Czerwone i czarne - Stendhal (biblioteka złota .TXT) 📖
Czerwone i czarne to najsłynniejsza powieść Stendhala. Jej głównym bohaterem jest Julian Sorel, zdolny młody mężczyzna, który marzy o karierze oficerskiej.
Po porażce Napoleona taka ścieżka jest niedostępna dla osób z niskich warstw społecznych, więc Julian decyduje się obrać drogę kapłaństwa. Dzięki pomocy miejscowego proboszcza zostaje guwernerem synów mera, co kończy się gorącym romansem z matką chłopców. Gdy prawda wychodzi na jaw, Sorel wyjeżdża, co jest początkiem kolejnych skandali.
Powieść została wydana po raz pierwszy w 1831 roku, a w 1864 została umieszczona w Indeksie ksiąg zakazanych ze względu na krytyczne treści wobec Kościoła. Polski tytuł, nadany przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego, odnosi się do ciągłej walki wewnętrznej zachodzącej w Julianie — namiętności i konserwatywnego wyrachowania. To również komentarz do sytuacji społecznej we Francji doby ponapoleońskiej.
Czytasz książkę online - «Czerwone i czarne - Stendhal (biblioteka złota .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stendhal
11. pomijają go prawie zupełnie — Faguet, XIX Siècle. [przypis tłumacza]
12. Kubuś — [por.] Diderot, Kubuś fatalista i jego pan. [przypis tłumacza]
13. widzi wszędzie jezuitów i jezuickie intrygi — Niewątpliwie ujawnia się tu owa dochodząca do manii podejrzliwość, której tyle rysów odbija się w korespondencji Stendhala. [przypis tłumacza]
14. kiedy się każe swemu bohaterowi wspinać w nocy po drabinie — Epizod, w którym pani de Rênal przechowuje przez całą dobę Juliana w swoim pokoju, ma analogię w życiu autora, który (już czterdziestoletni z górą), nie mogąc się inaczej widywać z kochanką, dostał się po drabinie do piwnicy w jej domu i tam pozostał trzy dni, w ciągu których ona zaopatrywała go w żywność oraz dopełniała innych mniej poetycznych, a koniecznych wszakże posług. Gdy mowa o źródłach do tej powieści, interesujące może będzie zaznaczyć, iż proces o usiłowane morderstwo w dość podobnych okolicznościach miał miejsce w rzeczywistości, i że podsądny, eks-seminarzysta Berthet, został w Grenoble skazany na śmierć i stracony (Stryjeński, Soirées du Stendhal-Club). [przypis tłumacza]
15. poprzednika, na którego się sam powołuje — „Przygotowując się co rano odczytaniem kilkunastu stronic Marianny Marivaux, zrozumiesz zdobycze tkwiące w tym, aby trafnie opisywać drgnienie ludzkiego serca”. [przypis tłumacza]
16. ciąża Matyldy — Nawiasem mówiąc, chronologia tej ciąży nie wytrzymałaby, jak sądzę, krytyki ginekologa. [przypis tłumacza]
17. odczytuje po parę stron kodeksu cywilnego dla nabrania tonu — Nie trzeba może tego zwierzenia brać zbyt dosłownie. W każdym razie zwrócono uwagę, iż mniej pilnie wczytywał się w kodeks karny, gdyż art. 1342, który cytuje Julian, nie istnieje. [przypis tłumacza]
18. przesada ta przy pozorach oschłości tym bardziej uderza — Np. kiedy z okazji jakichś dokuczliwych zwierzeń Matyldy, Stendhal powiada, iż „Julian cierpiał bardziej, niż gdyby mu lano w piersi roztopiony ołów” (XLVIII). [przypis tłumacza]
19. miałem sposobność wyrazić sąd o tym przekładzie — Murger, Cyganeria (Bibl. Boya), od tłumacza. [przypis tłumacza]
20. cet automate — Automate używa się po francusku w znaczeniu bałwan, głupiec. W tym samym tomie znajduje się przekład powieści La Chartreuse de Parme: rzucam okiem na pierwsze zdanie. Po francusku brzmi: „W 1796 generał Bonaparte wszedł do Mediolanu”. Polska tłumaczka: „W r. 1796 Napoleon I wszedł do Mediolanu”... Zatem po to przeinacza tekst i fałszuje obraz (generał Bonaparte a Napoleon I, to daje wprost wzrokowo zupełnie inny obraz!), aby zdradzić grubą ignorancję historyczną. A to znowu z opisu bitwy pod Waterloo. W tekście markietanka poucza rekruta: jeśli ujrzysz nieprzyjaciela, pchnij go sztychem, nie baw się w rąbaninę (si tu vois un soldat ennemi, pique le avec ton sabre, ne va pas t’amuser à le sabrer). A nasza tłumaczka: „Jeżeli spotkasz nieprzyjacielskiego żołnierza, możesz go podrażnić szablą, ale nie zabijaj dla zabawki”! Wiemy przynajmniej, dzięki tłumaczce, jakie obyczaje panowały w bitwie pod Waterloo... [przypis tłumacza]
