Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
IX wiek, dzieje plemienia Polan. Władzę nad plemieniem sprawuje okrutny kneź Popiel, zwany Chwostkiem, oraz Niemka, jego małżonka Brunhilda. Ludzie buntują się przeciwko jego rządom, co prowadzi do wojny domowej.
Stara baśń nawiązuje do wielu podań dotyczących Polski przed 966 rokiem. Ukazuje historie osobiste — np. nieszczęśliwą miłość młodego kmiecia Domiana do pięknej Dziwy — a także przedstawia sposób życia plemienia Polan, ich obyczaje, moralność, codzienność. Stara baśń stanowi pierwszą część cyklu powieściowego Dzieje Polski autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jest jego najsłynniejszą powieścią, została wydana w 1876 roku.
Józef Ignacy Kraszewski był jednym z najważniejszych — i najpłodniejszych — pisarzy XIX wieku. Wciągu 57 lat swojej działalności napisał 232 powieści, głównie o tematyce historycznej, społecznej i obyczajowej.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Józef Ignacy Kraszewski
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Ignacy Kraszewski
dziś: za każdym razem. [przypis edytorski]
159. owadu — owadów. [przypis edytorski]
160. zagaić — zacząć rozmowę, dyskusję, obrady itp. [przypis edytorski]
161. padło — padlina. [przypis edytorski]
162. namitka — chusta osłaniająca szyję i podbródek, wiązana na czubku głowy, noszona daw. przez kobiety; podwika. [przypis edytorski]
163. napiły — upity, pijany. [przypis edytorski]
164. dwornia — dworzanie, czeladź, dworska [przypis edytorski]
165. krucy — dziś: kruki. [przypis edytorski]
166. krakając — dziś: kracząc. [przypis edytorski]
167. kruszec żółty i czerwony — miedź a. mosiądz. [przypis edytorski]
168. siła (daw.) — wiele, mnóstwo. [przypis edytorski]
169. głowy — dziś popr. forma N. lm: głowami. [przypis edytorski]
170. wola — tu: wolność. [przypis edytorski]
171. tyn — ogrodzenie. [przypis edytorski]
172. dur — tu: środek odurzający. [przypis edytorski]
173. naprzód — najpierw. [przypis edytorski]
174. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
175. naniecić — dziś: rozniecić. [przypis edytorski]
176. układli — dziś: ułożyli. [przypis edytorski]
177. nade dniem — nad ranem. [przypis edytorski]
178. zimnica — febra. [przypis edytorski]
179. mąkę siać — przesiewać mąkę. [przypis edytorski]
180. wiela — tu: wielu. [przypis edytorski]
181. niegdy — niegdyś. [przypis edytorski]
182. bieżyć (daw.) — iść; tu: rozchodzić się. [przypis edytorski]
183. zajadać się — tu: zagryzać się; przen. zabijać się wzajemnie. [przypis edytorski]
184. krucy krakali — dziś: kruki krakały. [przypis edytorski]
185. mienić się (daw.) — zmieniać się. [przypis edytorski]
186. krasa — uroda, piękno. [przypis edytorski]
187. wici — znaki przekazywane od dworu do dworu, zwołujące na wiec lub wojnę. [przypis edytorski]
188. krasny — jaskrawoczerwony. [przypis edytorski]
189. kołpak (z tur.) — wysokie, spiczasto zakończone nakrycie głowy bez daszka, obszywane futrem. [przypis edytorski]
190. kosy — tu: spode łba. [przypis edytorski]
191. Bodniarze — nazwa miejscowości od zajęcia mieszkańców, bednarzy, zajmujących się wyrobem beczek, cebrów itp. [przypis edytorski]
192. na ten raz — tym razem. [przypis edytorski]
193. mir (daw.) — wspólnota, gmina u daw. Słowian. [przypis edytorski]
194. opole (daw.) — terytorium kilku gmin współdziałających ze sobą. [przypis edytorski]
195. oznajmować — dziś: oznajmiać. [przypis edytorski]
196. rosnął — dziś popr. forma 3.os.lp: rósł. [przypis edytorski]
197. tyn — ogrodzenie z gałęzi a. pni drzewnych. [przypis edytorski]
198. namitka — chusta osłaniająca szyję i podbródek, wiązana na czubku głowy, noszona daw. przez kobiety; podwika. [przypis edytorski]
199. słuszny — tu: słusznego wzrostu i postury; wysoki i postawny, barczysty. [przypis edytorski]
200. gospodynie — panie (jako tytuł oznaczający nie tylko szacunek, ale i stosunek podwładnego do władcy); W. od M.: gospodyn a. gospodzin (archaizacja). [przypis edytorski]
201. cale (daw.) — wcale. [przypis edytorski]
202. podle — podług, wedle, obok. [przypis edytorski]
