Drugie życie doktora Murka - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (biblioteka na zamówienie txt) 📖

że weźmie je pan na siebie. Jest to czyn dobry, który ma chociaż w części naprawić wielkie zło, popełnione przez kogoś innego. Ten ktoś, mniejsza o to jak się nazywa, już nie żyje. Przed śmiercią błagał mnie, bym się tem zajął i uzyskał moje przyrzeczenie. Niestety, nie mogę go spełnić. Widzi pan, mam już zagraniczny paszport w kieszeni i wyjeżdżam. Prawdopodobnie nazawsze. Są względy, dla których postanowienie to jest nieodwołalne.

Lipczyński uśmiechnął się:

— Pozwoli mi pan na popis domyślności?... I na małą niedyskrecję?...

Murek spojrzał nań z obawą, lecz Lipczyński przymrużył oko i powiedział:

— Szukajmy w tem kobiety!

— Możliwe — uśmiechnął się Murek.

— Zatem życzę szczęścia i winszuję. Ale cóż to za legat, który pan mi zostawia?

— Nie ja. Ja tylko przekazuję w godniejsze ręce — zastrzegł się Murek. — A sprawa jest taka. Przed półtora rokiem została wywieziona do Argentyny i sprzedana handlarzom żywym towarem pewna dziewczyna, odznaczająca się niepospolitą urodą... Podobno piękna. Wiem, że była kiedyś fortancerką. Pomimo to wierzę zapewnieniom mego mandanta, że na taki los nie zasługiwała. Otóż chodzi o odszukanie jej. Zostawię panu tę oto kartkę, zawierającą wszystkie potrzebne dane. Nazwisko, daty, nazwę okrętu, nazwisko i adres właściciela domu publicznego w Buenos Aires, gdzie została zainstalowana i t. d. Ma to być dziewczyna wyjątkowo inteligentna, wykształcona i sprytna. Możliwe tedy, że sama już w jakiś sposób zdołała się uwolnić z rąk tych ludzi. W przeciwnym razie trzeba ją wykupić. Na koszty poszukiwań, wykupu i zaopatrzenia owej dziewczyny zmarły wręczył mi tę oto sumę.

Murek położył przed Lipczyńskim grubą paczkę banknotów:

— Jest tu trzydzieści tysięcy dolarów — wyjaśnił — zmarły sądził, że to musi wystarczyć, a i ja tak myślę. Oczywiście nie żądam od pana, by osobiście zajął się pan tą sprawą. Chodzi o nadzór i dysponowanie pieniędzmi. Zna pan napewno jakiegoś uczciwego i sumiennego adwokata, który weźmie sprawę do serca, a w razie potrzeby sam pojedzie, by poszukiwania przeprowadzić na miejscu. To już wszystko. Wiem, że to bezczelność narzucanie się panu z tą prośbą, ale naprawdę nie mam nikogo, komu odważyłbym się powierzyć nie tyle pieniądze, ile los owej biednej dziewczyny.

Lipczyński słuchał w milczeniu i teraz nie odezwał się długo. Wreszcie wyciągnął rękę:

— Dobrze. Może pan na mnie polegać.

— Dziękuję. Serdecznie dziękuję — mocno ścisnął jego dłoń Murek.

— Zrobię wszystko. Jednakże może się zdarzyć, że ta dziewczyna umarła, lub, że niepodobna jej odnaleźć. Co wówczas mam zrobić z pieniędzmi?

— Wówczas? — Murek machnął ręką — Może pan je wyrzucić, spalić, rozdać biednym. To już obojętne.

— Ogromna suma. Nigdy takiej nie widziałem — powiedział chirurg, chowając pieniądze do szuflady.

— I ja nie za często — zaśmiał się Murek.

— Cha... cha... sądzę! Ale jeszcze się kiedyś dorobimy. Prawda? Młodzi jesteśmy. Ale wie pan... Zabawne. Tylko niech mi pan tego nie weźmie za złe.. Gdy pan zaczął mówić zdawało mi się przez chwilę, że... Proszę mi wybaczyć...

— Że to ja sprzedałem tę dziewczynę? — usiłując uśmiechnąć się, odpowiedział Murek.

— No, nie! Ale, że to pan chce ją wydobyć. I gdyby nie ta góra dolarów... No, to najlepsze pańskie alibi.

