W cieniu wiązów - Anatole France (internetowa czytelnia książek TXT) 📖
W cieniu wiązów to pierwsza część tetralogii Historia współczesna autorstwa Anatole'a Franca.
Uczony Bergeret, uznawany za porte-parole autora, obserwuje współczesną mu rzeczywistość i konfrontuje się z jej problemami. Wchodzi w kontakt ze społecznością duchownych, z którymi odbywa interesujące dysputy, a także wyrabia sobie opinię dotyczącą kleru, mogąc dostrzec różne ułomności i niegodziwości. Uprzejmy, ale sceptyczny obserwuje przedstawicieli wyższych sfer, a odpoczywa w intelektualnej atmosferze w księgarni w towarzystwie starożytnych klasyków. Powieść W cieniu wiązów została wydana w 1896 roku.
Anatole France był francuskim pisarzem, którego lata twórczości przypadają na przełom XIX i XX wieku. Był bibliofilem i historykiem, prezentował postawę racjonalistyczną i sceptyczną, jego dzieła mają charakter filozoficzny, ale także satyryczny. Miał duży wpływ na twórczość m.in. Conrada, Prousta i Huxleya. W 1921 roku został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury.
- Autor: Anatole France
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «W cieniu wiązów - Anatole France (internetowa czytelnia książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Anatole France
— Skąd ksiądz wie o tym? Ja tego nie wiedziałem.
— Panie prefekcie, nieobce jest panu pewnie, że Jego Eminencja obawia się, by mu nie dodano koadiutora, i że ten lęk jest zmorą jego starości, zresztą tak dostojnej i pogodnej. Boi się on, żeby ksiądz de Goulet nie ściągnął — że tak powiem — na siebie nominacji, a to ze względu na swe osobiste zasługi jako też ze względu na nabytą znajomość spraw diecezji. Poza tym Jego Eminencja tym bardziej pragnąłby jak najrychlej rozstać się ze swym wikariuszem generalnym, księdzem de Goulet, gdyż z rodu należy on do szlachty okolicznej i temu zawdzięcza pewną świetność, którą Jego Eminencja czuje się dotknięty. Och, Jego Eminencja powinien by się raczej radować, że jest synem uczciwego rzemieślnika, który jak święty Paweł uprawiał rzemiosło tapicera!
— Czy ksiądz wie, że mówią również o księdzu Lantaigne? Jest on protegowanym generałowej Cartier de Chalmot. A generał Cartier de Chalmot, choć klerykał i reakcjonista, jest bardzo szanowany w Paryżu. Mają go za najzdolniejszego i najinteligentniejszego spośród generałów dywizyjnych. Jego poglądy w chwili obecnej raczej pomagają nam, niż szkodzą. Przy rządzie koalicyjnym konserwatyści otrzymują, co chcą. Są potrzebni, są podporą rządu. Przy tym dzięki przymierzu z Rosją i przyjaźni cara arystokracja i armia odzyskały w naszym narodzie część swego dawnego prestiżu. Chcemy nadać Republice pewną wytworność i dobre maniery. Nadto zaznacza się pewna ogólna tendencja ku utrwaleniu władzy. Nie zdaje mi się jednak, by ksiądz Lantaigne miał wielkie widoki. Przede wszystkim dałem o nim bardzo nieprzychylne informacje. Przedstawiłem go gdzie należy jako wojującego monarchistę. Zwróciłem uwagę na jego nieprzejednanie i zły charakter. A co do księdza, kochany książę Guitrel, nakreśliłem obraz sympatyczny. Podniosłem umiarkowanie księdza, giętkość, zmysł polityczny, szacunek dla instytucji republikańskich.
— Bardzom wdzięczny za tę życzliwość, panie prefekcie. I co panu odpowiedziano?
— Chce ksiądz wiedzieć? A więc powiedziano mi: „Znamy ich, tych kandydatów w rodzaju pańskiego Guitrela. Raz mianowani, gorsi są od innych. Okazują jeszcze więcej gorliwości przeciwko nam. To jest zrozumiale. Muszą więcej uzyskać, żeby ich partia więcej im wybaczyła”.
