Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
IX wiek, dzieje plemienia Polan. Władzę nad plemieniem sprawuje okrutny kneź Popiel, zwany Chwostkiem, oraz Niemka, jego małżonka Brunhilda. Ludzie buntują się przeciwko jego rządom, co prowadzi do wojny domowej.
Stara baśń nawiązuje do wielu podań dotyczących Polski przed 966 rokiem. Ukazuje historie osobiste — np. nieszczęśliwą miłość młodego kmiecia Domiana do pięknej Dziwy — a także przedstawia sposób życia plemienia Polan, ich obyczaje, moralność, codzienność. Stara baśń stanowi pierwszą część cyklu powieściowego Dzieje Polski autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jest jego najsłynniejszą powieścią, została wydana w 1876 roku.
Józef Ignacy Kraszewski był jednym z najważniejszych — i najpłodniejszych — pisarzy XIX wieku. Wciągu 57 lat swojej działalności napisał 232 powieści, głównie o tematyce historycznej, społecznej i obyczajowej.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Józef Ignacy Kraszewski
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Ignacy Kraszewski
się. [przypis edytorski]
27. trzęsawica — trzęsawisko; teren bagnisty. [przypis edytorski]
28. rychło — szybko. [przypis edytorski]
29. skórznie — daw. obuwie skórzane. [przypis edytorski]
30. wtóry — drugi. [przypis edytorski]
31. rozlegać się — tu: rozciągać się. [przypis edytorski]
32. tyna a. tyn (daw.) — ogrodzenie drewniane, z gałęzi a. belek. [przypis edytorski]
33. od deszczów wypłukana — dziś: przez deszcze wypłukana. [przypis edytorski]
34. wiszar — kożuch roślin (czyli pło), trzcin i paproci, porastających torfowisko położone na stromym zboczu; torfowisko wiszące. [przypis edytorski]
35. w zrąb — daw. technika wznoszenia zabudowań polegająca na wypełnianiu drzewem lub innymi materiałami ustawionego uprzednio szkieletu z potężnych belek. [przypis edytorski]
36. mieniać (daw.) — zamieniać. [przypis edytorski]
37. Wineda — na pół legendarne słowiańskie miasto u ujścia Odry, mające być ważnym ośrodkiem handlowym. [przypis edytorski]
38. przyjść do czegoś (daw.) — zdobyć coś, zyskać; tu: jakeście do niej przyszli: jak ją dostaliście. [przypis edytorski]
39. wiedźma — tu: kobieta doświadczona, znająca życie; od wiedzieć: ta, która wie. [przypis edytorski]
40. kołacz — bułka pszenna, białe, delikatne, jedzone często tylko od święta pieczywo. [przypis redakcyjny]
41. tyn — płot z gałęzi a. belek. [przypis redakcyjny]
42. szemrać — rozmawiać półgłosem, szeptać. [przypis edytorski]
43. zawierać — tu: zamykać. [przypis edytorski]
44. tok — podłoga z ubitej gliny; klepisko. [przypis edytorski]
45. dym się dobywał (...) przez nieszczelny dach — jest to opis tzw. kurnej chaty. [przypis edytorski]
46. dzieża — drewniane naczynie do rozczyniania mąki. [przypis redakcyjny]
47. ceber — duże naczynie wykonane z drewnianych deszczułek ułożonych pionowo jedna obok drugiej i spiętych razem dookoła obręczami; w dwóch dłuższych, przeciwległych deszczułkach znajdowały się otwory, przez które przekładano drąg, dzięki czemu naczynie mogły nieść dwie osoby; w cebrach noszono najczęściej wodę. [przypis edytorski]
48. żarna — przyrząd do ręcznego mielenia zboża, złożony z dwóch kamieni: dolnego, nieruchomego, często wgłębionego dla pomieszczenia ziarna oraz górnego, ruchomego, służącego do miażdżenia ziarna na mąkę. [przypis edytorski]
49. bodnia — duża drewniana beczka; od jej nazwy pochodzi określenie zawodu osoby zajmującej się wyrobem takich i podobnych naczyń, bednarza. [przypis redakcyjny]
50. zwodnictwo — oszustwo. [przypis edytorski]
51. kosa (daw.) — warkocz. [przypis redakcyjny]
52. kopa — daw. jednostka obrachunkowa, 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
53. kolec — tu: kółko; por. kolczuga: pancerz z drobnych, splecionych z sobą kółek. [przypis edytorski]
54. kowany — kuty. [przypis edytorski]
55. kosaciec — irys. [przypis edytorski]
56. doma — w domu. [przypis redakcyjny]
57. niewiastka (daw.) — synowa; nazwę tę tłumaczy się tak, że była to osoba wchodząca do rodziny, o której się nic nie wiedziało. [przypis edytorski]
58. kosa (daw.) — warkocz. [przypis edytorski]
59. usty — dziś popr. forma N. lm: ustami. [przypis edytorski]
