Dzieje grzechu - Stefan Żeromski (zdigitalizowane książki TXT) 📖
Krótki opis książki:
Dzięki powieści Dzieje grzechu Stefan Żeromski zasłużył sobie (w pewnych kręgach) na miano pisarza pornograficznego. Wstrząs wywołała szczerość w szczegółowym ukazaniu losów dziewczyny, którą pierwsza miłość — gorąca i silna mocą właściwej sobie największej wzniosłości — prowadzi z porządnego, drobnomieszczańskiego, niezamożnego domu, przez upokorzenie, nędzę i zbrodnię, na dno upadku. Przy tym, o zgrozo, w opowieści tej wskazuje się dobitnie na społeczną i czysto ekonomiczną genezę tzw. „grzechu”.
Kto zawinił? Kto był pierwszym kamykiem w lawinie nieszczęść i krzywd? Kto mógł zatrzymać jej bieg? Może szef, gdyby nie był tępym formalistą i zgodził się na urlop? Może matka, gdyby nie przyjęła konwencjonalnej roli strażniczki patriarchatu, ale potrafiła zachować się po prostu jak człowiek? Może księża, będący trybikami w machinie kościelnej, która produkuje rozwody, gdy włożyć do niej wielkie pieniędzy, a nie gdy decyzja o rozwodzie mogłaby zapobiec wielkiemu nieszczęściu?
Powieść powstawała w latach 1906–1907, wydawana była początkowo w odcinkach w „Nowej Gazecie”, w wersji książkowej ukazała się w 1908 roku. Stanowi ważne pokłosie doby rewolucji 1905 roku (Żeromski był żarliwym socjalistą, choć niezwiązanym bezpośrednio z żadną partią). Niejako przy okazji, towarzysząc Ewie w Warszawie i na prowincji, w europejskich wojażach, od Nicei i Monte Carlo, przez Korsykę, Genewę, Paryż i Wiedeń, narracja ukazuje niezwykle wyraziście szeroką perspektywę społeczną, różne sposoby zdobywania i wydawania pieniędzy, wszelkie wreszcie odcienie podłości, przemocy, zła, ale i iskry wzniosłości, poświęcenia dla innych, projekty reform. Dlatego można widzieć w Ewie nie tylko jawnogrzesznicę o złotym sercu (nieco w typie bohaterek Dostojewskiego), ale też ucieleśnienie i konkretyzację wszystkich tych problemów, z którymi zdaniem Żeromskiego zmierzyć się musi polskie społeczeństwo, a w przyszłości odrodzone państwo polskie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Stefan Żeromski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Dzieje grzechu - Stefan Żeromski (zdigitalizowane książki TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stefan Żeromski
edytorski]
41. Te Deum laudamus (łac.) — Ciebie Boga wychwalamy. [przypis edytorski]
42. κέρδος ἔγωγε λέγω (gr.) — (sądzę, że) dla mnie jest zyskiem; por. Platon, Apologia Sokratesa, 40e. [przypis edytorski]
43. οὐδὲν πλείων ὁ πᾶς χρόνος φαίνεται οὕτω δὴ εἶναι ἢ μία νύξ (gr.) — (bo) całkowita suma czasu jest zatem niczym jedna noc; por. Platon, Apologia Sokratesa, 40e. [przypis edytorski]
44. μία νύξ (gr.) — (jedna) noc. [przypis edytorski]
45. Matlakowski, Władysław (1850–1895) — znany chirurg, ordynator w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie, redaktor „Gazety Lekarskiej”, autor ok. 120 prac z zakresu medycyny; jeden z pierwszych badaczy sztuki ludowej Podhala (gromadził tamtejszy folklor muzyczny i słowny, utrwalał i analizował typy zdobnictwa itp.), a także tłumacz z angielskiego (m.in. Hamleta Shakespeare’a; wyd. tłumaczenia 1894); zmarł na gruźlicę w wieku 45 lat. [przypis edytorski]
46. Judenstocki — znane również pod fr. nazwą lorgnon, okulary na długim trzonku umocowanym z boku, podnoszone do oczu w razie potrzeby. [przypis edytorski]
47. bosymi stopy — dziś popr. forma: bosymi stopami. [przypis edytorski]
48. wrotyma — dziś popr. forma N.lm: wrotami. [przypis edytorski]
49. z ledwie ciosanych balas — dziś popr.: (...) balasów. [przypis edytorski]
50. niedotkniony — dziś popr. forma: niedotknięty. [przypis edytorski]
