Przedwiośnie - Stefan Żeromski (nowoczesna biblioteka szkolna .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Powieść Stefana Żeromskiego Przedwiośnie została wydana w 1924 roku. Opisuje losy Cezarego Baryki, wychowanego w Imperium Rosyjskim, w Baku, który jako młodzieniec przybywa do Polski, ojczyzny zmarłych rodziców.
W Przedwiośniu opisany zostaje proces dojrzewania Cezarego Baryki — zarówno wewnętrznej i zewnętrznej przemiany z chłopca w młodego mężczyznę, jak i podjęcia ważnych decyzji — wyboru studiów i drogi życiowej, a także postawy ideologicznej wobec zachodzących zmian politycznych. Z powieści wyłania się także polityczny i społeczny obraz Polski, która dopiero co odzyskała niepodległość — zamiast tak wspaniale opisywanego przez ojca kraju Cezary przyjeżdża do miejsca, w którym panuje chaos i nędza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Stefan Żeromski
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Przedwiośnie - Stefan Żeromski (nowoczesna biblioteka szkolna .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stefan Żeromski
obydwaj. [przypis edytorski]
185. mowy robotników i przywódców robotniczych — chodzi tu o działaczy prawicy Polskiej Partii Socjalistycznej. [przypis redakcyjny]
186. tren (z fr.) — tabory. [przypis redakcyjny]
187. oficer francuski — w czasie ofensywy Armii Czerwonej przybyła do Warszawy wojskowa misja francuska dla udzielenia pomocy dowództwu polskiemu. [przypis redakcyjny]
188. przedsięwzięcie gen. Sikorskiego — Władysław Sikorski (1881–1943) w czasie kontrofensywy polskiej 1920 r. — dowódca armii, która atakiem na Nasielsk, Ciechanów i Mławę odcięła wysunięte na zachód ugrupowania radzieckie od sił głównych Armii Czerwonej. [przypis redakcyjny]
189. Łosice — miasteczko w powiecie konstantynowskim (woj. lubelskie). [przypis redakcyjny]
190. poźgany — podźgany. [przypis edytorski]
191. de grubis (niby po łacinie) — ordynarnie, grubiańsko; tu: na całego. [przypis redakcyjny]
192. Obadwaj — dziś popr.: obydwaj. [przypis edytorski]
193. skorochód — szybki bieg. [przypis redakcyjny]
194. wolancik — lekki, odkryty powozik. [przypis redakcyjny]
195. lejcowa para — idąca w zaprzęgu przed parą dyszlową. [przypis redakcyjny]
196. literka — drabinka u wozu wiejskiego; tu: boczna krawędź powozu. [przypis redakcyjny]
197. wasąg — tu: wierzch powozu. [przypis redakcyjny]
198. doświarczać (gwar.) — doświadczać. [przypis redakcyjny]
199. ineksprymabale (z fr.) — spodnie (wyraz przestarzały). [przypis redakcyjny]
200. Ten sobie mówił... — w zmienionej nieco formie zdanie zaczerpnięte z Powrotu taty Mickiewicza. [przypis redakcyjny]
201. pars pro toto (łac.) — część zamiast całości (figura retoryczna, w której nazwa części jakiejś rzeczy służy jako określenie całości). [przypis redakcyjny]
202. pomidor — ksiądz (żartobliwie, w żargonie uczniowskim). [przypis redakcyjny]
203. wsio po russki (ros.) — wszystko po rosyjsku. [przypis redakcyjny]
204. Primum edere, deinde philosophari (łac.) — najpierw jeść, potem filozofować; żartobliwa przeróbka starożytnej maksymy: Primum vivere, deinde philosophari — najpierw żyć, potem filozofować. [przypis redakcyjny]
205. Józef Haller (1873–1960) — generał, w roku 1920 dowodził frontem północno-wschodnim nad Bugiem, a potem pod Warszawą. [przypis redakcyjny]
206. z zawias — z zawiasów (Żeromski odmienia tu, jakby słowo miało rodz. męski: ta zawiasa). [przypis edytorski]
207. traiczny — forma archaiczna od „tragiczny”. [przypis redakcyjny]