203. statki (daw.) — naczynia. [przypis edytorski]
204. czerń — tu: pospólstwo. [przypis edytorski]
205. rab (daw.) — niewolnik, sługa. [przypis edytorski]
206. padło — padlina. [przypis edytorski]
207. tłuc się po zagrodach — jeździć od zagrody do zagrody. [przypis edytorski]
208. cierpieć — tu: znosić. [przypis edytorski]
209. przylepły — dziś: przylepiony. [przypis edytorski]
210. pono (daw.) — podobno; przecież. [przypis edytorski]
211. praszczur (daw.) — przodek. [przypis edytorski]
212. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
213. dostać języka — wypytać. [przypis edytorski]
214. krom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]
215. posłuch — tu: wywiad, wieść. [przypis edytorski]
216. klątwa — tu: przysięga; por. wyrażenie: kląć się na coś. [przypis edytorski]
217. pójść w odwłokę — odwlec się, przeciągnąć. [przypis edytorski]
218. ożóg — kij do poprawiania ognia, usuwania popiołu i żużlu w piecu (piekarskim a. kowalskim); tląca się głownia. [przypis edytorski]
219. ino (daw., gwar.) — tylko. [przypis edytorski]
220. kędy (daw.) — gdzie, którędy. [przypis edytorski]
221. posoka — krew. [przypis edytorski]
222. gniły — dziś: zgniły a. gnijący. [przypis edytorski]
223. brzegi — dziś popr. N. lm: brzegami. [przypis edytorski]
224. ostęp — trudno dostępne miejsce w lesie. [przypis edytorski]
225. darniem — dziś r.ż.; popr. forma N.: darnią; darń — warstwa gleby przerośniętej gęsto splecionymi korzeniami traw i in. roślin, używana do umacniania nasypów. [przypis edytorski]
226. częstokół — ogrodzenie z zaostrzonych na górze bali drewnianych; palisada. [przypis edytorski]
227. drzewy — dziś popr. N.lm: drzewami. [przypis edytorski]
228. dachy — dziś popr. N.lm: dachami. [przypis edytorski]
229. swojski — tu: oswojony. [przypis edytorski]
230. krzepki — silny. [przypis edytorski]
231. doma — dziś: w domu. [przypis edytorski]
232. barć — naturalne siedlisko pszczół w lesie, zwykle umiejscowione w dziuplach, wydrążonych gałęziach i pniach drzew. [przypis edytorski]
233. pole wydarte — w domyśle: zaroślom leśnym. [przypis edytorski]
234. rzezany — tu: rzeźbiony. [przypis edytorski]
235. był zajrzał — daw. czas zaprzeszły, wyrażający czynność wcześniejszą od innej, również dziejącej się lub dokonanej w przeszłości. [przypis edytorski]
236. sporzyć — dziś: spierać, toczyć spory. [przypis edytorski]
237. dworować — tu: zachowywać się służalczo, jak dworak. [przypis edytorski]
238. stadło — para małżeńska. [przypis edytorski]
239. skory — szybki. [przypis edytorski]
240. dostać języka — wypytać się, dowiedzieć się. [przypis edytorski]
241. zgadzać się — tu: umawiać się. [przypis edytorski]
242. przytomność (daw.) — obecność. [przypis edytorski]
243. podjezdek — młody, dopiero ujeżdżany koń. [przypis edytorski]
244. samoczwart — sam z trzema towarzyszami (razem we czterech). [przypis edytorski]
245. drużba — przyjaźń. [przypis edytorski]
246. kupić się — skupiać się, gromadzić się. [przypis edytorski]
247. Wiszowi — ludzie Wisza. [przypis edytorski]
248. stawić — tu: postawić, zaryzykować. [przypis edytorski]
249. powieki — dziś popr. forma N.lm: powiekami. [przypis edytorski]
250. bierwiono — kłoda drewna. [przypis edytorski]
251. popielnica — naczynie gliniane przeznaczone na popioły ze stosu pogrzebowego; urna. [przypis edytorski]
252. ofiara obietna — obiata; u daw. Słowian ofiara składana na cześć bogów. [przypis edytorski]
253. tryzna — stypa starosłowiańska. [przypis edytorski]
254. przytomny (daw.) — obecny. [przypis edytorski]
255. płomię — daw. forma w r.n.; dziś r.m.: płomień. [przypis edytorski]
256. niedogorzały — niedopalony; por. gorzeć: płonąć. [przypis edytorski]
257. Łada — w mitologii słowiańskiej bogini miłości, płodności, wiosny i wegetacji, a także zgody (tj. ładu; stąd nazwa); u Jana Długosza miała być boginią wojny, odpowiadającą Marsowi w mit. rzym. [przypis edytorski]
258. odgróżki — dziś: pogróżki; por. czas.: odgrażać się. [przypis edytorski]
259. ściśniony — dziś: ściśnięty a. zaciśnięty. [przypis edytorski]