— Czyż być może, panie prefekcie, żeby władza tak źle o nas sądziła?
— Tak, tak! Mój znajomy w ministerstwie powiedział mi jeszcze: „Nie lubię kandydatów na biskupstwa, którzy okazują za wiele przywiązania do naszych rządów. Gdyby mnie słuchano, wybierano by spomiędzy innych. Że do służby świeckiej, politycznej wybiera się urzędników najbardziej życzliwych, najbardziej przywiązanych do systemu rządu, to słuszne. Ale nie ma księży przywiązanych do Republiki. I wobec tego daleko zręczniej jest wybierać najuczciwszych”.
I prefekt, rzucając na środek pokoju niedopałek cygara, skończył słowami:
— Widzi ksiądz, kochany księże Guitrel, że nietęgo idą księdza sprawy.
Guitrel szepnął:
— Nie widzę, panie prefekcie, nie rozumiem, dlaczego te słowa mogły wywołać u pana to wrażenie... mogły zniechęcić... Ja, przeciwnie, czerpałbym z nich... nadzieję...
Pan prefekt Worms-Clavelin zapalił cygaro i rzekł ze śmiechem:
— Kto wie, czy nie mają racji w ministerstwie... Ale uspokój się, kochany księże profesorze, ja księdza nie opuszczam. Obliczmy razem, kogo mamy za sobą?
Uniósł lewą rękę, żeby liczyć na palcach.
Obaj zaczęli się zastanawiać.
Znaleźli senatora departamentu, wygrzebującego się właśnie z kłopotów, w które wpadł po ostatnich skandalach, znaleźli jednego dymisjowanego generała, polityka, publicystę i finansistę, biskupa Ekbatany, dosyć znanego w świecie sztuki, i Teofila Mayera, przyjaciela ministrów.
— Ależ, kochany księże Guitrel — zawołał prefekt — ksiądz ma za sobą samą hołotę.
Ksiądz Guitrel znosił takie facecje, ale ich nie lubił. Spojrzał na prefekta z miną zasmuconą i ściągnął swe wąskie, wygięte wargi. Pan Worms-Clavelin, który nie był złośliwy, pożałował swej porywczości i postanowił uspokoić starego kapłana:
— No, no, to nie jest znów protekcja najgorsza. Zresztą, moja żona jest za księdzem. A Noemi potrafi zamianować biskupa!
1. Ludwik XV (1710–1774; fr. Louis XV de France) — król Francji w latach 1715–1774. [przypis edytorski]
2. Pius IX, właśc. Giovanni Maria Mastai Ferretti (1792–1878) — papież w latach 1846–1878; inicjator I Soboru Watykańskiego, promotor dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny oraz dogmatu o nieomylności papieża. [przypis edytorski]
3. Leon XIII, właśc. Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci (1810–1903) — papież w latach 1878–1903, uważany za pierwszego nowoczesnego papieża, dążącego do dialogu Kościoła z współczesnym światem. W 1883 r. udostępnił naukowcom tajne archiwa Watykanu; wypowiadał się przychylnie o demokracji. [przypis edytorski]
4. Merowingowie (fr. Mérovingiens) — dynastia władców frankijskich w V–VIII w. [przypis edytorski]
5. Ludwik XIV (1638–1715; fr. Louis XIV de France) — król Francji w latach 1643–1715; nazywany Królem Słońce. [przypis edytorski]
6. ad limina apostolorum (łac.) — do progów apostolskich (tj. do Rzymu). [przypis edytorski]
7. stolica biskupia świętego Marcina — św. Marcin był w IV w. biskupem w Tours. [przypis edytorski]
8. Grzegorz z Tours (539–594; fr. Grégoire de Tours) — biskup Tours, historyk Kościoła, zajmował się również historią Franków. [przypis edytorski]
9. Jacques Paul Migne (1800–1875) — fr. duchowny, wydawca pism Ojców Kościoła i innych średniowiecznych tekstów (znanych we Francji pod tytułem Patrologies latine et grecque de Migne). [przypis edytorski]