208. termedia — awantura, heca. [przypis redakcyjny]
209. Caroline, Caroline... (fr.) — Karolino, Karolino, weź swój kapelusz z kwiatami, swą niedzielną białą suknię i swe małe lakierowane pantofelki...” (popularna piosenka francuska). [przypis redakcyjny]
210. brygadier — stopień pośredni między pułkownikiem a generałem. [przypis redakcyjny]
211. zbór ariański — świątynia ariańska. Arianie albo bracia polscy: odłam reformacji polskiej, który wyłonił się z kalwinizmu. W początkowym okresie (1563–1569) w arianizmie górował nurt plebejski, radykalni ideologowie ariańscy potępiali nierówność społeczną, uchylali się od służby wojskowej i sprawowania urzędów. Niektórzy spośród szlachty ariańskiej rozdawali swe majątki ubogim, uwłaszczali chłopów i żyli z pracy własnych rąk. U schyłku XVI w. w arianizmie zwyciężył kierunek umiarkowany; reprezentanci jego wycofywali się na pozycje szlacheckie, nadal jednak głosili idee humanitaryzmu i wolności sumienia. W okresie kontrreformacji arianie uchwała sejmową zostali wygnani z Polski (1658). [przypis redakcyjny]
212. dulskie... głosy — tytułowa bohaterka komedii Moralność pani Dulskiej (1907) Gabrieli Zapolskiej to typ obłudnej, ograniczonej i krzykliwej drobnomieszczanki. [przypis redakcyjny]
213. sowiet (ros.) — rada. [przypis redakcyjny]
214. gidia — osoba wysoka i chuda, o niezgrabnym wyglądzie. [przypis redakcyjny]
215. oficjalista — jeden z wyższej służby w większych gospodarstwach wiejskich. [przypis redakcyjny]
216. dworki — dziewczęta wiejskie zatrudnione we dworze. [przypis redakcyjny]
217. Afrykanki — perliczki, wywodzą się z Afryki. [przypis redakcyjny]
218. po dniu — za dnia. [przypis edytorski]
219. last not least (ang ) — rzecz ostatnia, lecz nie najmniej ważna. [przypis redakcyjny]
220. niczym Tadeusz Soplica — por. „Spotkanie się pierwsze w pokoiku” Tadeusza z Zosią (A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, księga I, w. 103–141); w tych pierwszych scenach w Nawłoci wiele jest odwołań do epopei szlacheckiej Mickiewicza, zalicza się do nich również i scena z panną wśród ptactwa domowego, nieco inaczej oczywiście ukształtowana niż w Panu Tadeuszu, i scena z panną w porannym, niedbałym stroju, podpatrzoną na poły niechcący. [przypis redakcyjny]
221. dezabil (z fr.) — ranny albo nocny strój. [przypis redakcyjny]
222. piruet — w tańcu szybkie okręcenie się na jednej nodze, na czubkach palców. [przypis redakcyjny]
223. pas (fr.) — krok taneczny. [przypis redakcyjny]
224. bachiczny tan — kult Bachusa (boga płodnych sił przyrody u starożytnych Rzymian) połączony był z obrzędami i tańcami o charakterze orgiastycznym. [przypis redakcyjny]
225. maître d’hôtel (fr.) — zarządzający służbą hotelową. [przypis redakcyjny]
226. paniczów — dawna forma mianownika l. poj. rodzaju męskiego przymiotników dzierżawczych (pozostałość tzw. rzeczownikowej odmiany przymiotnika) kończyła się na -ów; dziś: panicza. [przypis redakcyjny]
227. ersatz (niem.) — namiastka. [przypis redakcyjny]
228. zapalączka (gwar.) — gorączka. [przypis redakcyjny]
229. serwelatka — kiełbaska dająca się rozsmarować. [przypis redakcyjny]
230. lejbik — bluza, żakiet. [przypis edytorski]
231. cugowe — konie używane do jazdy powozem. [przypis redakcyjny]
232. brak — tu: koń wybrakowany. [przypis redakcyjny]
233. gródza — przegroda. [przypis redakcyjny]
234. Przestępywały — dziś popr.: przestępowało. [przypis edytorski]
235. Linijka — rodzaj wózka, na którym się siedzi okrakiem. [przypis redakcyjny]