60. ruciany wianuszek — wianuszek z ruty, rośliny o drobnych żółtych kwiatach, będącej symbolem panieństwa; ruta — znana jest od starożytności jako zioło lecznicze, służące także w kuchni do nacierania mięs w celu zachowania ich świeżości; daw. wierzono również, że ruta chroni przed złym urokiem. [przypis edytorski]
61. gościniec — podarunek dawany w podzięce za gościnę. [przypis edytorski]
62. potrząsła — dziś popr. potrząsnęła a. potrzęsła. [przypis edytorski]
63. ksiądz (starop.) — książę. [przypis edytorski]
64. żupan — naczelnik żupy, czyli okręgu; odpowiednik kasztelana a. (w Europie Zach.) komesa. [przypis redakcyjny]
65. wiano — posag. [przypis redakcyjny]
66. chłopcy dorosłe (daw. forma) — dziś: chłopcy dorośli. [przypis edytorski]
67. zapaśny — posiadający zapasy czegoś; zasobny. [przypis edytorski]
68. oba — dziś: obaj. [przypis edytorski]
69. po jednemu — dziś: po jednej. [przypis edytorski]
70. wiele — tu: ile. [przypis edytorski]
71. stawić życie — ryzykować życie. [przypis edytorski]
72. życie się stawi — życie się ryzykuje. [przypis edytorski]
73. dola — tu: los. [przypis edytorski]
74. wiele — tu: ile. [przypis edytorski]
75. Pomorcy — rosyjscy osadnicy nad Morzem Białym. [przypis redakcyjny]
76. Ranowie — plemię zachodniosłowiańskie, zamieszkujące wyspę Rugię. [przypis redakcyjny]
77. Serby — Serbowie. [przypis redakcyjny]
78. Chrobatowie — plemię słowiańskie zamieszkujące na Łysej Górze, rywalizujące z Polanami o panowanie nad krajem. [przypis redakcyjny]
79. Morawianie — plemię słowiańskie zamieszkujące Morawy na terenie dzisiejszych Czech. [przypis redakcyjny]
80. przecie — mimo to. [przypis edytorski]
81. przecie — mimo to. [przypis edytorski]
82. krom — oprócz. [przypis redakcyjny]
83. nazajutrz do dnia (daw.) — jutro przed świtem. [przypis edytorski]
84. kneź — kniaź; tytuł władcy. [przypis edytorski]
85. wola — tu: wolność. [przypis edytorski]
86. krucy — dziś popr. forma lm.: kruki. [przypis edytorski]
87. stołb a. stołp (daw.) — wieża obronna, wolno stojąca, wzniesiona w obrębie murów zamku; donżon. [przypis edytorski]
88. barć — naturalne siedlisko pszczół. [przypis edytorski]
89. smerda (daw.) — sługa książęcy (tu: w randze przełożonego); u Słowian: wolna ludność chłopska popadła w zależność od księcia. [przypis edytorski]
90. łubiany — wykonany z łuby, czyli tzw. dartki drzewnej: długich, cienkich pasów struganych z miękkiego drewna, służących do wyplatania koszy itp. [przypis edytorski]
91. oznajmując — dziś: oznajmiając. [przypis edytorski]
92. u stołba — pod wieżą, w okolicy wieży. [przypis edytorski]
93. zyszczę (starop.) — zyskam, pozyskam. [przypis edytorski]
94. samowtór (daw.) — sam z kimś, we dwóch; przysłówek oznaczający wykonywanie jakiejś czynności przez dwie osoby; samotrzeć — sam z dwoma towarzyszami, we trzech; samoczwór — sam z trzema towarzyszami, we czterech; samopiąt — sam z czterema towarzyszami, w pięciu; samoszóst — sam z pięcioma towarzyszami, w sześciu itd. [przypis edytorski]
95. wyjaśniła się — tu: rozjaśniła się, rozpogodziła. [przypis edytorski]
96. spowolnieć — tu: spokornieć; zachowywać się „po (według) czyjejś woli”. [przypis edytorski]
97. mienić się (starop.) — zmieniać się. [przypis edytorski]
98. że go nie stało (daw.) — że go brakowało. [przypis edytorski]
99. wydać wojnę — wypowiedzieć komuś, wszcząć z kimś wojnę. [przypis edytorski]
100. przeciwić się (daw.) — sprzeciwiać się. [przypis edytorski]
101. że się od nich pochowały — że się przed nimi pochowały. [przypis edytorski]
102. znosić się z kim — zmawiać się. [przypis edytorski]
103. dojeść komuś — dokuczyć; tu: forma 3.os.lp.r.n. dojadło: dokuczyło. [przypis edytorski]
104. bliźniaki — tu: gliniane naczynie złożone z dwóch połączonych ze sobą dzbanów, w którym noszono jedzenie pracującym w polu itp.; dwojaki. [przypis edytorski]
105. Kupała — święto pogańskie ludów słowiańskich, bałtyckich, niektórych germańskich, celtyckich i ugrofińskich, przypadające na najkrótszą noc roku (przesilenie letnie, z 21 na 22 czerwca). Święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju, płodności, radości i miłości; jego obchody skupiały całą lokalną społeczność. [przypis edytorski]
106. kolada — święto obchodzone w okolicach Nowego Roku (a właściwie najdłuższej nocy kalendarzowej). [przypis edytorski]