— Jeszcze jedno. Cokolwiekby się stało, jakikolwiek byłby rezultat poszukiwań, proszę pana o niewymienianie nikomu mego nazwiska. Czy mogę na to liczyć?... Mam poważne powody...

— Może pan być pewny. Nawet żonie nie wspomnę, że to pan powierzył mi tę sprawę.

Tegoż dnia Murek przygotował wszystkie listy: do żony, do Czabana i do policji. Dwa pierwsze donosiły, że zauważył u siebie objawy poważnej choroby umysłowej i dlatego postanowił odebrać sobie życie. Nadto w liście do Czabana wspomniał mimochodem, że na pewnej operacji finansowej stracił grubszą sumę, wskutek czego zmuszony był u tych i tych osób zastawić swoje akcje z zastrzeżeniem pierwszeństwa dla Czabana. Listy te włożył do głównej szuflady swego biurka. List do policji umieścił w kieszeni futra. Zawierał on krótkie oświadczenie, że popełnia samobójstwo i prosi nie winić z tego powodu nikogo.

Nazajutrz po obiedzie wyjechał samochodem do Warszawy. Załatwił dwie wizy, w biurze podróży kupił bilet na nocny pociąg do Wiednia i sleeping. Wstąpił do sklepu gotowych ubrań i nabył tam jesionkę, którą ku niejakiemu zdumieniu subjektów włożył na siebie pod futro. Wprawdzie mróz był duży i ostra zadymka na dworze, ale to nie usprawiedliwiało podobnego dziwactwa.

— Nie lubię nosić paczek — wyjaśnił Murek.

Zapadł zmierzch, lecz należało zaczekać na zupełną ciemność. O ósmej wrócił na Skolimowską i obudził szofera:

— Jedziemy do domu — powiedział.

Za miastem musieli zwolnić. Masy sypkiego śniegu niesione porywistym wiatrem zalepiały szybę i niemal całkowicie przesłaniały drogę, trzepocąc w świetle reflektorów białemi nieprzeniknionemi zasłonami. Szofer jednak zbyt często tędy jeździł, by zmylić drogę, lub zjechać do rowu. Klął tylko ścicha pod nosem.

W miejscu gdzie szosa skręcała w lewo i odbiegała od rzeki, Murek kazał mu zatrzymać wóz. Wysiadł i powiedział:

— Proszę jechać. Ja tu wstąpię do tej willi i zanocuję.

Nieprzyzwyczajony do rozmów szofer tym razem jednak odważył się zaproponować:

— To ja pana dyrektora podwiozę pod willę. Zamoczy pan dyrektor nogi.

— Proszę jechać i nie wtrącać się w nieswoje rzeczy.

— Przepraszam, panie dyrektorze, a czy pani dyrektorowej mam powiedzieć, że...

— Tak, tak. Że tu nocuję.

— A może zaczekam, panie dyrektorze?... Taka zamieć...

— Czy wy chcecie stracić posadę? — huknął Murek.

Wóz zwolna ruszył z miejsca. Stopniowo oślepiająco biały klin reflektorów zmniejszał się i znikał w ciemności, aż znikł zupełnie. Dokoła była tylko czarna nieprzenikniona ciemność pełna świstu i miljonów łaskotliwych płatków, muskających twarz i ręce ostremi niewidzialnemi dotykami.

Z lewej strony o sto kilkadziesiąt metrów od szosy musiała stać willa, z prawej duży wał oddzielał drogę od Wisły. Na wale dopiero wiatr z całą siłą uderzył i trzeba było pochylić się, by nie cofnąć się pod jego przemocą. Brnąc po kolana w śniegu i ostrożnie macając teren przed sobą laską, dotarł Murek do brzegu. Pod uderzeniami laski skruszyło się z łatwością te kilkanaście centymetrów lodu, które od wczoraj, gdy silniejszy mróz chwycił, zdołało narosnąć. Tędy biegł głęboki nurt i masy wartkiej, a cieplejszej od powietrza wody wciąż zlizywały marznący brzeg.

Murek wbił w ziemię laskę, zdjął futro i zarzucił na nią, wdeptał w śnieg swój czarny pilśniowy kapelusz. Z kieszeni jesionki wydobył cyklistówkę, jak najgłębiej nasunął ją na uszy, następnie idąc uważnie wybrał miejsce, kędy wiatr nanosił zaspę.

— Tu musi zawiać powrotne ślady — stwierdził w myśli i wygramolił się na szosę.