236. darty orzeł — orzeł o dwóch głowach, dziobami odwróconych od siebie. [przypis redakcyjny]
237. Obadwaj — dziś popr.: obydwaj. [przypis edytorski]
238. obiedwiema — dziś popr.: obydwiema, obydwoma. [przypis edytorski]
239. Full pace (ang.) — pełny bieg. [przypis redakcyjny]
240. szpak — koń o maści siwawej. [przypis redakcyjny]
241. zmydlić — koń zmydlony: spieniony. [przypis redakcyjny]
242. Tiens! (fr.) — masz tobie! a to dopiero! [przypis redakcyjny]
243. superrewizja — ponowny przegląd; tu: badanie lekarskie poborowych przez wyższą komisję wojskowo-lekarską. [przypis redakcyjny]
244. Gdy jeleń wszedł w moją puszczę... — zasada feudalna. [przypis redakcyjny]
245. Laura — imię to, któremu poetycki walor nadał słynny zbiór wierszy Petrarki (1304–1374) Canzoniere, było bardzo rozpowszechnione w sentymentalnej i romantycznej poezji miłosnej. [przypis redakcyjny]
246. nuworysz — nowobogacki. [przypis redakcyjny]
247. ofik — oficer (żartobliwy skrót). [przypis redakcyjny]
248. sygnąć (gwar.) — cisnąć, rzucić. [przypis redakcyjny]
249. barwiczka — szminka. [przypis redakcyjny]
250. salwować się — ratować się. [przypis redakcyjny]
251. metr (z fr.) — nauczyciel (tańca, muzyki). [przypis redakcyjny]
252. kondycje (łac. conditio) — warunki. [przypis redakcyjny]
253. Franciszek Liszt (1811–1896) — znakomity kompozytor i wirtuoz węgierski. [przypis redakcyjny]
254. literka... półkoszek, wasążek — Żeromski określa części bryczki przy pomocy nazw odnoszących się właściwie do wozu wiejskiego, używanych przy tym w różnych znaczeniach. [przypis redakcyjny]
255. cudzenie — czyszczenie. [przypis redakcyjny]
256. naręczny — koń idący z prawej strony dyszla. [przypis redakcyjny]
257. niezapominajki — spodnie (żartobliwie). [przypis redakcyjny]
258. dessous (fr.) — spodnia bielizna. [przypis redakcyjny]
259. porte-malheur (fr.) — osoba lub rzecz przynosząca nieszczęście. [przypis redakcyjny]
260. Lew Trocki (1879–1940) — polityk rosyjski, socjaldemokrata, przywódca antyleninowskiej opozycji w partii bolszewickiej. W 1920 r. był komisarzem wojny. W roku 1929 za podziemną działalność antyradziecką został skazany na wygnanie z ZSRR. [przypis redakcyjny]
261. flańtać się — szargać się. [przypis redakcyjny]
262. obadwaj — dziś popr.: obydwaj. [przypis edytorski]
263. okumon — ekonom. [przypis edytorski]
264. pogródka — koryto, którym woda płynie na koło młyńskie. [przypis redakcyjny]
265. podsięwodne młyńskie koło — koło młyńskie poruszane wodą spadającą poniżej jego osi. [przypis redakcyjny]
266. otchlisty — od otchlisko: otchłań. [przypis redakcyjny]
267. Chot’ szarom pokati (ros.) — nic nie ma, zupełnie pusto. [przypis redakcyjny]
268. pruderia — przesadna i fałszywa skromność. [przypis redakcyjny]
269. chrzęściały — dziś popr.: chrzęściły. [przypis edytorski]
270. osłoniony — dziś popr.: osłonięty. [przypis edytorski]
271. Krasnojarsk — miasto na Syberii, nad rzeką Jenisej. [przypis redakcyjny]
272. intromitować — wprowadzać. [przypis redakcyjny]
273. do ta strona — w gwarze ludu polskiego na terytorium litewsko-białoruskim wygłosowe „ę” wymawiane było jak „a” („ta strona” zamiast „tę stronę”) [przypis redakcyjny]
274. Tołstoj w miniaturze — Lew Tołstoj (1828–1910) odrzucając rewolucyjną walkę, głosił hasła moralnego doskonalenia się, pokory i niesprzeciwiania się złu przemocą. Jednym z postulatów utopijnej doktryny Tołstoja było wyrzeczenie się bogactw, osobista praca, przyjęcie sposobu życia ludu wiejskiego. [przypis redakcyjny]
