artykułów prasowych. Album zawiera ponad 130 zdjęć oraz plakaty, ulotki i mapy. Składa się z 13 rozdziałów w układzie chronologiczno-rzeczowym, przedstawiających najważniejsze aspekty odzyskania niepodległości na Kujawach i Pomorzu. Pierwszy rozdział zawiera informacje ogólne dotyczące drogi prowadzącej do odrodzenia Rzeczypospolitej. Kolejne mają charakter szczegółowy i odnoszą się do dziejów regionu – wydarzeń na Kujawach Wschodnich i ziemi dobrzyńskiej w listopadzie 1918 r., działalności organizacji Grenzschutz Ost, powstania wielkopolskiego, inkorporacji Pomorza w styczniu 1920 r. zakończonej zaślubinami Polski z morzem, plebiscytu na Powiślu czy inwazji bolszewickiej, która latem 1920 r. zagroziła młodemu państwu polskiemu. Ostatnią jego część stanowią portrety lokalnych ojców niepodległości.

Sposób prezentacji treści i bogata ikonografia sprawiają, że publikacja ma charakter edukacyjny, obejmując najistotniejsze wydarzenia z lat 1918–1920 i przybliżając najważniejsze aspekty odzyskania niepodległości na Kujawach, ziemi dobrzyńskiej, Kaszubach i Pomorzu. Dzięki temu zarówno album, jak i wystawa mogą być wykorzystane w procesie nauczania i wychowania przez nauczycieli, nie tylko na lekcjach historii, języka polskiego i wiedzy o społeczeństwie, ale i godzinach wychowawczych oraz podczas uroczystości szkolnych.

Ekspozycja, a także album i katalog wystawy zostały przygotowane przez dr Kamilę Churską-Wołoszczak (Delegatura IPN w Bydgoszczy) oraz dr Barbarę Męczykowską (IPN Gdańsk).

Zachęcamy do zapoznania się z treścią albumu oraz katalogu wystawy (do pobrania).