Młyn na wzgórzu - Karl Gjellerup (książki online biblioteka txt) 📖
Młyn na wzgórzu to powieść autorstwa Karla Gjellerupa wydana w 1896 roku. Akcja rozgrywa się na duńskiej wyspie Falster pod koniec XIX wieku.
Jakub, owdowiały młynarz, jest zakochany w pięknej Lizie. Wkrótce jednak dowiaduje się, że kobieta, którą tak kocha, ma romans z Jorgenem, parobkiem. Ta sytuacja staje się przyczynkiem do tragedii, która rozegra się w starym młynie…
Powieść Młyn na wzgórzu to summa modernistycznych tendencji literackich — obecnego nihilizmu i dekadentyzmu, psychologicznego podejścia do bohaterów, a także głębokiej refleksji moralnej, związanej z charakterystyczną dla epoki postacią femme fatale.
W 1917 roku Karl Gjellerup, duński dramaturg, poeta i powieściopisarz, otrzymał Nagrodę Nobla za całokształt twórczości: za „różnorodną twórczość poetycką i wzniosłe ideały”.
- Autor: Karl Gjellerup
- Epoka: Współczesność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Młyn na wzgórzu - Karl Gjellerup (książki online biblioteka txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Karl Gjellerup
— Jesteś teraz zmęczony, Janku, trzeba położyć się do łóżka, aby jutro wstać rześkim... Mama pójdzie już z tobą.
Postawił chłopca na ziemi i dał Hannie znak skinieniem głową.
Zrozumiała, że chce oszczędzić jej widoku tego, co nastąpi. Otoczyła go ramionami, ucałowała gorąco i szepnęła:
— Niechaj Bóg błogosławi cię, Jakubie... teraz i zawsze!
Potem ujęła rękę chłopca i odeszła z nim przez furtkę wiodącą do ogrodu.
Młynarz szedł za nią spojrzeniem, dopóki nie zniknęła mu sprzed oczu, a potem zwrócił się do leśniczego.
— Wszak prawda, Wilhelmie... że Janek...
— Zaufaj nam... zajmiemy się... Hanna jak matka...
Wzruszenie nie pozwalało mu mówić. Przetarł ręką oczy; chwila nie była odpowiednia, by poddawać się rozczuleniu.
Młynarz skinął porozumiewawczo głową i obejrzał się na grupę przy studni.
Teraz teściowa rozmawiała z sędzią śledczym. Okulary i czapka skrzyły się, gdy odwracał głowę. Potem postać jego, otulona długim płaszczem, oderwała się od grupy i poczęła zbliżać się ku nim.
Młynarz, widząc to, stracił panowanie nad sobą. Do głowy napłynęła mu fala goryczy i nienawiści, której nie mógł w sobie zdławić. To był jego wróg: jakże musiał baczyć, jak musiał z nim walczyć, jak napinać wszystkie nerwy, by nie wpaść w zastawiane przezeń pułapki! Teraz nadchodził, teraz będzie tryumfował!
Uświadomił sobie, że jest to grzeszne uczucie, i uchwycił leśniczego za ramię, szukając u przyjaciela podpory.
Sędzia śledczy zdjął czapkę. Łysina zajaśniała w blaskach dogasającego pożaru.
W tej chwili zatrzymał się nagle i odwrócił się, jak gdyby skręcony straszliwym łoskotem, który wszystkich obecnych przeniknął grozą i wszystkie spojrzenia skierował w stronę młyna.
Ciężkie belki żarnowego piętra przepaliły się, wszystkie kamienie młyńskie runęły jednocześnie w dół i przebiły dolne sufity, na wpół już przeżarte ogniem. Niektóre kamienie rozsypały się w proch na twardym, brukowanym gościńcu. Błyszcząca, złocista chmura iskier prysnęła ku niebu. Z czarnego szkieletu młyna posypały się dymiące belki w głąb kamiennego podmurowania, płomienie buchnęły wysoko w górę.
Młynarz leżał w ramionach przyjaciela. Odetchnął swobodniej, jak gdyby z jego serca spadł ciężar cięższy niż wszystkie kamienie młyńskie. Spojrzał w górę na iskry straszliwej, mszczącej pożogi, lecące ku wiecznym gwiazdom, gdzie panowała cisza i ukojenie.
Mniej więcej w rok później kapelan więzienia w Horsen zawiadomił listownie leśniczego i Hannę, że młynarz Jakub Clausen zmarł, kajając się z grzechów i ufając w zbawienie wieczne... i że umierając, przesłał im i swemu synowi ostatnie pozdrowienie.
