Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
IX wiek, dzieje plemienia Polan. Władzę nad plemieniem sprawuje okrutny kneź Popiel, zwany Chwostkiem, oraz Niemka, jego małżonka Brunhilda. Ludzie buntują się przeciwko jego rządom, co prowadzi do wojny domowej.
Stara baśń nawiązuje do wielu podań dotyczących Polski przed 966 rokiem. Ukazuje historie osobiste — np. nieszczęśliwą miłość młodego kmiecia Domiana do pięknej Dziwy — a także przedstawia sposób życia plemienia Polan, ich obyczaje, moralność, codzienność. Stara baśń stanowi pierwszą część cyklu powieściowego Dzieje Polski autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jest jego najsłynniejszą powieścią, została wydana w 1876 roku.
Józef Ignacy Kraszewski był jednym z najważniejszych — i najpłodniejszych — pisarzy XIX wieku. Wciągu 57 lat swojej działalności napisał 232 powieści, głównie o tematyce historycznej, społecznej i obyczajowej.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Józef Ignacy Kraszewski
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Ignacy Kraszewski
edytorski]
313. siła (daw.) — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
314. kupić się — gromadzić się. [przypis edytorski]
315. pośpieją (daw.) — zdążą. [przypis edytorski]
316. mieć ząb do kogoś — być zawziętym na kogoś; żywić do kogoś urazę. [przypis edytorski]
317. chcecieli — czy chcecie (daw. forma czasownika z partykułą -li). [przypis edytorski]
318. krom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]
319. iść z kimś na jedną rękę — iść w tę samą stronę, zgodnie współdziałać. [przypis edytorski]
320. dyby — służąca do unieruchamiania więźniów kłoda drewna przecięta na pół, z wycięciami (po pół otworu w każdej z połówek kłody) na nogi, ręce, często też na ręce i szyję naraz. [przypis edytorski]
321. hać — grobla z pni i gałęzi drzew. [przypis edytorski]
322. słonił — dziś: słaniał. [przypis edytorski]
323. zająć — tu: opanować, zawładnąć, pochwycić. [przypis edytorski]
324. pożyć — zmóc, przemóc, pokonać; por. wyrażenie: niepożyta energia a. siły. [przypis edytorski]
325. poruczyć — powierzyć, oddać pod czyjąś opiekę a. komendę. [przypis edytorski]
326. poręczem — dziś r.ż., forma N. lp: poręczą. [przypis edytorski]
327. wschodki — dziś: schodki. [przypis edytorski]
328. tarcica — nieheblowana deska. [przypis edytorski]
329. powalany (daw.) — pobrudzony. [przypis edytorski]
330. miód sycony — miód pitny; uzyskany przez fermentację tradycyjny napój alkoholowy. [przypis edytorski]
331. wyprawa — tu: zaopatrzenie, potrzebne rzeczy. [przypis edytorski]
332. skoro — szybko. [przypis edytorski]
333. bodnia — beczka. [przypis edytorski]
334. siła (daw.) — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
335. lec — dziś: legnąć. [przypis edytorski]
336. zatętniało — dziś: zatętniło. [przypis edytorski]
337. płakali zachodząc się — dziś: płakali zanosząc się. [przypis edytorski]
338. wietnica — miejsce, w którym zbierano się na wiec. [przypis edytorski]
339. jako chcąc — jak tylko się chce. [przypis edytorski]
340. stawiąc — dziś: stawiając. [przypis edytorski]
341. stosu dla nich nie potrzeba, zakopać ich w ziemi — według wierzeń słowiańskich tylko spalenie ciała otwierało duszom drogę w zaświaty. [przypis edytorski]
342. świerzopa — młoda klacz. [przypis edytorski]
343. przewieść — tu: przeprowadzić. [przypis edytorski]
344. kraj — tu: skraj, brzeg. [przypis edytorski]
345. patrzając — dziś: patrząc a. spoglądając. [przypis edytorski]
346. wyżar — leśne pogorzelisko na podłożu torfowym, na którym tworzą się zbiorniki wodne. [przypis edytorski]
347. mieniany (daw.) — wymieniany. [przypis edytorski]
348. zdun — dziś: rzemieślnik zajmujący się budową i konserwacją pieców i kominków; tu: rzemieślnik wyrabiający wszelkie naczynia i przedmioty (w tym również piece, kafle itp.) z gliny; garncarz. [przypis edytorski]
349. bodniarz — bednarz; rzemieślnik zajmujący się wyrobem beczek, cebrów, balii i in. naczyń i pojemników z deszczułek drewnianych. [przypis edytorski]
350. zbyć się — pozbyć się. [przypis edytorski]
