Myśli - Blaise Pascal (access biblioteka txt) 📖

a wprowadzaniem w błąd. Bóg kusi, ale w błąd nie wprowadza. Kusić znaczy nastręczać sposobności, które nie narzucają musu uczynienia — o ile się nie kocha Boga — jakiejś rzeczy. Wprowadzić w błąd znaczy stawiać człowieka w konieczności wyciągnięcia wniosku i podążenia za fałszem. 822.

Abraham, Gedeon: znaki ponad objawienie. Żydzi błądzili, sądząc o cudach przez Pismo. Bóg nigdy nie opuścił swoich prawdziwych wyznawców.

Wolę iść raczej za Chrystusem niż za kim innym, ponieważ ma za sobą cudy, proroctwa, naukę, ciągłość, etc.

Donatyści642: nie ma cudu, który by zniewalał do powiedzenia, że jest z diabła. Im bardziej się rozważa szczegółowo Boga, Chrystusa, Kościół...

823.

Gdyby nie było fałszywych cudów, byłaby pewność. Gdyby nie było prawidła dla rozróżniania ich, cudy byłyby bezużyteczne i nie byłoby przyczyny w nie wierzyć.

Owóż nie ma po ludzku ludzkiej pewności, ale jest racja.

824.

Albo Bóg potępił fałszywe cudy, albo je przepowiedział; i jednym i drugim wzniósł się ponad to, co z naszego punktu jest nadprzyrodzone, i wzniósł z sobą i nas.

825.

Cudy nie służą do tego, aby nawrócić, ale aby potępić (I cz. 113, A 10, ad 2643).

825 bis.

Cudy. — Św. Tomasz, t. III, I, 8 rozdz. 20.

826.

Przyczyny, dlaczego się nie wierzy.

J 12, 37. Cum autem tarta signa fecisset, non credebant in eum, ut sermo Isayae impleretur: Excaecavit, etc.

Haec dixit Isayae644 quando vidit gloriam eius et locutus est de eo645.

„Judaei signa petunt, et Graeci sapientiam quaerunt, nos autem Jesum crucifixum646”. Sed plenum signis, sed plenum sapientia; vos autem Christum non crucifixum et religionem sine miraculis et sine sapientia647.

Przyczyną tego iż ludzie nie wierzą w prawdziwe cudy, jest brak Miłości. Joh[annes]: Sed vos non creditis, quia non estis ex ovibus648. Przyczyną wiary w fałszywe jest brak miłości. 2 Tes 2649.

Podwalina religii: cudy. Jakoż więc? Bóg mówiłby przeciw cudom, przeciw podwalinom wiary, jaką mamy w niego?

Jeśli jest Bóg, trzeba, aby wiara w Boga była na ziemi. Owo cudy Chrystusa nie są przepowiedziane przez Antychrysta, ale cudy Antychrysta przepowiedziane są przez Chrystusa650; tak więc gdyby Chrystus nie był Mesjaszem, wprowadziłby jawnie w błąd; ale Antychryst nie może wprowadzić w błąd. Kiedy Chrystus przepowiedział cudy Antychrysta, czyż zamierzał niweczyć wiarę we własne cudy?

Mojżesz przepowiedział Chrystusa i kazał iść za nim651; Chrystus przepowiedział Antychrysta i zabronił iść za nim.

Niepodobieństwem było, aby za czasów Mojżesza, ktoś zachował swą wiarę dla Antychrysta, który był im nieznany; ale bardzo jest łatwo za czasu Antychrysta uwierzyć w Chrystusa już znanego.

Nie ma żadnej racji wierzenia w Antychrysta, która by nie była racją, aby wierzyć w Chrystusa; ale są w Chrystusie racje, których nie ma w tamtym.

827.

Sędziowie, 13, 23: „Gdyby Pan chciał nas uśmiercić, nie byłby nam pokazał wszystkich tych rzeczy”.