10. Baronius — Cesare Baronio (1538–1607), wł. kardynał, historyk Kościoła katolickiego a. Justus Baronius Calvinus (ok. 1570 – po 1608), niem. teolog, uczeń Cesare Baronia, autor pism apologetycznych. [przypis edytorski]
11. Jacques-Bénigne Bossuet (1627–1704) — fr. biskup i pisarz. [przypis edytorski]
12. Mignard — rodzina fr. malarzy, słynnych w XVII w., należeli do niej Pierre (1610–1695), najbardziej znany dzięki płótnom i freskom o tematyce religijnej, jego brat Nicolas (1606–1668) i bratanek Pierre II (1640–1725). [przypis edytorski]
13. ckliwe — fr. fade, tj. mdlące. [przypis edytorski]
14. Menier — marka czekolady, popularnej we Francji w XIX w. [przypis edytorski]
15. Adolphe Georges Guéroult (1810–1872) — fr. publicysta i polityk, zwolennik doktryny Saint-Simona, antyklerykał, postulował rozdział religii i państwa. [przypis edytorski]
16. Joseph Ernest Renan (1823–1892) — fr. pisarz, filolog, filozof i historyk, autor krytycznej Historii początków chrześcijaństwa, zwolennik teorii Darwina. [przypis edytorski]
17. Charles Leconte de Lisle (1818–1894) — fr. poeta i filozof, przedstawiciel parnasizmu. [przypis edytorski]
18. Paul Verlaine (1844–1896) — fr. poeta, jeden z tzw. poetów wyklętych. [przypis edytorski]
19. O quando finieris et quando cessabis, universa vanitas mundi (łac.) — Ach, kiedy przestaniesz istnieć i kiedy przeminiesz, odwieczna próżności tego świata. [przypis edytorski]
20. perypatetyk (z gr. περιπατητικός, peripatetikos: związany z chodzeniem, przechadzaniem się) — tu: osoba, która lubi spacerować w czasie rozmowy (w innym znaczeniu: zwolennik filozofii Arystotelesa). [przypis edytorski]
21. Et Verbum caro factum est (łac.) — A Słowo ciałem się stało. [przypis edytorski]
22. fin de siècle (fr.: koniec wieku) — tu: schyłkowy, dekadencki. [przypis edytorski]
23. Klemens Aleksandryjski (ok. 150 – ok. 215) — grecki myśliciel starożytny, jeden z Ojców Kościoła, autor zbioru Stromata (Kobierce). [przypis edytorski]
24. Stromata a. Kobierce — sylwiczne dzieło Klemensa Aleksandryjskiego (ok. 150 – ok. 215). [przypis edytorski]
25. Henri-Dominique Lacordaire (1802–1861) — dominikanin, fr. publicysta i polityk, zwolennik katolicyzmu liberalnego. [przypis edytorski]
26. Joseph Gratry (1805–1872) — fr. duchowny i filozof, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
27. cyborium — tu: puszka, naczynie liturgiczne w formie metalowego kielicha z przykrywką, służące do przechowywania hostii. [przypis edytorski]
28. Lupus z Troyes (fr. Loup de Troyes; zm. ok. 479) — święty Kościoła katolickiego, biskup Troyes, któremu udało się przekonać Attylę, wodza Hunów, do oszczędzenia miasta. [przypis edytorski]
29. Kalpurniusz, łac. Titus Calpurnius Siculus — poeta rzymski żyjący w I w. n.e. [przypis edytorski]
30. ta cytata — dziś popr. forma r.m.: ten cytat. [przypis edytorski]
31. V∴ Sol∴ Lev∴ — w oryg. fr.: Vén∴ du Sol∴ Lev∴, skrót związany z lożą masońską Wielkiego Wschodu Francji. [przypis edytorski]
32. sou (fr., lm sous) — drobna moneta, warta 5 centymów. [przypis edytorski]
33. tandeciarka (daw.) — sprzedawczyni towarów z drugiej ręki; w oryginale fr. marchande à la toilette: osoba handlująca używanymi ubraniami i ozdobami. [przypis edytorski]
