Świat pani Malinowskiej - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (książki czytaj online .txt) 📖

Rozpoczęła nową pielgrzymkę po krewnych i znajomych. Niestety prawie wszyscy wyjechali na lato. Ciotka Symieniecka siedziała w Vichy, pani Mirska na Wołyniu, Dina w Scheveningen, u Pajęckich zaś było tak krucho z gotówką, że sami szukali większej pożyczki. Wreszcie zdołała zebrać prawie dziesięć tysięcy, przy czym dwa pożyczyła od poczciwej Jędrusiowej. Większość zobowiązań pokryła, lecz przed wypłaceniem całości nie mogło być mowy o zwolnieniu Ewarysta. Wówczas przypomniała sobie jego kuzyna, Feliksa Malinowskiego. Nie było innego wyjścia i musiała jechać do Lwowa. Wskutek tego po raz drugi nie mogła skorzystać z pozwolenia widzenia się z mężem. Przesłała mu tylko bieliznę i prowianty. Chciała załączyć również list, lecz na to jej nie dano zgody.

— Trudno — myślała — tamto ważniejsze.

A musiała jechać osobiście, bo chociaż mogłaby o to prosić Borowicza, Miszutkę, Dorę Żukowiecką, czy kogoś równie życzliwego, i wiedziała, że nie spotkałaby się z odmową, jednak samo proszenie wydawało się jej czymś niesmacznym. A poza tym uzyskanie tych ośmiu tysięcy od Feliksa było koniecznością, ostatnią deską ratunku. Nie wątpiła też, że potrafi go przekonać, chociaż wiedziała, że Feliks jest nieużyty i do sentymentów rodzinnych zbytnio się nie poczuwa.

Po bezsennej nocy w wagonie czuła się rozbita i tak zmęczona, że z trudem zbierała myśli. Gdy od pokojówki, która otworzyła jej drzwi, dowiedziała się, że „pana profesora nie ma w domu”, omal się nie rozpłakała.

— Ale nie wyjechał ze Lwowa?

— Nie, proszę pani, jest na spacerze. Może pani zaczeka?

— Zaczekam.

— To proszę tu do salonu. A jak mam zameldować, gdy pan wróci?

— Proszę powiedzieć — zawahała się Bogna, że... żona pana Ewarysta.

— Słucham panią.

Bogna usiadła i rozejrzała się. Duży, trzyokienny salon przepełniony był meblami, szczelnie obciągniętymi pokrowcami z białego płótna. Obrazy na ścianach, żyrandol i lampy również były pozakrywane. Wzdłuż ściany leżał zwinięty dywan. Wyglądało to na skład mebli.

Nagle do pokoju wpadła niebrzydka, kilkunastoletnia panienka, w krótkiej, niebieskiej sukience. Jej okrągła buzia i duże piwne oczy wyrażały ciekawość i hamowaną wesołość.

— Pani wybaczy, że się przedstawię — odezwała się swobodnie. — Jestem Kazia. Mamusia jeszcze się ubiera, a tatusiek spaceruje. Ach, jaka pani miła! Nawet nie myślałam.

Śmiało wyciągnęła rękę do Bogny i dodała:

— Właściwie to powinnam do pani mówić „stryjenko”, ale pani jest stanowczo za młoda i za ładna na tak ciężki tytuł. Prawda?

Bogna uśmiechnęła się blado:

— Nie myślałam, że pani... że jesteś taka duża. Ewaryst tak opowiadał o tobie, jak o dziecku.

Panienka wydęła usta:

— Ach, stryj tu był w zeszłym roku, a poza tym on jest taki wielki, że bez kija nie przystępuj. Może sobie pani wyobrazić, że chciał, bym go całowała w rękę! Wie pani co mu powiedziałam? Powiedziałam tak: — Niech stryjek wymaga tego od Przyjemskiej.

Roześmiała się, lecz zaraz urwała, widocznie spostrzegłszy się, że palnęła głupstwo.

— Bo widzi pani... on tu trochę asystował tej aktorce. Swoją drogą powinna go pani trzymać mocno.