21. gadają o tych jakobińskich artykułach: to nas niepokoi i przeszkadza nam w czynieniu dobrego — Historyczne. [przypis autorski]
22. najdystyngowańszą — dziś popr.: najbardziej dystyngowaną. [przypis edytorski]
23. widział, jak dragoni szóstego pułku — Autor był podporucznikiem w 6 pułku dragonów w 1800. [przypis tłumacza]
24. miast — tu: zamiast. [przypis edytorski]
25. zbogacenie — dziś: wzbogacenie. [przypis edytorski]
26. zbogacony — dziś: wzbogacony. [przypis edytorski]
27. samotrzeć (daw.) — sam w towarzystwie dwóch osób; we trzech. [przypis edytorski]
28. niezawodniejsze — dziś popr.: bardziej niezawodne. [przypis edytorski]
29. J. E. — Jego Ekscelencji. [przypis edytorski]
30. etc. (łac. et caetera) — i tak dalej, i tym podobne. [przypis edytorski]
31. zbogacony — dziś: wzbogacony. [przypis edytorski]
32. krewieństwo — krewni, rodzina. [przypis edytorski]
33. brutalstwo — dziś: brutalność. [przypis edytorski]
34. zbogacony — dziś: wzbogacony. [przypis edytorski]
35. Kobieta zmienną (...) wierzy jej — [fr.:] Souvent femme varie,/ Bien foil est qui s’y fie. [przypis tłumacza]
36. potem — tu w znaczeniu: poza tym. [przypis edytorski]
37. uręczający — dziś: zaręczający. [przypis edytorski]
38. garson — kelner. [przypis edytorski]
39. wielka choroba — epilepsja. [przypis edytorski]
40. Geneza — tu: Księga Rodzaju; łac. Genesis. [przypis edytorski]
41. zarozumienie — dziś: zarozumiałość. [przypis edytorski]
42. infirmeria (z łac. infirmus: słaby, chory) — pomieszczenie szpitalne w klasztorze, koszarach wojskowych, internacie itp. [przypis edytorski]
43. włożyć się do czegoś — przystosować się, przyuczyć do czegoś. [przypis edytorski]
44. natrącić — wspomnieć, nadmienić. [przypis edytorski]
45. wykształceńszy — dziś popr.: bardziej wykształcony. [przypis edytorski]
46. cywilizowańszy — dziś popr.: bardziej cywilowany. [przypis edytorski]
47. Gazeta Codzienna — fr. „Quotidienne”. [przypis edytorski]
48. Gazeta Francuska — fr. „Gazette de France”. [przypis edytorski]
49. pan Comte — Słynny prestidigitator. [przypis autorski]
50. wilia — dzień poprzedzający. [przypis edytorski]
51. wzięcie — sposób bycia, zachowanie. [przypis edytorski]
52. Głosząc (...) przyjaciół — [por.] Rousseau, Wyznania. Cz. II. [przypis autorski]
53. Stany Zjednoczone (...) Mirabeau — Stronica ta, pisana 25 lipca 1830, drukowana była 4 sierpnia. [przypis redakcyjny]
54. najwątpliwsze — dziś: najbardziej wątpliwe. [przypis edytorski]
55. 24 sierpnia 1572 — Noc Św. Bartłomieja. [przypis autorski]
56. wzięcie — sposób bycia, zachowanie. [przypis edytorski]
57. natrącić — wspomnieć, nadmienić. [przypis edytorski]
58. tykać — tu: mówić na „ty”. [przypis edytorski]
59. największe niezgrabstwo — dziś: największa niezgrabność. [przypis edytorski]
60. natrącać — wspominać, nadmieniać. [przypis edytorski]
61. zarozumienie — dziś: zarozumiałość. [przypis edytorski]
62. władnące — dziś: władające. [przypis edytorski]
63. najoddańszej — dziś: najbardziej oddanej. [przypis edytorski]
64. natrąciwszy — dziś: wspomniawszy, nadmieniwszy. [przypis edytorski]
65. heroiczniejszy — dziś: bardziej heroiczny. [przypis edytorski]
66. zbogacony — dziś: wzbogacony. [przypis edytorski]
67. Wielkiego Być Może — [fr.] Le grand Peut-etre, wyrażenie, którego, wedle legendy, miał użyć umierający Rabelais. [przypis autorski]
68. wydany na pastwę bezeceństw i upokorzeń patrycjuszowskiej zgrai — To są myśli jakobina. [przypis autorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/stendhal-czerwone-i-czarne
Tekst opracowany na podstawie: Stendhal, Czerwone i czarne, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, Książka - Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1948
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Marta Niedziałkowska, Aleksandra Sekuła.
Okładka na podstawie: Marcus Vegas@Flickr, CC BY-SA 2.0
ISBN 978-83-288-3945-8
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)