51. młodocianymi igły — dziś popr. forma N.lm: igłami. [przypis edytorski]
52. cichymi kroki (daw.) — dziś popr. N.lm: cichymi krokami. [przypis edytorski]
53. sapientem solum felicem esse (łac.) — tylko mądry jest szczęśliwy; tylko mądry potrafi być szczęśliwy. [przypis edytorski]
54. Nitouche — dosł. fr.: niedotykalska; nawiązanie do komediowej operetki Louis-Auguste-Florimonda Ronger zw. Hervé (1825–1892) Mam’zelle Nitouche. [przypis edytorski]
55. wualka — dziś: woalka. [przypis edytorski]
56. hora perit, mors aderit — godzina przeminie, śmierć się przybliży. [przypis edytorski]
57. ci-devant (fr.) — była, dawna, niegdysiejsza. [przypis edytorski]
58. Gdy raz tę różę zerwę (...) Póki jest na pniu — fragment Otella (akt IV, sc. 2) Shakespeare’a w tł. Paszkowskiego. [przypis edytorski]
59. Bon vieux marin, franc capitain de haut bord, vous dormiez la nuit, vous — et, le jour, vous vous battiez! Vous n’étiez pas un Paria intelligent comme l’est devenu votre pauvre enfant (fr.) — Dobry stary marynarzu, szczery kapitanie z wysokiego brzegu, pan spał w nocy, a za dnia pan walczył! Nie jest pan inteligentnym pariasem, jakim stało się pańskie biedne dziecko; por. Alfred de Vigny, Chatterton, akt III, sc.1. [przypis edytorski]
60. uczot (z ros.) — rachunek, obliczenie. [przypis edytorski]
61. tabetyk (z fr.) — osoba cierpiąca na uwiąd rdzenia kręgowego, charakterystyczny objaw późnego stadium jednej z chorób wenerycznych. [przypis edytorski]
62. pytam ci się — dziś popr.: pytam cię się; pytam się ciebie. [przypis edytorski]
63. syberynowy — wykonany z syberyny, tj. grubej, gęsto tkanej i bardzo ciepłej tkaniny wełnianej, popularnie używanej w XIX i na początku XX w. do wyrobu jesiennych i zimowych okryć wierzchnich. [przypis edytorski]
64. Powązki — popularna nazwa najstarszego istniejącego cmentarza w Warszawie; ogólnie: nazwa terenu na styku dzielnic: Żoliborza i Woli, na którym znajdują się cmentarze: katolicki, żydowski i ewangelicki. [przypis edytorski]
65. tragarzów — dziś popr.: tragarzy. [przypis edytorski]
66. dorożkarzów — dziś popr. forma D.lm: dorożkarzy. [przypis edytorski]
67. z wywalonymi jęzory — dziś popr. forma N.lm: (...) jęzorami. [przypis edytorski]
68. szeptają — dziś popr. forma: szepczą a. szepcą. [przypis edytorski]
69. Ἐμοὶ δὲ αἱ [σαὶ] μεγάλαι εὐτυχίαι οὐκ ἀρέσκουσι ἐπισταμένῳ, ὡς [τὸ Θεῖόν] ἐστι φθονερο (gr.) — nie cieszy mnie wielkie szczęście (wielkie sukcesy), wiem bowiem, że zagraża mi zazdrosne bóstwo; por. Herodot, Dzieje, t. III, 39 (40); historia o pierścieniu Polikratesa tyrana wyspy Samos, z listu Amasisa do Polikratesa. [przypis edytorski]
70. Θεῖόν (gr.) — Theon (Thejon); bóstwo. [przypis edytorski]
71. ω Ζευ, τι μου δρασαι (gr.) — o Zeusie, cóż mi uczyniłeś. [przypis edytorski]
72. ταδ ηδυ διαφανη (gr.) — te oto jasności. [przypis edytorski]
73. cłapanie — dziś: człapanie. [przypis edytorski]
74. glasa — błyszcząca tkanina. [przypis edytorski]
75. konduktorowie — dziś popr. forma: konduktorzy. [przypis edytorski]
76. obadwaj — dziś popr.: obydwaj. [przypis edytorski]
77. zarazem poznał — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zaraz poznałem. [przypis edytorski]
78. durch (z niem.) — na wylot, na wskroś, na przestrzał. [przypis edytorski]
79. Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci — pełną korzyść wyciągnął ten, kto połączył przyjemne z pożytecznym; por. Horacy, Ars poetica, w. 343. [przypis edytorski]
80. το αλογον (gr.) — alogon; termin filoz. określający to co „nie-rozumowe”, „poza-logiczne”; instynkty. [przypis edytorski]
81. το λογικον (gr.) — logikon; termin filoz. określający to co racjonalne, logiczne. [przypis edytorski]