Jednak trzymanie się szosy było zbyt ryzykowne. Nie przypuszczał, by szofer, nabrawszy jakichś objekcyj, mógł zawrócić, ale wystarczyło spotkać jeden z wielu jeżdżących tędy samochodów, by zniweczyć cały plan. Skręcił tedy w bok i poszedł naprzełaj. Okolicę znał wybornie i nie bał się zabłądzić. Obliczył sobie najprostszy kierunek do Śródborowa. Ominie Otwock, gdzie mógłby być poznany i wsiądzie do pociągu na mniejszej i nocną porą pustej stacyjce śródborowskiej. Nawet obliczył sobie, że bez pośpiechu zdąży na pociąg o północy.

Wsiądzie do wagonu, a w godzinę później będzie już w sleepingu, pędzącym do Wiednia... zagranicę... w świat. Mimowoli myśl powracała do wszystkiego tego, co porzucał. Nazajutrz zrobi się alarm, poszukiwania, policja. Tunka znajdzie listy w biurku, znajdą miejsce, gdzie dyrektor Klemm rzucił się do Wisły i utonął. Będą szukali zwłok. Pójdą telefonogramy wdół rzeki... A Czaban?... A Tunka?..

Próbował wyobrazić sobie, co powiedzą, jak odczują to zdarzenie. Zajęty swemi myślami nie czuł ani zmęczenia, ani zimna. Natrafił na niewielki zagajnik i zdawało mu się, że przypomina go sobie. Było tu zaciszniej. Przystanął, by zapalić papierosa. Machinalnie spojrzał na zegarek: wskazywał pół do pierwszej.

— Musiałem zabłądzić — skonstatował z lekkim niepokojem — Już tu powinien być tor kolejowy. Zanadto wziąłem w lewo. A może zegarek stanął?

Przyłożył do ucha, lecz świst wiatru w gałęziach zagłuszał wszystko. Pociągnął jeszcze raz papierosa i w jego świetle stwierdził ruch sekundnika. Zatem rzeczywiście zmylił drogę. Nie przestraszył się tem jednak. Za godzinę przez Śródborów przechodzi następny pociąg. Cała strata to tylko sleeping. No, i jeszcze pół doby w Warszawie...

Za laskiem skręcił w prawo. Lecz minęła godzina, dwie, a toru nie było. Pozatem czuł, że już daleko nie ujdzie. Zmęczone nogi coraz wolniej pracowały, oczy znużone ustawicznem wypatrywaniem w ciemności piekły od wiatru i ostrych igiełek śniegu. Przypominał sobie swoją wędrówkę sprzed kilku lat, kiedy podobnie borykał się z zimą i błądził po bezdrożach, uciekając od policji. Natrafił wówczas na wieś i to uratowało go od zamarznięcia w polu. Tak walczył wtedy o swoje życie, a cóż ono było warte, jakie miało perspektywy?... A dzisiaj... dzisiaj....

— Co dzisiaj? — odezwała się w nim jakby czyjaś obca myśl.

— No, mam pieniądze, doświadczenie, możność rozpoczęcia nowego życia — przekonywał siebie. — Znajdę w świecie kąt, gdzie mnie nie znają, gdzie nie wiedzą...

— Czego nie wiedzą?... — odwrotną falą odbiła się myśl. — Czy tego, co niosę w sobie?...

— Wyrzuciłem wszystko — upewniał siebie — wszystko. Zostało tam na brzegu, gdzie utopił się dyrektor Klemm. Niema go już. Niema, niema... Tam zostało wszystko...

— Tam?... Tam zostało tylko futro. A sumienie mam tu ze sobą! Trzeba było taką sztukę wymyślić, by zostawić sumienie...

Zdaleka rozległo się szczekanie psów. Myśl urwała się, przyśpieszył kroku. Po kolana zapadł w zaspy i dyszał ciężko. Napróżno jednak przystawał co kilka minut. Szczekanie nie powtórzyło się. Albo przynosił je jakiś boczny podmuch wiatru, albo było wogóle złudzeniem. Na wschodzie niebo zaczynało zdaleka szarzeć.

Nagle o kilka kroków przed Murkiem zarysował się jakiś wielki czarny kształt i wiatr ustał.

— Dom.

Zbliżył się i dotknął ręką. Nie był to dom, lecz jakiś budynek gospodarski z nieociosanych okrąglaków, prawdopodobnie stodółka chłopska. Jednak w takim razie gdzieś niedaleko musi być wieś, lub chociażby pojedyńcza chata.