Bogna pomyślała: — tu jeszcze o niczym nie wiedzą. Lecz w tejże chwili Kazia wypaliła:

— A teraz szanowny stryjcio siedzi?... Ładna historia. Mamusia utrzymuje, że od dawna to przewidywała. Ale mamusia zawsze przewiduje dopiero wtedy, gdy się coś stanie. Dziadzio mówi, że mama to Pytia z przekroczonym terminem, czy coś w tym guście. Niech mi pani powie co on właściwie przeskrobał?

— Przykro mi o tym mówić, kochanie.

— O, przepraszam panią, bardzo przepraszam. Rzeczywiście jestem bardzo niedelikatna. To ta głupia ciekawość. Wydam się pani teraz taką mieszczaneczką. Ja wiem, że pani jest z arystokracji. Mama mówiła, że takiego wstydu pani nie wytrzyma przed swoją rodziną i że to są skutki wychodzenia za mąż za byle kogo, ale to już mówiła tak, na złość tatuśkowi. Przepraszam panią. Czy pani na mnie się gniewa?...

— Nie, drogie dziecko, skądże.

— A można panią pocałować?

Bogna przygarnęła dziewczynkę i mocno ucałowała. Uprzytomniła sobie, że za kilka miesięcy sama będzie miała dziecko.

— Ale pani to szkoda na żonę dla stryja — zawyrokowała Kazia — on jest taki jakiś... Czy ja wiem...

Drzwi otworzyły się i do pokoju weszła pełna, przysadzista blondynka, dobrze po czterdziestce. Krepdeszynowy, różowy szlafrok ciasno opinał się na jej obfitych kształtach. Włosy miała świeżo ufryzowane, a wyraz twarzy tragiczny.

— Droga pani! — zaczęła głośnym, patetycznym szeptem — droga pani! Jakie to bolesne, że w takiej chwili i w takich okolicznościach dane mi jest powitać panią w moim domu...

Obiema pulchnymi dłońmi ściskała rękę Bogny.

— Takie nieszczęście, taka hańba — ciągnęła — wprost wstydzimy się ludziom oczy pokazać bo gdyby chociaż Feliks nie afiszował się z nim tu po mieście... Wybaczy pani — dodała tonem ubocznej uwagi — ten nieporządek, ale nie spodziewaliśmy się pani...

— To ja przepraszam za mój najazd.

— A w jakim hotelu zatrzymała się pani? — z naciskiem zapytała pani Feliksowa.

Bogna zrozumiała intencję: chciano zaznaczyć, że na gościnę w tym domu nie może liczyć.

— W żadnym, proszę pani. Zabawię tu zaledwie kilka godzin. O trzeciej odchodzi mój pociąg do Warszawy.

— Jakże to możliwe! Przecie można tak zdrowie stracić! Och, Boże, co my cierpimy przez tych mężów — załamała ręce — powiadam pani, że myślałam, że mnie krew zaleje, za przeproszeniem. Od tego wypadku spokojnego dnia nie mam. Wprawdzie dotychczas swemu mężowi nie mogę nic takiego zarzucić... Owszem, przyzwoity człowiek... szanowany... Ale co to można, moja pani, wiedzieć? Nieprawda?... Zawszeć to stryjeczni bracia. Między nami mówiąc, obieśmy popełniły mezalians. O nie, proszę pani, swojej córce za żadne skarby nie pozwolę wyjść za człowieka niezamożnego. Gdy ktoś od dzieciństwa na żaden brak skarżyć się nie może, to i później nie znęcą go frykasy. Ale moja pani, jakże to było, bo w gazetach zamieszczono tylko krótkie wzmianki?

Bogna uśmiechnęła się smutno:

— Proszę mi darować, pani sama doskonale to odczuje, jak mi przykro mówić o tej sprawie.

— A dużo tego zginęło?

— Sześćdziesiąt kilka tysięcy.

— Jezus, Maria! I wszystko przehulał?... Jakie to czasy, moja pani! Myślałam, że może milion, dwa, że chciał sobie chociaż przyszłość zabezpieczyć. Ale zawsze mówiłam, że ten Ewaryst to nie jest poważny człowiek, tak, proszę pani, to nie jest poważny człowiek. Taka hańba!... Ale przepraszam, może pani droga jeszcze bez śniadania?...

— Dziękuję. Nie jestem głodna.