82. cupiditates (łac.) — żądze. [przypis edytorski]
83. alogon — tu: niedorzeczność; instynkty jako to co nie-logiczne. [przypis edytorski]
84. równia (daw., geogr.) — tu: równina. [przypis edytorski]
85. podźwignienie — dziś popr.: podźwignięcie. [przypis edytorski]
86. darmoś się silił — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: darmo się siliłeś. [przypis edytorski]
87. bonnetka a. bonetka — rodzaj damskiego nakrycia głowy; czapeczka zasłaniająca boki głowy, uszy i policzki dzięki wiązaniu pod szyją oraz daszkowi wzdłuż całej przedniej krawędzi kapturka, tworzącemu mniejszą lub większą „budkę”. [przypis edytorski]
88. miasto (daw.) — tu: zamiast. [przypis edytorski]
89. mirabile dictu (łac.) — aż dziw powiedzieć; rzecz zadziwiająca. [przypis edytorski]
90. fermoir (fr.) — zamykany przybornik na biurko, sekretarzyk (dosł. zamek, zapięcie). [przypis edytorski]
91. szpagat — gruby sznurek. [przypis edytorski]
92. obiedwie — dziś popr.: obydwie. [przypis edytorski]
93. pożenie (daw., starop.) — pogoni. [przypis edytorski]
94. majufesowy — tj. szabatowy; mejufes: szabatowa pieśń. [przypis edytorski]
95. obadwa — dziś popr.: obydwa. [przypis edytorski]
96. rosso antico (wł.) — czerwień antyczna. [przypis edytorski]
97. optymaci (z łac. optimus: najlepszy) — w staroż. Rzymie konserwatywne ugrupowanie polit. zawiązane w 2. poł. II w. p.n.e., skupiające nobiles (rzym. szlachtę, gł. potomków bogatych rodów senatorskich) i występujące w obronie ich interesów przeciw dążącemu do demokratyzacji ustroju państwa stronnictwu popularów; optymaci byli przeciwni awansowi społecznemu i politycznemu homines novi (dosł. „ludzi nowych”), nienależących do nobiles. [przypis edytorski]
98. pepeesy (...) endusie — członkowie PPS (Polskiej Partii Socjalistycznej) i ND (Narodowej Demokracji). [przypis edytorski]
99. udawadniał — dziś popr.: udowadniał. [przypis edytorski]
100. z „szlachtą polską...” — niedokończony, domyślny cytat z Psalmów przyszłości Zygmunta Krasińskiego: „Jeden tylko, jeden cud / Z szlachtą polską polski lud”. [przypis edytorski]
101. if you please (ang.) — jeśli państwo sobie życzą; jeśli wolicie. [przypis edytorski]
102. Seul le silence est grand et tout autre est faiblesse (fr.) — tylko milczenie jest wielkie, a wszystko inne to słabość. [przypis edytorski]
103. Jak kwiat człowiek powstaje i skruszon bywa. Przemija jako cień (...) — por. Księga Hioba 14,2, szczególnie w tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]
104. shocking (ang.) — szokujący, rażący, niestosowny. [przypis edytorski]
105. liwerant — dostawca, pośrednik. [przypis edytorski]
106. Elsinoe — imię bohaterki dramatu Zygmunta Krasińskiego Irydion, kochanka cesarza Heliogabala. [przypis edytorski]
107. Abelard — filozof średniowieczny, znany ze swego romansu z Heloizą. [przypis edytorski]
108. bon (fr.) — dobrze. [przypis edytorski]
109. maxima, cum charitate et minima sanguinis profusione (łac.) — z jak największym miłosierdziem i jak najmniejszym rozlewem krwi. [przypis edytorski]
110. ćmieć — dziś popr. forma: ćmić; tj. ledwo dostrzegalnie świecić. [przypis edytorski]
111. Przysięgał przez Żywiącego na wieki (...) że czasu już nie będzie — cytat z Apokalipsy św. Jana, wg Biblii w tłumaczeniu Jakuba Wujka. [przypis edytorski]
112. fashionable and stylish (ang.) — modnie i elegancko. [przypis edytorski]
113. enjeu (fr.) — stawka. [przypis edytorski]
114. faites votre jeu, messieurs (fr.) — proszę obstawiać, panowie. [przypis edytorski]
115. manque (fr.) — w grze: wycofanie stawki. [przypis edytorski]