1. powała — sufit. [przypis edytorski]
2. gniadosz — koń maści gniadej, tj. mający sierść brązową, a grzywę, ogon i dolne odcinki kończyn czarne. [przypis edytorski]
3. pono (gw.) — podobno. [przypis edytorski]
4. fuszerka — tu: amatorstwo, nieprofesjonalna robota. [przypis edytorski]
5. Ah, non (...) madîtresse (fr.) — Ach nie, nigdy! Wezmę kochankę. [przypis tłumacza]
6. skrzepić się — wzmocnić się, nabrać sił. [przypis edytorski]
7. recydywa — tu: nawrót. [przypis edytorski]
8. małmazja — słodkie, aromatyczne, czerwone wino z krajów śródziemnomorskich; pierwotnie wyrabiane ze szczepu winogron malvasia w okolicach miasta Malvasia na Peloponezie, potem również w innych miejscach, w tym na Wyspach Kanaryjskich i na Maderze; w Polsce ceniono małmazję z Krety; nazwa wina stanowiła synonim luksusowego trunku. [przypis edytorski]
9. Pilatus (...) imionami z Pisma Świętego — imię rzymskiego prefekta Judei, Poncjusza Piłata (łac. Pontius Pilatus) w czasach Jezusa. [przypis edytorski]
10. l’hombre — stara gra francuska, popularna w Skandynawii. [przypis tłumacza]
11. spiritus familiaris (łac.) — duch służebny; występująca w rozmaitych wierzeniach istota sprowadzona poprzez działanie magiczne i służąca swemu panu (pani) do uzyskania konkretnych nadnaturalnych umiejętności. [przypis edytorski]
12. proprieter — proprieterem nazywa się w Danii właściciela majątku średniej wielkości, w odróżnieniu od małorolnego wieśniaka. [przypis tłumacza]
13. potem — tu: poza tym. [przypis edytorski]
14. legawiec — typ psa myśliwskiego używanych do wystawiania zwierzyny na polowaniu. [przypis edytorski]
15. sztucznie — tu w daw. znaczeniu: artystycznie; zgodnie z regułami którejś ze sztuk. [przypis edytorski]
16. kazamata — schron a. twierdza w daw. fortyfikacjach; pot. więzienie (także w formie lm: kazamaty). [przypis edytorski]
17. Wolny strzelec — opera Carla Webera z 1821 r. (tytuł oryg. Der Freischütz), która zapoczątkowała przełom romantyczny w muzyce niem., wykorzystując w warstwie muzycznej ludowe melodie oraz wprowadzając na scenę jako temat: ludowe wierzenia, potęgę natury, a także niesamowitość; w Wolnym strzelcu jednym z kluczowych bohaterów jest diabeł, Samiel, który bezpośrednio wpływa na losy i postępowanie ludzi, zaś jednym z rekwizytów są czarodziejskie, nigdy niechybiające celu srebrne kule, odlewane w nocy w lesie. [przypis edytorski]
18. Christian Winther (1796–1876) — klasyczny liryk duński. Jego zbiór poezji Drzeworyty jest w Danii nadzwyczaj popularny. [przypis tłumacza]
19. Estrup — ówczesny prezydent gabinetu, stojący przez długi czas na czele parlamentarnego rządu. [przypis tłumacza]
20. Europejczycy — nazwa literackiego odłamu ówczesnej opozycji. [przypis tłumacza]
21. pieśń Papagena — jedna z arii z opery Zaczarowany flet Wolfganga Amadeusza Mozarta. [przypis edytorski]
22. dreptający — dziś: drepczący. [przypis edytorski]
23. berłacze — walonki; osłony na stopy, plecione techniką spiralną ze słomy, często nakładane na skórzane obuwie. [przypis edytorski]
24. la belle chocolatiére (fr.) — piękna panienka z czekolady. [przypis tłumacza]
25. aby się wystarać o „list królewski” — „List królewski” jest w Danii dyspensą, pozwalającą na niezwłoczne zawarcie ślubu. Inaczej muszą być ogłaszane zapowiedzi przez trzy kolejne niedziele. [przypis tłumacza]
26. poślad — ziarno na paszę. [przypis edytorski]
27. mlewo — zboże przeznaczone do przemiału, w trakcie mielenia albo po mieleniu. [przypis edytorski]
28. o tym nie pisało — popr.: o tym nie było napisane. [przypis edytorski]
29. Bogö — mała wysepka między Zelandią i Falsterem. [przypis tłumacza]
30. con amore (wł.) — z miłością; z zamiłowania. [przypis edytorski]
31. poszwankowany — dziś: poszkodowany. [przypis edytorski]
32. nuże — okrzyk znaczący tyle co: „dalej!”, „szybko!”. [przypis edytorski]
33. toddy — tu: grog; napój przyrządzany z ginu, wody, cukru, cytryny i przypraw: cynamonu, goździków i gałki muszkatołowej, podawany na zimno lub na gorąco. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/mlyn-na-wzgorzu
Tekst opracowany na podstawie: Karl Gjellerup, Młyn na wzgórzu, tłum. Stanisław Sierosławski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Fundację Nowoczesna Polska.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Wojciech Kotwica, Aleksandra Sekuła.
Okładka na podstawie: magnetismus@Flickr, CC BY 2.0
ISBN 978-83-288-3217-6
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)