351. do jakiegoście (...) nawykli — do jakiego nawykliście; przykład ruchomej końcówki czasownika. [przypis edytorski]
352. pan (gr.) — wszystko; wszech- jako przedrostek w złożeniach; por. panteizm: wszechbóstwo. [przypis edytorski]
353. naprawa — tu: namowa; por. prawić (daw.): mówić. [przypis edytorski]
354. płomię — daw. forma r.n.; dziś r.m.: płomień. [przypis edytorski]
355. świronek — budynek służący jako składzik; spichlerz, spiżarnia a. lamus. [przypis edytorski]
356. poczestny — dający wyraz szacunku, czci; godny. [przypis edytorski]
357. korowaj — ciasto; białe pieczywo spożywane od święta (szczególnie podczas wesela). [przypis edytorski]
358. wczas (daw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]
359. imać się czegoś — brać się za coś; chwytać coś. [przypis edytorski]
360. żalnik (daw.) — cmentarz. [przypis edytorski]
361. żale — naczynia służące do obrzędów pogrzebowych. [przypis edytorski]
362. znać — tu: wiedzieć. [przypis edytorski]
363. mimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]
364. czółen — dziś r.n.: czółno. [przypis edytorski]
365. kontyna — świątynia. [przypis edytorski]
366. zżymać się — niecierpliwić się, gniewać się. [przypis edytorski]
367. krzno — futro. [przypis edytorski]
368. zaborol — kłoda. [przypis edytorski]
369. patrzając — dziś: patrząc a. spoglądając. [przypis edytorski]
370. koł — drąg. [przypis edytorski]
371. pławiczka — płytka, wąska, jednoosobowa łódka. [przypis edytorski]
372. stolowanie — belkowanie; piętro. [przypis edytorski]
373. socha — pierwotne narzędzie do orki z rozwidlonym rylcem, używane przez plemiona prasłowiańskie. [przypis edytorski]
374. radło — pierwotne narzędzie drewniane do spulchniania ziemi, o pojedynczym rylcu. [przypis edytorski]
375. gąska — tu: część tratwy; kilkanaście związanych ze sobą bali. [przypis edytorski]
376. węzeł — tu: węzełek, tobołek. [przypis edytorski]
377. opona (daw.) — płachta; por. opończa. [przypis edytorski]
378. doborny — doborowy. [przypis edytorski]
379. pośpieć — zdążyć. [przypis edytorski]
380. rozhowor — rozmowa. [przypis edytorski]
381. klątwa — tu: przysięga. [przypis edytorski]
382. stępią — stępa; powoli. [przypis edytorski]
383. ciągniono — dziś: ciągnięto. [przypis edytorski]
384. zostawując — dziś: zostawiając. [przypis edytorski]
385. zdać się — poddać się. [przypis edytorski]
386. miesiąc (daw.) — księżyc. [przypis edytorski]
387. witeź — rycerz, pan feudalny. [przypis edytorski]
388. pono — podobno. [przypis edytorski]
389. po sobie — dziś: za sobą. [przypis edytorski]
390. by — tu: choćby. [przypis edytorski]
391. zakon (daw.) — prawo. [przypis edytorski]
392. zbór — tu: zebranie, zgromadzenie. [przypis edytorski]
393. osyp — danina świadczona w naturze, w ziarnie zbóż. [przypis edytorski]
394. kołaczów — dziś popr. forma D. lm: kołaczy. [przypis edytorski]
395. wróżbitem — dziś forma N.lp: wróżbitą. [przypis edytorski]
396. Radegasta a. Radzigost — bóg ognia czczony w Radogoszczy; Swarożyc. [przypis edytorski]
397. Porewit — bóg o pięciu twarzach czczony na Rugii. [przypis edytorski]
398. Retra — Radogoszcz, gród plemienia Ratarów. [przypis edytorski]
399. Obodryci a. Obodrzyce — plemię zachodniosłowiańskie stojące na czele Związku Obodrzyckiego, w skład którego wchodzili również Połabianie, Warnowie, Wagrowie, Drzewianie, Smolicy i Linianie. [przypis edytorski]
400. Wilcy — Wieleci. [przypis edytorski]
401. Ludkowie właśc. Lutyci — Wieleci stojący na czele Związku Wieleckiego, w skład którego wchodzili również Ratarowie, Sprewianie, Doleńcy, Czrezpienianie i in. [przypis edytorski]
402. chram — świątynia. [przypis edytorski]
403. hać — grobla zbudowana z bali drewnianych, gałęzi itp. [przypis edytorski]
404. kontyna — świątynia. [przypis edytorski]
405. Jasmund — półwysep na Rugii. [przypis edytorski]
406. Rekona właśc. Arkona — stolica państwa Ranów na Rugii. [przypis edytorski]
407. obraniać — dziś: bronić. [przypis edytorski]
408. sforny — posłuszny, karny. [przypis edytorski]
409. szczyt (daw.) — tarcza. [przypis edytorski]