— Jezus, Maria! Gdzie ja mam głowę! Kazia! Skoczno i każ przygotować śniadanie... Zaczekaj... I podać tę, wiesz, porcelanę w centki... Czekajże... Nie potrafisz, ja sama zarządzę. Zabaw tu tymczasem panią.

Jeszcze trzy razy przeprosiła i wyszła, a Bogna odetchnęła z ulgą. Naprzeciw niej siedziała Kazia ze smutną minką.

— Jacy śmieszni są ludzie starsi — odezwała się po chwili — niech pani powie jak się mają dzieci nie wstydzić rodziców?...

Bognie ścisnęło się serce: czy i jej dziecko kiedyś tak powie?... Nie, to niemożliwe. I nagle uprzytomniła sobie, że ojcem tego dziecka będzie Ewaryst. Przed oczyma zawirowały kolorowe płatki. Zacisnęła szczęki, by nie wybuchnąć płaczem.

— Mnie się zdaje — mówiła Kazia — że to z biegiem lat ludzie stają się tacy niemądrzy, gruboskórni... małostkowi... I dlatego są śmieszni. A pani nie jest taka. Boże, jakżebym chciała mieć taką matkę, jak pani!

— Dziecko drogie — Bognie zakręciły się łzy pod powiekami — skądże możesz wiedzieć? Nie znamy się wcale...

— O, ja to czuję.

— A poza tym twoja matka wcale nie jest ani niemądra, ani śmieszna. Na pewno kocha cię bardzo. To nieładnie, że wmawiasz w siebie, że się za nią wstydzisz.

— Ja ją też kocham, ale irytuje mnie, że ona nie widzi własnej śmieszności.

— A widzisz, kochasz ją.

— Można kochać nawet osoby bezwartościowe. Tatuś mówił, że pani kocha stryja Ewarysta. Nawet sam stryj to mówił. A ja mu wówczas prosto w czy: — a no, to jeszcze jeden dowód, że miłość jest ślepa. Powiadam pani był wściekły i nazwał mnie rozwydrzoną smarkatą i zapowiedział, że ze mnie ziółko wyrośnie. Takiego senatora robił, a tymczasem sam cudzą flotę...

Tu zrobiła lewą dłonią gest, gest zagarniania do kieszeni.

— Ja nigdy nie wyjdę za mąż. Brr!... W ogóle nie należy wiązać się z mężczyzną. Ot, przelotny flirt, romans, ale bez konfidencji...

— Kaziu! Żebyś ty wiedziała, jakie głupstwa mówisz!

— Dlaczego głupstwa?... Że tak dotychczas nie było?... To jeszcze żaden dowód. Radia i samolotów też kiedyś nie było. A gdy sobie wyobrażę, że dostanę takiego męża jak tato, stryj, albo któryś z przyjaciół taty, to po prostu dostaję...

Umilkła i nadstawiła uszu. W przedpokoju trzasnęły drzwi i rozległo się donośne chrząkanie, później szmer półgłosem prowadzonej rozmowy i do salonu wszedł Feliks Malinowski.

Przytył, zaokrąglił się i jeszcze bardziej wyłysiał. Stanąwszy w progu odezwał się spokojnie, ale ostro:

— Kaziu, proszę natychmiast iść do matki. Nie jesteś tu potrzebna.

Dziewczynka zerknęła ironicznym spojrzeniem ku Bognie, powiedziała „przepraszam” i wyszła. Dopiero gdy drzwi za nią się zamknęły, pan Feliks przywitał się milcząco z Bogną, chrząknął donośnie i usiadł naprzeciw z kamienną powagą w rysach.

— Przyjechała pani? — zapytał.

— Przyjechałam umyślnie do pana. Pan już wie, prawda?

— Prosiłbym jednak o szczegóły tej strasznej historii, która odebrała mi kilka lat życia — zmarszczył czoło.

Bogna opowiedziała w krótkich słowach o tej sprawie.

