Czerwone i czarne - Stendhal (biblioteka złota .TXT) 📖

z drugiej strony ten czarny frak od świtu!... To aby łatwiej uniknąć kuli” — zakonkludował w duchu kawaler de Beauvoisis.

Znalazłszy to wytłumaczenie, wrócił do poprzedniej wyszukanej grzeczności, traktując Juliana niemal jak równego sobie. Rozmowa ciągnęła się długo, sprawa była drażliwa; w końcu jednak Julian musiał się poddać oczywistości. Doskonale wychowany młodzian, którego miał przed sobą, nie przedstawiał najmniejszego podobieństwa z wczorajszym brutalem.

Julian wyraźnie ociągał się z odejściem i przewlekał wyjaśnienia. Notował w myśli pewną arogancję kawalera de Beauvoisis; w ten sposób mówił kawaler sam do siebie, dotknięty tym, że Julian tytułuje go po prostu panem. Podziwiał jego powagę, zabarwioną odcieniem skromnego zadowolenia z siebie, które nie opuszczało go ani na chwilę. Uderzyło go szczególne mlaskanie językiem przy wymawianiu pewnych wyrazów... Ale ostatecznie w tym wszystkim nie było najmniejszej przyczyny do szukania zwady.

Młody dyplomata oddawał się z wielkim wdziękiem na usługi, ale eks-porucznik 96 pułku, który od godziny siedział z rozkraczonymi nogami, z rękami na udach i szeroko rozstawionymi łokciami, zawyrokował, że przyjaciel jego, pan Sorel, nie ma zamiaru szukać awantury, dlatego że komuś skradziono bilety wizytowe.

Julian gotował się kwaśno do wyjścia. Powóz kawalera czekał w dziedzińcu przed gankiem; przypadkowo podniósł oczy i poznał w woźnicy wczorajszego napastnika.

Ujrzeć go, ściągnąć za połę długiego surduta, zrzucić z kozła na ziemię i zacząć go okładać szpicrutą było dziełem jednej chwili. Dwaj lokaje próbowali bronić kolegi. Julianowi dostało się kilka szturchańców; natychmiast odwiódł kurek i strzelił w ich stronę; uciekli. Wszystko to stało się w ciągu minuty.

Tymczasem kawaler de Beauvoisis zstępował ze schodów z ucieszną powagą, powtarzając z pańska: „Co to? co to?”. Najoczywiściej był bardzo ciekawy, ale dyplomatyczny chłód nie pozwalał mu okazać więcej zainteresowania. Skoro się dowiedział, o co chodzi, wyniosłość walczyła na jego twarzy z żartobliwą obojętnością, która nie powinna nigdy opuszczać twarzy dyplomaty.

Porucznik 96 pułku odgadł, że pan de Beavoisis miałby ochotę się bić; chciał tedy dyplomatycznie zabezpieczyć przyjacielowi korzyści inicjatywy.

— Teraz — wykrzyknął — jest powód do pojedynku!

— Tak by się zdawało — odparł dyplomata.

— Wypędzam tego łajdaka — rzekł do służby — niech inny siada na jego miejsce.

Otworzono drzwiczki: kawaler zmusił Juliana i jego świadka, aby siedli pierwsi. Udali się jednego z przyjaciół pana de Beauvoisis, który doradził spokojne miejsce spotkania. Po drodze rozmowa toczyła się bardzo poprawnie; jedyną osobliwością był dyplomata w szlafroku.

„Ci panowie, mimo iż doskonale urodzeni — myślał Julian — nie są nudni jak goście pana de la Mole; i rozumiem czemu — dodał w chwilę później — pozwalają sobie być nieobyczajni”. Mówiono o tancerkach, które we wczorajszym balecie zwróciły na siebie uwagę publiczności. Młodzi ludzie robili aluzje do śliskich anegdot, które tak Julianowi jak i świadkowi jego, porucznikowi 96 pułku, były zupełnie nieznane. Julian nie silił się udawać doświadczenia w tej materii i przyznał się otwarcie do swej niewiedzy. Szczerość ta podobała się przyjacielowi kawalera; opowiedział kilka anegdot ze wszystkimi szczegółami i bardzo dowcipnie.

Jedna rzecz szczególnie uderzyła Juliana. Powóz zatrzymał się na chwilę z powodu budowy ołtarza, który wznoszono na ulicy na procesję Bożego Ciała. Młodzi ludzie pozwolili sobie na parę konceptów: proboszcz wedle nich był synem arcybiskupa. Nigdy u margrabiego de la Mole, który miał ochotę zostać księdzem, nie pozwolono by sobie wymówić czegoś podobnego.