Ezechiasz, Sennacheryb652.

Jeremiasz653. Ananiasz, fałszywy prorok, umiera siódmego miesiąca.

2 Mch 3654. Świątynia bliska złupienia i cudownie ocalona. — 2 Mch 15655.

2 Krl 17656. Wdowa do Eliasza, który wskrzesił dziecko: „Z tego poznaję, że słowa twoje są prawdą”.

3 Krl 18, 25 n.: Eliasz z prorokami Baala.

Nigdy w sporze o prawdziwego Boga, o prawdziwość religii nie zdarzył się cud po stronie błędu, a nie prawdy.

828.

Spór. — Abel, Kain657; Mojżesz, czarnoksiężnicy658; Eliasz, fałszywi prorocy659; Jeremiasz, Ananiasz660; Micheasz, fałszywi prorocy661; Chrystus, faryzeusze662; św. Paweł, Barjezus663; apostołowie, egzorcyści664; chrześcijanie i niewierni; katolicy i heretycy; Eliasz i Enoch, Antychryst665.

Zawsze prawda przeważa cudami. Dwa krzyże666.

829.

Chrystus powiada, że Pismo świadczy o nim667, ale nie pokazuje w czym.

Nawet proroctwa nie mogły dowieść Chrystusa za życia; tak więc nie byłby winnym ten, który nie uwierzył weń przed jego śmiercią, gdyby cudy nie wystarczyły bez nauki. Owóż ci, którzy nie uwierzyli weń, jeszcze za jego życia, byli grzesznikami, jak to powiada on sam, i bez usprawiedliwienia. Musieli tedy mieć naoczny dowód, któremu się oparli. Otóż nie mieli naszego668, ale tylko cudy; wystarczają zatem, kiedy nauka nie jest im sprzeczna, i powinno się w nie wierzyć.

Jan 7, 40. Spór między żydami, jak pomiędzy chrześcijanami dzisiaj669. Jedni wierzyli w Chrystusa, drudzy nie wierzyli, z przyczyny proroctw, które powiadały, że miał się urodzić w Betlejem. Powinni byli lepiej baczyć, czy nie pochodzi stamtąd, cudy jego bowiem były przekonywające; powinni byli dobrze upewnić się co do tych rzekomych sprzeczności nauki jego z Pismem; te ciemności nie usprawiedliwiały ich, jeno zaślepiały. Tak ci, którzy wzdragają się dziś wierzyć w cudy dla rzekomej urojonej sprzeczności, nie mają usprawiedliwienia.

Lud wierzył weń dla jego cudów; faryzeusze mówili mu: „Ten lud jest przeklęty, nie zna bowiem zakonu; ale czy jest jaki książę albo faryzeusz, który by weń uwierzył? Wiemy bowiem, te żaden prorok nie rodzi się z Galilei”. Nikodem odpowiedział: „Czyż nasze prawo sądzi człowieka, zanim go wysłucha?”

830.

Proroctwa były dwuznaczne: już nie są.

831.

Pięć twierdzeń670 było dwuznacznych671; już nie są.

832.

Cudy nie są już potrzebne, ponieważ je już mamy672. Ale kiedy się nie słucha już tradycji673, kiedy się wysuwa tylko papieża, kiedy nadużyto jego wiary i kiedy wykluczywszy w ten sposób istotne źródło prawdy, którym jest tradycja, i uprzedziwszy papieża, który jest jej piastunem, nie zostawiono już prawdzie swobody objawienia się: wówczas, skoro ludzie nie mówią już o prawdzie, prawda musi sama mówić do ludzi. To zdarzyło się za czasu Ariusza674. Cudy za Dioklecjana i za Ariusza.

833.

Cud. — Lud wyciąga ten wniosek sam z siebie; ale jeżeli trzeba wam dać rację...