275. pisarczyk prowentowy — oficjalista dworski prowadzący kontrolę dochodów gospodarstwa. [przypis redakcyjny]
276. ekonomia — tu: gospodarstwo. [przypis redakcyjny]
277. Cui bono? (łac) — na czyją korzyść, dla czyjego dobra. [przypis redakcyjny]
278. rezydent — ubogi szlachcic korzystający ze stałego utrzymania w zamożnym dworze. [przypis redakcyjny]
279. panna respektowa — panna przebywająca stale na bezpłatnym utrzymaniu we dworze i pomagająca w gospodarstwie. [przypis redakcyjny]
280. Tołstojów... wydaliśmy w szesnastym wieku — mowa o arianach. [przypis redakcyjny]
281. Curaçao — gatunek likieru. [przypis redakcyjny]
282. five o’clock tea (ang.) — podwieczorek. [przypis redakcyjny]
283. spécialité de la maison (fr.) — potrawa stanowiąca specjalność kuchni restauracyjnej lub domowej. [przypis redakcyjny]
284. podkurek — posiłek podawany na zakończenie nocnej zabawy (gdy już pieją koguty). [przypis redakcyjny]
285. oligocen, miocen, pliocen — kolejne epoki geologiczne w tzw. okresie trzeciorzędowym. [przypis redakcyjny]
286. dźwirze (stpol.) — drzwi. [przypis redakcyjny]
287. działobitnia — bateria artyleryjska. [przypis redakcyjny]
288. obudwu — dziś popr.: obydwu. [przypis edytorski]
289. Patków Pruski — wieś w powiecie konstantynowskim na Podlasiu; las Rogacz znany był Żeromskiemu z pobytu w pobliskim Łysowie w r. 1890. [przypis redakcyjny]
290. Mistrz Pool — słynna firma krawiecka w Londynie. [przypis redakcyjny]
291. etcaetery (łac. et caetera) — dodatki. [przypis redakcyjny]
292. „Die Dame” (niem.) — „Pani”, niemieckie czasopismo ilustrowane. [przypis redakcyjny]
293. shimmy — taniec towarzyski, szybszy od fokstrota, odznaczający się charakterystycznym rytmem synkopowanym. [przypis redakcyjny]
294. błam — futro. [przypis redakcyjny]
295. gradusy — stopnie. [przypis redakcyjny]
296. strzyga — upiorzyca. [przypis redakcyjny]
297. obadwaj — dziś popr.: obydwaj. [przypis edytorski]
298. bajecznie — aluzja do wyrażenia „Bajecznie kolorowa”, użytego w tytule powieści Sewera–Maciejowskiego (1898), a następnie w Weselu St. Wyspiańskiego (akt I, sc. 11). [przypis redakcyjny]
299. batiki — materiały barwione specjalną techniką tejże nazwy. [przypis redakcyjny]
300. fuga — utwór muzyczny wielogłosowy, w którym głosy powtarzające jeden temat jak gdyby uciekają od siebie (nazwa od włoskiego wyrazu fuga — ucieczka); w tekście w znaczeniu przenośnym. [przypis redakcyjny]
301. wnyk — pułapka, pętlica z drutu lub sznura. [przypis redakcyjny]
302. świekra — teściowa, matka męża. [przypis edytorski]
303. fiksatuar — pomada do układania wąsów. [przypis redakcyjny]
304. Pruderia autora i głęboki szacunek wobec pruderii czytelnika(-czki), a nade wszystko czołobitność wobec superpruderii krytyka, nie pozwala na przytoczenie szczegółów i perypetii tego wieczora, które się dokonały w zamkniętym na klucz pokoju pani Laury. Trudna rada! O szanowny(-a) czytelniku(-czko) — nie żyjemy w epoce wielkiej szczerości mistrza Odrodzenia i mistrza wszystkich wieków Ludwika Ariosta, który nie poskąpił sobie i światu opisu szczęścia Ruggiera i Alcyny w siódmej pieśni Orlanda Szalonego [w pieśni VII Orlanda Szalonego Ariosto opowiada, jak młody rycerz saraceński Kuggiero, który dostał się na wyspę rządzoną przez Alcynę, ulega jej czarom miłosnym; red. WL]. Podówczas twórca nie był zmuszony do wyrywania najniezbędniejszej części swego
Darmowe książki «Przedwiośnie - Stefan Żeromski (nowoczesna biblioteka szkolna .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)