Pojedynek skończył się w jednej chwili: Julian dostał kulę w ramię, obwiązano mu je chustkami, zmoczono wódką, po czym kawaler poprosił grzecznie Juliana, aby się pozwolił odwieźć do domu. Kiedy Julian nazwał pałac de la Mole, dyplomata wymienił spojrzenie z przyjacielem. Julian miał dorożkę, ale rozmowa tych panów wydawała mu się nieskończenie bardziej zajmująca niż towarzystwo zacnego porucznika 96 pułku.

„Mój Boże! Zatem pojedynek to tylko tyle! — pomyślał Julian. — Co za szczęście, żem znalazł woźnicę! Jakiż byłbym nieszczęśliwy, gdybym mógł ścierpieć jeszcze tę zniewagę!”

Wesoła rozmowa nie przerwała się ani na chwilę. Julian zrozumiał wówczas, że dyplomatyczna komedia może się zdać na coś.

Nuda nie jest zatem czymś nieodłącznym od ludzi wielkiego świata! Żartują sobie z procesji Bożego Ciała, ośmielają się opowiadać ryzykowne anegdotki i to z nader malowniczymi szczegółami! Brak im jedynie zmysłu politycznego, ale brak ten sowicie równoważy się wdziękiem i zręcznością wysłowienia.

Julian uczuł żywą sympatię do tych młodych ludzi. „Jakże byłbym szczęśliwy, gdybym mógł ich częściej widywać!”

Ledwie się rozstali, kawaler pobiegł szukać informacji; nie były świetne.

— Okropna rzecz! — rzekł do świadka. — Nie podobna mi się przyznać, że biłem się z prostym sekretarzem pana de la Mole, i to dlatego, że woźnica ściągnął mi bilety wizytowe.

— Hm, to pewna, że jest w tym spora dawka śmieszności.

Tegoż samego dnia kawaler de Beauvoisis rozpowiedział wszędzie, że ów Sorel, zresztą młody człowiek bez zarzutu, jest naturalnym synem serdecznego druha margrabiego de la Mole. Pakt ten przyjęto bez trudności. Raz postawiwszy sprawę na tej stopie, młody dyplomata i jego przyjaciel raczyli odwiedzić Juliana kilka razy w ciągu dwóch tygodni, przez który to czas nie mógł opuszczać pokoju. Julian przyznał się im, że tylko raz jeden w życiu był w Operze.

— To niesłychane — rzekli — toż to jedyne miejsce, gdzie się chodzi; za pierwszym razem, kiedy wyjdziesz z domu, musisz iść na Hrabiego Ory.

W Operze kawaler przedstawił go słynnemu śpiewakowi Geronimo, który cieszył się wówczas olbrzymim powodzeniem.

Julian niemalże kochał się w kawalerze: to połączenie godności, tajemniczej powagi oraz zadowolenia z siebie czarowało go. Tak na przykład kawaler zająkiwał się nieco, ponieważ miał zaszczyt widywać często wielkiego pana dotkniętego tą wadą. Nigdy Julian nie widział w jednej osobie tylu śmiesznostek skojarzonych z doskonałością form, stanowiącą dla biednego przybysza z prowincji ideał do naśladowania.

Julian pojawiał się dość często w operze w towarzystwie kawalera de Beauvoisis, co wywoływało komentarze.

— Słuchaj no — rzekł jednego dnia pan de la Mole — jesteś tedy naturalnym synem szlachcica z Franche-Comté, mego serdecznego przyjaciela?

Julian próbował się tłumaczyć, że w niczym nie przyczynił się do tych pogłosek.

— Pan de Beauvoisis nie chciał, aby wiedziano, że się bił z synem cieśli...

— Wiem, wiem — przerwał mu pan de la Mole — ode mnie teraz zależy ustalić tę wersję, która zresztą jest mi na rękę. Chciałem cię też prosić o jedną grzeczność, która ci zajmie ledwie pół godziny dziennie: co wieczór, o wpół do dwunastej bądź w przedsionku Opery, wówczas kiedy towarzystwo opuszcza teatr. Widzę u ciebie jeszcze pewne prowincjonalne nawyczki, trzeba się tego wyzbyć; zresztą nieźle jest znać bodaj z widzenia wysokie osobistości, do których mogę ci dać kiedy zlecenie. Zgłoś się do kancelarii, poleciłem, aby ci wydano bilet.