Przykro jest znajdować się w wyjątku od reguły675. Trzeba nawet być surowym i przeciwnym wyjątkowi. Ale mimo to, ponieważ pewnym jest zdarzają się wyjątki od reguły, trzeba o tym sądzić surowo, ale sprawiedliwie.

834.

Jan 6, 26: Non quia vidistis signa, sed quia saturati estis676.

Ci, którzy idą za Jezusem Chrystusem z przyczyny jego cudów, czczą jego potęgę we wszystkich cudach, jakie ona sprawia; ale ci, którzy, głosząc, iż idą za nim dla jego cudów, idą za nim jedynie dlatego, że ich pociesza i syci ich dobrami doczesnymi, hańbią jego cudy, kiedy są sprzeczne z ich wygodą.

Jan 9, 16: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Alii: Quomodo potest homo peccator haec signa facere677?

Co jest jaśniejsze?

„Ten dom nie jest domem Boga, nie wierzą tam bowiem, aby pięć twierdzeń było zawartych w Janseniuszu”. Inni: „Ten dom jest domem Boga; czyni w nim bowiem osobliwe cudy”.

Co jest jaśniejsze?

Tu quid dicis? Dico quia propheta eas678. Nisi esset hic a Deo, non poterat facere quidquam679.

835.

W Starym Testamencie, kiedy was odwracać będą od Boga. W Nowym, kiedy was odwracać będą od Chrystusa. Oto wyraźnie zaznaczone okoliczności wyłączające wiarę w cuda. Nie trzeba zatem mnożyć ich innymi wykluczeniami.

Czy stąd wynika, iż mieli prawo wykluczać wszystkich proroków, którzy przyszli wśród nich? Nie. Zgrzeszyliby, wykluczając tych, którzy przeczyli Bogu, i zgrzeszyliby, wykluczając tych, którzy nie przeczyli Bogu.

Kiedy się tedy widzi cud, trzeba albo poddać się od razu, albo mieć osobliwe znaki w przeciwnym kierunku. Trzeba zważyć, czy przeczy Bogu albo Chrystusowi, albo Kościołowi.

836.

Wielka jest różnica w tym, aby nie być za Chrystusem i wyznawać to680, albo też nie być za Chrystusem, a udawać, że się jest za nim681. Jedni mogą czynić cuda, drudzy zasię nie; jasnym bowiem jest co do jednych, że są przeciw prawdzie, a co do drugich nie; tak więc cuda są jaśniejsze.

837.

To, iż trzeba kochać jedynego Boga, jest to rzecz tak widoczna, iż nie potrzeba cudów, aby tego dowieść.

838.

Chrystus czynił cuda, a później apostołowie i pierwsi święci czynili je w wielkiej mnogości; ponieważ skoro proroctwa nie spełniły się jeszcze i spełniały się przez nich, nic nie świadczyło prócz cudów. Było przepowiedziane, że Mesjasz nawróci narody. W jaki sposób to proroctwo mogłoby się spełnić bez nawrócenia narodów? I w jaki sposób narody nawróciłyby się do Mesjasza, nie widząc tego ostatniego ziszczenia proroctw, które go dowodzą682? Zanim tedy umarł, zmartwychwstał i nawrócił narody, wszystko nie spełniło się; trzeba było tedy cudów przez cały ten czas. Teraz nie trzeba ich już przeciw żydom683, spełnione bowiem proroctwa są trwałym cudem.

839.

Jeżeli nie wierzycie we mnie, wierzcie przynajmniej w cuda684. Odsyła ich do tego jako do czegoś silniejszego.

Było powiedziane żydom zarówno jak chrześcijanom, aby nie zawsze wierzyli prorokom685; mimo to faryzeusze i uczeni w Piśmie przywiązują wielką wagę do jego cudów686 i silą się wykazać, że są fałszywe lub zdziałane przez czarta; jako iż byliby zmuszeni poddać się, gdyby uznali, że są z Boga.