Murek zaczął krążyć dokoła, bał się wszakże zbyt daleko odejść od stodółki, by jej nie stracić z oczu. Wreszcie zrezygnował z poszukiwań. Do rana śnieg przestanie padać, a w każdym razie zamieć minie, w stodółce zaś i tak można przeczekać.

Obszedł budynek i namacał niedomykające się wierzeje. Nie były zamknięte. Rozhuśtał jedną połowę o tyle, że odepchnął przywalający ją śnieg i przez szczelinę mógł wsunąć się do środka.

Ogarnęła go nagle cisza i dobrze pamiętny z lat dziecinnych zapach słomy i zboża, i grochowin, i jakby worków po mące, czy po otrębach. Wyprostował się i zaczął rozcierać ręce, policzki i uszy. Potem zapalił zapałkę. Stodółka była prawie pusta. Na klepisku stała ręczna sieczkarnia, pod ścianą wóz drabiniasty, w kącie niewielka stertka słomy.

— Jakoś tu przenocuję — pomyślał.

Poomacku dotarł do słomy i zakopał się w niej po szyję. Zdrętwiałe mięśnie zwolna się rozprężały. Przyjemne ciepło zwolna przenikało do skóry. Spodziewał się, że zaśnie, lecz sen nie przychodził. Pod wpływem ciepła i myśli jakby odtajały.

Oto jest już wolny, wyzwolony z całej swojej przeszłości. Nie powlecze się za nim, jak kula u nogi. Przerwał łańcuch, zostawił ją za sobą. Jak brudną, plugawą szmatę...

— Dla nowych ludzi będę białą nie zapisaną kartą i stanę się nią dla siebie. A później... Nie znajdzie się na niej nic, coby ją mogło splamić. Nic. Żadnej podłej myśli, żadnego nędznego czynu, żadnej krzywdy ludzkiej...

Pod zamkniętemi powiekami zarysowała się twarz Szułowskiego o wytrzeszczonych obłąkanych oczach...

Murka ogarnął nagły niepokój:

— Krzywdy też można wynagrodzić, można! Szułowskiemu napisać, wyjaśnić... A jeżeli... Przecie dla Arletki zrobiłem co mogłem... Tak, tylko trzeba się zastanowić!... Na wszystko jest rada... Właśnie! Poświęcić życie dla wynagrodzenia krzywd!..

— A Kuzyk?... A ci co poszli do więzienia?... A całe społeczeństwo?...

Zrozumiał, że roztacza się przed nim olbrzymi czarny ocean, wobec którego jest bezsilny. I nagle ogarnął go gniew:

— A czyż mnie nie skrzywdzono?! Czyż ja chciałem być łotrem, czy nie oni, tak, oni wszyscy, zepchnęli mnie w błoto, w gnój? Oni, ludzie, najpodlejsze zwierzęta, łajdaki, wyssali ze mnie sumienie, wdeptali w brudy... Czemu ja mam za to płacić, czemu ja!?

Zerwał się, rozrzucił słomę i wyciągnął pięści przed siebie jakby gotów do obrony przed tłumem oskarżycieli.

Ale pusto tu było i cicho. Nawet wiatr za ścianami już się uspokoił i tylko przez szpary wlewał się mleczny poblask świtu.

Czemuż nie było tu nikogo, komu mógłby rzucić w twarz swoje oskarżenie, swoją obronę, od kogo żądać sprawiedliwego sądu! Od kogo zażądać wyroku!

Dlaczego jest tu sam!?... Dlaczego on musi już na zawsze zostać jedynym własnym sędzią?!...

Dreszcz przeszedł mu po grzbiecie. Przez krótką, jak mgnienie, chwilę zdawało mu się, że widzi przed sobą własną twarz surową, nieubłaganą, zaciętą, że w tym ponurym wzroku czyta wyrok...

Z wściekłością skoczył przed siebie, lecz ręce trafiły na pustkę. Zachwiał się i upadł. Wpił palce we włosy, a z zaciśniętej krtani wydobywało się urywane rzężenie, coraz głośniejsze, coraz bardziej rozpaczliwe, aż przeszło w krzyk:

— Arletko!... Arletko!... Arletko!... Ratuj!... Ratuj!...

Wreszcie opadł nieruchomy na ziemię i długo dyszał.

Gdy podniósł się, było całkiem jasno na świecie. Przez uchylone