116. passe (fr.) — w grze: podwojenie stawki. [przypis edytorski]
117. cheval (fr.) — dosł. koń; w grze: obstawienie dwóch sąsiednich numerów jednym żetonem. [przypis edytorski]
118. rouge-et-noir (fr.) — czerwone i czarne. [przypis edytorski]
119. inverse (fr.) — odwrotność, przeciwieństwo. [przypis edytorski]
120. whiskers (ang.) — bokobrody. [przypis edytorski]
121. couleur (fr.) — kolor. [przypis edytorski]
122. szybkimi ruchy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: (...) ruchami. [przypis edytorski]
123. fiasco (wł.) — butelka. [przypis edytorski]
124. Glamis hath murdered sleep, and therefore Cawdor shall sleep no more! — Macbeth shall sleep no more (ang.) — Glamis sen zabił, dlatego też Kawdor / Nie zaśnie; Makbet nigdy nie zaśnie (Shakespeare, Makbet, akt II, sc. 3, tłum. Józef Paszkowski). [przypis edytorski]
125. ideów — dziś popr. forma: idei. [przypis edytorski]
126. arkuszów — dziś popr. forma: arkuszy. [przypis edytorski]
127. Agni — bogini ognia i światła słonecznego. [przypis edytorski]
128. komtuś — pol. zdrobnienie z fr. comte: hrabia. [przypis edytorski]
129. groźnymi parowy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: (...) parowami. [przypis edytorski]
130. Flood-tide below me (...) face to face (ang.) — Fala odpływu pode mną! Patrzę wam w twarz; / Chmury zachodu! Słońce tam, o pół godziny nad horyzontem! / Ciebie też widzę twarzą w twarz. [przypis edytorski]
131. Others will enter (...) large and small (ang.) — Inni przestąpią bramki wiodące na prom i przepłyną z brzegu na brzeg; / Inni będą patrzeć na fale odpływu; / Inni będą widzieć wyspy wielkie i małe. [przypis edytorski]
132. Fifty years hence (...) ebb-tide (ang.) — Pięćdziesiąt lat stąd inni zobaczą je, jak przecinają słońce o pół godziny nad horyzontem; / O sto lat stąd, a może wiele setek lat stąd, inni je zobaczą; / Będą się cieszyć zachodem słońca, wlewaniem się fali przypływu i rzucaniem w tył do morza fali odpływu. [przypis edytorski]
133. It avails not (...) I was refresh’d (ang.) — Bez znaczenia czas i miejsce, odległość nie ma znaczenia. / Tak jak ty czujesz się, gdy patrzysz na rzekę i niebo, tak i ja się czułem; / Tak jak ty jesteś jednym z tłumu żyjących, i ja byłem jednym z tłumu; / Tak jak ciebie odświeżyła radość rzeki i blask, / Tak i ja byłem odświeżony. [przypis edytorski]
134. Szela, Jakub (1787–1866) — przywódca ludowy w czasie rabacji galicyjskiej 1846 r. [przypis edytorski]
135. Okrzeja, Stefan Aleksander (1886–1905) — robotnik, rewolucjonista, członek PPS i Organizacji Bojowej PPS, skazany na śmierć i stracony na stokach Cytadeli Warszawskiej 21 lipca 1905 r. za zamach bombowy na komisariat (cyrkuł) policji w Warszawie. [przypis edytorski]
136. vulgus est caecum (łac.) — lud jest ciemny; nieświadomy jest lud. [przypis edytorski]
137. Worcell, Stanisław Gabriel (1799–1857) — działacz polit. i publicysta, krzewiciel idei socjalizmu utopijnego (autor rozprawy ideologicznej O własności), członek masonerii, a w młodości pod pseudonimem Gryzomir Tukan działacz Towarzystwa Szubrawców w Wilnie (1817–22); brał udział w powstaniu listopadowym na Wołyniu, został odznaczony Orderem Virtuti Militari; po upadku powstania przebywał na emigracji, był członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, następnie jednym z założycieli Gromad Ludu Polskiego, należał do Zjednoczenia Emigracji; przyjaźnił się z Giuseppe Mazzinim. [przypis edytorski]
138. mousse (fr.) — chłopiec okrętowy. [przypis edytorski]
139. pałata (z ros.) — sala sądowa. [przypis
Darmowe książki «Dzieje grzechu - Stefan Żeromski (zdigitalizowane książki TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)