Nie jesteśmy dziś w kłopocie co do tego rozróżnienia. Bardzo wszelako łatwo jest uczynić je: ci, którzy nie przeczą ani Bogu, ani Chrystusowi, nie czynią cudów, które by były podejrzane. Nemo facit virtutem in nomine meo et cito possit de me male loqui687.

Ale nie mamy potrzeby czynić tego rozróżnienia. Oto święta relikwia; oto cierń z korony Zbawiciela świata688, w którym książę tego świata689 nie ma mocy: cierń ten czyni cudy własną potęgą owej krwi przelanej dla nas. Oto Bóg wybrał sam ten dom, aby objawić w nim swoją potęgę.

Nie ludzie to czynią te cuda za pomocą tajemnej i wątpliwej mocy, która nas zniewala do delikatnego rozróżnienia. To sam Bóg; to narzędzie Męki jego jedynego Syna, które będąc w licznych miejscach690, wybiera to oto i sprowadza ze wszystkich stron ludzi, aby doznali tam owej cudownej ulgi w swych niemocach.

840.

Kościół ma trzy rodzaje nieprzyjaciół: żydów, którzy nigdy nie należeli do jego ciała; kacerzy, którzy je opuścili; i złych chrześcijan691, którzy targają je wewnątrz.

Te trzy rodzaje rozmaitych przeciwników zwalczają go zwyczajnie w różne sposoby; ale tutaj zwalczają go na jeden sposób. Ponieważ zbywa im wszystkim cudów, Kościół zaś posiadał zawsze przeciw nim cuda, mieli zawsze ten sam cel w tym, aby je odtrącać, i zawsze posługiwali się tym wykrętem, iż nie trzeba sądzić o nauce z cudów, ale o cudach z nauki. Wśród tych, którzy słuchali Chrystusa, były dwa stronnictwa: jedni, którzy szli za jego nauką dla jego cudów; drudzy, którzy powiadali692... Były dwa stronnictwa za czasów Kalwina... Obecnie są jezuici, etc.

841.

Cudy stanowią rozróżnienie w rzeczach wątpliwych; między ludem żydowskim a pogańskim; żydowskim a chrześcijańskim; katolikami i heretykami; spotwarzanymi693 i potwarcami; między dwoma krzyżami.

Ale kacerzom cudy byłyby bez pożytku; Kościół bowiem wsparty cudami, które pozyskały wiarę, powiada nam, iż oni nie mają prawdziwej wiary. Nie ma wątpienia, iż oni nie są w prawdzie, skoro pierwsze cudy Kościoła wykluczają wiarę w ich cudy. Jest tedy cud przeciw cudowi, a pierwsze i większe ze strony Kościoła.

...Te dziewice694, osłupiałe tym, co głoszą o nich, iż są na drodze do zguby; iż spowiednicy ich wiodą je do Genewy695; iż uczą je, że Chrystus nie jest obecny w Eucharystii, ani po prawicy Ojca; wiedzą, że wszystko to jest fałszywe, ofiarują się tedy Bogu w tym stanie; Vide si via iniquitatis in me est696. Cóż się na to dzieje? To miejsce, które ogłaszają za świątynię diabła, Bóg uczynił swoją świątynią. Powiadają, że trzeba usunąć zeń dzieci; Bóg je tam leczy697. Powiadają, że to arsenał piekła: Bóg czyni zeń świątnicę łask swoich. Wreszcie grożą im wszelkim gniewem, wszelką pomstą nieba; a Bóg obsypuje ich swą dobrocią. Trzeba by tedy postradać rozum, aby wnioskować stąd, że są na drodze zguby.

(Oto są bez wątpienia te same znaki, jakie miał św. Atanazy).

842.

„Si tu es Christus, dic nobis698”.

„Opera quae ego facio in nomine patris mei, haec testimonium perhibent de me. Sed vos non creditis quia non estis ex ovibus meis. Oves meae vocem meam audiunt699”.

J 6, 30. Quod ergo tu facis signum ut videamus et credamus