— Tak, tak, kiwał głową — wina jego jest niewątpliwa. Cóż.... ale i pani... hm... ponosi odpowiedzialność. Żyliście nad stan. Na to pozwolić sobie może ktoś posiadający jakąś większą rezerwę. Ziemię, kamienice, kapitał... Tak... Należało go powstrzymywać. No, ale stało się. Zbezcześcił dobre nazwisko, na którym, powiadam pani, plamki nie było, najmniejszej plamki. Mnie cały Lwów zna i Kraków. Zna i szanuje. A teraz rumienić się muszę. Tak, życie nad stan. To największy wróg. I cóż pani zamierza?... Oczywiście wspominała mi żona. Ma pani rozejść się z nim?... Bardzo słusznie. Dowiadywałem się dyskretnie u jednego adwokata. Za takie nadużycia dostanie trzy lata jak amen w pacierzu.

— Na razie o niczym nie myślę, panie Feliksie — przerwała mu Bogna — tylko o ratowaniu Ewarysta.

— Jakto o ratowaniu?

— Dzięki dobroci niektórych ludzi można go uratować. Trzeba tylko wpłacić całość brakującej sumy.

— Ile?

— Sześćdziesiąt siedem tysięcy.

— Fiuu! — gwizdnął Feliks — to jest poważny pieniądz.

— Otóż, proszę pana, większość już wpłaciłam...

— Więc jednak nie przepuścił wszystkiego?

— Owszem, ale miałam kawałek ziemi, za który uzyskałam czterdzieści tysięcy, poza tym sprzedałam swoją biżuterię, srebra, zaciągnęłam pożyczki... I brakuje mi jeszcze ośmiu, dziewięciu tysięcy, a mam przyrzeczenie, że Ewaryst zostanie zwolniony natychmiast po wpłaceniu i że sprawa zostanie umorzona.

Pan Feliks zaśmiał się sztucznie:

— Pani jest naprawdę, proszę mi darować, lekkomyślną kobietą. Więc wyzbywa się pani wszystkiego, zaciągnęła długi i po co? Przecie jeżeli go zwolnią, on żadnej posady i tak nie otrzyma. Z czegoż będziecie żyć? Z czego płacić długi?... Bardzo chwalebne z pani strony i szlachetne, nie przeczę, ale nie widzę celu?...

— To mój mąż, nie mogę go zostawić bez pomocy. Uważam to za swój obowiązek moralny.

— Nie uznaję obowiązków moralnych w odniesieniu do defraudantów. I ja radziłbym pani nie pakować się w tę sprawę. Ja bo już go na oczy nie chcę widzieć i na próg nie wpuszczę. Taką krzywdę mi zrobić!

— Nie przeczę, ma pan prawo najsurowiej go osądzać, chociaż jestem przekonana, że stało się to nie ze złej woli, lecz z braku rozwagi, ze słabości charakteru, z ulegania szkodliwym wpływom. Jednak mam nadzieję, że w każdym razie zechce pan przyczynić się do ratowania Ewarysta.

— Ja?... Ja?... Palcem nie ruszę!

Zaczęła go przekonywać. Używała wszystkich argumentów. Chodziło już przecie tylko o stosunkowo niewielką kwotę ośmiu czy dziewięciu tysięcy. Pan Feliks wszakże był niewzruszony:

— Uważam to za bezcelowe, za marnotrawstwo — powtarzał.

Po długich naleganiach oświadczył:

— Zresztą... kto mi zaręczy, że Ewaryst zwróci?

— Ja panu ręczę.

— Wierzę pani, ale czy wolno zapytać z czego?

— Będę pracowała, dla Ewarysta też jakaś posada w końcu się znajdzie.

— Nie sądzę, ale do pani mogę mieć zaufanie. Nie rozporządzam gotówką... Hm... Co mogę, to dam.

Wstał i wyszedł do sąsiedniego pokoju, a po chwili powrócił z banknotem pięciusetzłotowym i z kartką papieru:

— Zechce pani pokwitować — położył przed nią kartkę i pióro — pełnym imieniem i nazwiskiem.

— Tylko pięćset! — wyrwało się jej z ust.

— Nie mogę szastać majątkiem moich dzieci — z godnością odpowiedział pan Feliks — czasy są ciężkie, a poza tym gra nie warta świeczki.

Z jakąż rozkoszą odsunęłaby ten świeżutki banknot i wyszła bez pożegnania! Jednak nie miała prawa tego zrobić. Podpisała zobowiązanie, obiecując sobie, że dług ten spłaci najwcześniej,