107. się był podniósł — daw. forma czasu zaprzeszłego używana dla mówienia o czynności poprzedzającej inną, również przeszłą. [przypis edytorski]
108. za jeden dzień — dziś: w jeden dzień; w ciągu jednego dnia. [przypis edytorski]
109. frasować się — martwić się. [przypis edytorski]
110. chiżyna (z ukr.) — chata, chałupa. [przypis edytorski]
111. gęśla a. gęśle — ludowy instrument strunowy, smyczkowy. [przypis edytorski]
112. pieje — tu: śpiewa. [przypis edytorski]
113. Chorbate Góry — Karpaty. [przypis edytorski]
114. horodyszcze — miejsce, na którym stał dawniej gród. [przypis edytorski]
115. żalnik (daw.) — cmentarz. [przypis edytorski]
116. poczestny — będący oznaką czci wobec kogoś; godny, naczelny, najważniejszy. [przypis edytorski]
117. sioło — wieś. [przypis edytorski]
118. Wisznu — w hinduizmie bóg przenikający wszystko i wszystko w sobie zawierający, związany ze światłem, ogniem i Słońcem. [przypis edytorski]
119. nie nada (z ros.) — nie wolno (w domyśle: czynić). [przypis edytorski]
120. dysze — dziś popr. forma 3 os. lp: dyszy. [przypis edytorski]
121. pożyć — tu: zmóc, zwalczyć, pokonać. [przypis edytorski]
122. umorzyć — tu zabić; sprawić, żeby ktoś umarł. [przypis edytorski]
123. miesiąc (daw.) — księżyc. [przypis edytorski]
124. coć rzekę — co ci mówię. [przypis edytorski]
125. żmij — tu ogólnie: gad. [przypis edytorski]
126. rozpukł — rozpękł; pękł; por. wyrażenie: śmiać się do rozpuku. [przypis edytorski]
127. wyżenie — wypędzi (na pastwisko). [przypis edytorski]
128. tryzna — stypa; starosłowiański uroczysty obrzęd pogrzebowy obejmujący ucztę, wspomnienie zmarłego oraz urządzone na jego cześć igrzyska. [przypis edytorski]
129. obiata — ofiara składana bogom u daw. Słowian. [przypis edytorski]
130. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
131. zasiek — tu: rodzaj ogrodzenia z gałęzi, nie łączonych ze sobą, lecz luźno rzuconych. [przypis edytorski]
132. pałka nasiekiwana — pałka drewniana ponacinana tak, aby z jej głowicy sterczały ostre drzazgi. [przypis edytorski]
133. kneziów gród — daw. forma D. lp; dziś: gród knezia. [przypis edytorski]
134. hać — grobla z pni i gałęzi drzew. [przypis edytorski]
135. wnijście (daw.) — wejście. [przypis edytorski]
136. czeladź — służba we dworze. [przypis edytorski]
137. kołpak (z tur.) — wysokie, spiczasto zakończone nakrycie głowy bez daszka, obszywane futrem. [przypis edytorski]
138. oznajmywać — dziś: oznajmiać a. znamionować. [przypis edytorski]
139. uręczyć — dziś: zaręczyć, zapewnić. [przypis edytorski]
140. wystawa — tu: ganek; zadaszona przybudówka przed wejściem. [przypis edytorski]
141. on się (...) sądzi kneziem — uważa się za kniazia. [przypis edytorski]
142. synowiec — syn brata. [przypis edytorski]
143. sadząc — tu: wsadziwszy. [przypis edytorski]
144. pacholę — starsze dziecko (najczęściej chłopiec), którego jeszcze nie można zaliczyć do młodzieży. [przypis edytorski]
145. Turyngia — kraina w środkowej części dzisiejszych Niemiec (obejmująca m. in. Weimar, Jenę, Erfurt i Eisenach); od V w. księstwo plemienia Turyngów, w połowie VI w. podbite przez Franków, schrystianizowane w VIII w., od początku w. IX (ok. 804 r.) jedna z marchii państwa Karola Wielkiego. [przypis edytorski]
146. drużyna (daw.) — oddział wojska. [przypis edytorski]
147. dwornia — służba dworska, czeladź. [przypis edytorski]
148. jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
149. biesiedzie — dziś popr. forma Msc. lp: biesiadzie. [przypis edytorski]
150. przybylec — dziś: przybysz. [przypis edytorski]
151. mir (daw.) — wspólnota, gmina u daw. Słowian. [przypis edytorski]
152. zadano mu — tu: zarzucono mu. [przypis edytorski]
153. kmet — kmieć; samodzielny gospodarz. [przypis edytorski]
154. żupan — naczelnik żupy, czyli okręgu; odpowiednik kasztelana a. (w Europie Zach.) komesa. [przypis edytorski]
155. mniej jednym będzie — dziś: mniej o jednego będzie. [przypis edytorski]
156. zażegniony — rozniecony; por. podżegać. [przypis edytorski]
157. wał (daw.) — fala. [przypis edytorski]
158. za każdą razą —
Darmowe książki «Stara baśń - Józef Ignacy Kraszewski (jak czytać książki w internecie za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)