410. warzyć się (daw.) — gotować się. [przypis edytorski]
411. ciskać — rzucać; tu forma: pociskali, tj. porzucili, porozrzucali. [przypis edytorski]
412. przemówić się — pokłócić się. [przypis edytorski]
413. cale (daw.) — wcale. [przypis edytorski]
414. uspieszyć — zdążyć; por. ros. uspiet’. [przypis edytorski]
415. zabyć — zapomnieć; por. ros. zabyt’. [przypis edytorski]
416. pośpieć — zdążyć. [przypis edytorski]
417. oznajmywały — dziś: oznajmiały. [przypis edytorski]
418. posoka — krew. [przypis edytorski]
419. naprawa — tu: namowa; por. daw. prawić: mówić. [przypis edytorski]
420. upartszy — dziś: bardziej uparty. [przypis edytorski]
421. przekleństwy — dziś forma N. lm: przekleństwami. [przypis edytorski]
422. bodnia — beczka. [przypis edytorski]
423. na młodziku — w czasie nowiu księżyca. [przypis edytorski]
424. dziewierz — ojciec pana młodego (świekr) a. brat męża (szwagier); tu: starszy wiekiem mężczyzna z bliskiej rodziny pana młodego, pełniący funkcję pierwszego drużby. [przypis edytorski]
425. ładan — mirra. [przypis edytorski]
426. korowaj — ciasto; świąteczne białe pieczywo. [przypis edytorski]
427. kowany — kuty. [przypis edytorski]
428. gędźba — muzyka, akompaniament do śpiewu a. opowiadania. [przypis edytorski]
429. kosa (daw.) — warkocz. [przypis edytorski]
430. namitka — chusta osłaniająca głowę, czoło i szyję, noszona daw. przez kobiety. [przypis edytorski]
431. szyja — tu: wejście, korytarz wiodący do wnętrza. [przypis edytorski]
432. oberemek — naręcze, wiązka. [przypis edytorski]
433. ciągniono — dziś: ciągnięto. [przypis edytorski]
434. kniażyć — władać; sprawować władzę jako kniaź. [przypis edytorski]
435. zgęsły — dziś: zgęstniały. [przypis edytorski]
436. Żywie — w mit. słowiańskiej bóstwo dające i podtrzymujące życie; także: Sziwa. [przypis edytorski]
437. Marena — Marzanna, w mit. słowiańskiej bogini śmierci i zimy. [przypis edytorski]
438. oczepiona — w czepku zakładanym podczas wesela młodej mężatce. [przypis edytorski]
439. biedować się — męczyć się. [przypis edytorski]
440. dola — los, przeznaczenie. [przypis edytorski]
441. zaprzeć drzwi (daw.) — zamknąć drzwi. [przypis edytorski]
442. znać — tu: wiedzieć. [przypis edytorski]
443. kleć — klatka. [przypis edytorski]
444. gzło a. giezło — obszerna i długa koszula noszona przez kobiety. [przypis edytorski]
445. potrząsło — dziś: potrząsnęło. [przypis edytorski]
446. obr — olbrzym, ogr. [przypis edytorski]
447. zbór — tu: zebranie, zgromadzenie. [przypis edytorski]
448. mieć staranie o kimś, czymś (daw.) — doglądać, opiekować się kimś a. czymś. [przypis edytorski]
449. posłuch — tu: wieści, pogłoski. [przypis edytorski]
450. jak dzień — o świcie. [przypis edytorski]
451. hradyszcze — grodzisko; obronny gród. [przypis edytorski]
452. oznajmując — dziś: oznajmiając. [przypis edytorski]
453. silen (daw.) — dziś: silny. [przypis edytorski]
454. rubież — kraniec jakiegoś obszaru; granica. [przypis edytorski]
455. zakąsać — zagryzać, przygryzać. [przypis edytorski]
456. rosnął — dziś: rósł. [przypis edytorski]
457. zadawać — tu: zarzucać. [przypis edytorski]
458. cale (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]
459. cios — odpowiednio ociosany blok kamienny służący do wznoszenia budowli. [przypis edytorski]
460. prawić (daw.) — mówić. [przypis edytorski]
461. natomiast — zamiast tego; na to miejsce. [przypis edytorski]
462. zręczność — tu: sposobność. [przypis edytorski]
463. pozyszcze — dziś: pozyska. [przypis edytorski]
464. mógł dostrzec istotnej różnicy tej (...) i owego bogactwa — dziś: mógł dostrzec istotną różnicę tą (...) i owo bogactwo. [przypis edytorski]
465. zabyć — zapomnieć. [przypis edytorski]
466. weźmijcie — dziś: weźcie. [przypis edytorski]
467. podle — tu: podług, obok. [przypis edytorski]
468. zręczność — tu: sposobność, okazja. [przypis edytorski]
469. czasu — tu: podczas, w czasie. [przypis edytorski]
470. nadra a. nadro — pazucha, zanadrze. [przypis edytorski]
471.
Darmowe książki «Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)