260. kniehini — księżna. [przypis edytorski]
261. szydersko — dziś: szyderczo. [przypis edytorski]
262. na pamięć — tu: na pamiątkę. [przypis edytorski]
263. gniły — dziś: gnijący. [przypis edytorski]
264. przypierać — tu: przylegać, dochodzić. [przypis edytorski]
265. gunia — kurta męska z wełnianego, samodziałowego sukna, ze stójką, spinana pod szyją ozdobnie, niekiedy haftowana; należy m. in. do tradycyjnego stroju górali podhalańskich. [przypis edytorski]
266. sztucznie — tu: misternie; zgodnie z prawidłami odpowiedniej sztuki. [przypis edytorski]
267. kędyż — gdzież. [przypis edytorski]
268. kopa — daw. jednostka obrachunkowa wynosząca 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
269. sorok (z ros.) — czterdzieści. [przypis edytorski]
270. Wiszów — daw. forma D.; Wiszowy (należący do Wisza), Wisza. [przypis edytorski]
271. lice (daw.) — twarz; tu: dowód. [przypis edytorski]
272. z Niemcy — dziś: z Niemcami. [przypis edytorski]
273. starce — dziś: starcy. [przypis edytorski]
274. braci się — dziś popr. forma 3.os.lp: brata się. [przypis edytorski]
275. zmóc — wzmóc, wzmocnić. [przypis edytorski]
276. kwas — kwas chlebowy; typowy dla ludów Słowiańskich napój przyrządzany ze sfermentowanego chleba. [przypis edytorski]
277. syrojeżka — surojadka; gatunek grzyba. [przypis edytorski]
278. chuć (daw.) — chęć, pragnienie. [przypis edytorski]
279. wypełzły — łysy. [przypis edytorski]
280. korowaj — pszenne, wykwintne pieczywo, ciasto weselne. [przypis edytorski]
281. Jama — bóg śmierci i władca świata umarłych (piekła) w hinduizmie. [przypis edytorski]
282. pogon — gonitwa, bieg. [przypis edytorski]
283. lubczyk — zioło, któremu przypisywano moc wzbudzania miłości. [przypis edytorski]
284. chram — świątynia. [przypis edytorski]
285. Nija a. Nyja — bóg (tu: bogini) świata podziemnego w mitologii słowiańskiej; odpowiednik Plutona w mit. rzym.. [przypis edytorski]
286. ostrów — porosła roślinnością wyspa na rzece a. jeziorze. [przypis edytorski]
287. bezczestny — hańbiący, odbierający cześć, godzący w honor. [przypis edytorski]
288. bodaj — podobno, chyba. [przypis edytorski]
289. mirowy — dotyczący miru, tj. gminy. [przypis edytorski]
290. klątwa (daw.) — przysięga; por. czas. zaklinać kogoś. [przypis edytorski]
291. licho — zły duch, diabeł. [przypis edytorski]
292. na obłędy — błędnymi drogami. [przypis edytorski]
293. ciągnąć — tu: iść, podążać. [przypis edytorski]
294. znać — tu: widać; widocznie. [przypis edytorski]
295. lecha — zagon. [przypis edytorski]
296. wpół wykształcony — tu: na poły ukształtowany. [przypis edytorski]
297. U Ranów na ostrowiu — na wyspie Rugii. [przypis edytorski]
298. Światowid — bóg słowiański o czterech twarzach. [przypis edytorski]
299. Redarowie a. Redowie — plemię lutyckie, należące do Słowian połabskich; na ich terenach, w Radogoszczy, znajdowała się świątynia Swarożyca, boga ognia ofiarnego i ogniska domowego. [przypis edytorski]
300. Trygłów — w mit. słowiańskiej bóg morza, opiekun marynarzy, pierwszy budowniczy łodzi; poświęcony był mu bursztyn. [przypis edytorski]
301. Prowe — bóstwo połabskie, patronujące sprawowaniu sądów, poświęcone mu były dęby w świętym gaju; jego imię wywodzi się niekiedy od słowa prawo. [przypis edytorski]
302. czuć się do czegoś — dziś: poczuwać się do czegoś. [przypis edytorski]
303. kontyna — świątynia słowiańska. [przypis edytorski]
304. kraśny — tu: kolorowy. [przypis edytorski]
305. ponizany — dziś: nanizany; nawleczony. [przypis edytorski]
306. srom (daw.) — wstyd; tu: hańba. [przypis edytorski]
307. osiec — wychłostać. [przypis edytorski]
308. Pochwist — bóg wiatru i niepogody w mitologii słowiańskiej. [przypis edytorski]
309. słoniony — osłonięty; słonione przejścia: podcienia. [przypis edytorski]
310. iść na wskroś ziemi — zapaść się pod ziemię. [przypis edytorski]
311. nowina — grunt wykarczowany pod nowe pole uprawne. [przypis edytorski]
312. płomię — daw. forma r.n.; dziś r.m.: płomień. [przypis
Darmowe książki «Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)