34. tużurek (daw., z fr. tout jour: każdego dnia, codzienny) — surdut codziennego użytku; element męskiego stroju w II połowie XIX w., pełniący rolę dzisiejszej marynarki, ale sięgający do połowy uda. [przypis edytorski]
35. proprium (łac.) — modlitwa związana z danym świętym, przeznaczona na mszę w dzień jego uroczystości. [przypis edytorski]
36. Dum torqueretur beata Agata in mamilla graviter, dixit ad judicem: Impie, crudelis et dire tyranne, non es confusus amputare in femina quod ipse in matre suxisti? Ego habeo mamillas integras intus in anima quas Domino consecravi (łac.) — Kiedy świętą Agatę wydano na tortury i szarpano jej piersi, powiedziała ona do sędziego: bezbożny, okrutny i ohydny tyranie, czy nie zawstydza cię odcinanie kobiecie tego, co ssałeś u własnej matki? Ja mam piersi całe w mojej duszy, poświęcone Panu Bogu. [przypis edytorski]
37. „Pontificale Romanum”, „Pontyfikał rzymski” — rzymskokatolicka księga liturgiczna zawierająca modlitwy, ceremonie i obrzędy odprawiane przez papieży, biskupów i opatów. [przypis edytorski]
38. Thomas Becket (1117–1170) — ang. polityk i arcybiskup Canterbury; na skutek konfliktu z królem Henrykiem II został zamordowany w katedrze w Canterbury. [przypis edytorski]
39. Heliodor — postać biblijna (1Mch 3:1–40), wielkorządca, który w imieniu króla Syrii próbował rekwirować bogactwa zgromadzone w świątyni jerozolimskiej w II w. p.n.e. [przypis edytorski]
40. Domine, non sum dignus (łac.) — Panie, nie jestem godzien. [przypis edytorski]
41. François Achille Bazaine (1811–1888) — fr. generał, uhonorowany tytułem marszałka Francji. Podczas wojny francusko-pruskiej w 1871 r. dowodził nieudolnie i ostatecznie poddał Prusakom twierdzę Metz. Skazany na śmierć i degradację, zbiegł do Hiszpanii. [przypis edytorski]
42. François Certain de Canrobert (1809–1895) — fr. wojskowy i polityk; uczestnik m.in. wojny krymskiej; w wojnie francusko-pruskiej pozostawił główne dowództwo w rękach generała Bazaine’a, ale ze swoim korpusem wsławił się w bitwie pod Saint-Privat. [przypis edytorski]
43. Szczęsne mi miejsce, w którym cię spotykam (fr. La place m’est heureuse à vous y rencontrer) — cytat ze Szkoły żon Molière’a (akt VI, scena VI). [przypis edytorski]
44. Jules Simon (właśc. François-Jules Suisse; 1814–1896) — fr. filozof i polityk. [przypis edytorski]
45. hrabiny Paryża — Maria Izabela d’Orléans (1848–1919), infantka Hiszpanii, kuzynka i żona Filipa d’Orléans (1838–1894), hrabiego Paryża i następcy tronu fr. [przypis edytorski]
46. oportunista — tu: stronnik umiarkowanego nurtu we fr. polityce w latach 1879–1895, którego przedstawicielami byli Léon Gambetta i Jules Ferry. [przypis edytorski]
47. manu militari (łac.) — zbrojnie, z bronią w ręku. [przypis edytorski]
48. Jean-Martin Charcot (1825–1893) — fr. neurolog, jeden z nauczycieli Zygmunta Freuda, ojciec lekarza i podróżnika Jeana-Baptiste Charcota (1867–1936). [przypis edytorski]
49. Chinon — miejscowość niedaleko Tours, miejsce spotkania Joanny d’Arc z następcą tronu, Karolem VII, w 1427 r. [przypis edytorski]
50. Wogezy (fr. Vosges) — tu: masyw górski z najwyższym szczytem Grand Ballon (1424 m. n.p.m.), położony w departamencie o tej samej nazwie, na terenie Lotaryngii (w płn.-wsch. części Francji). [przypis edytorski]
51. Alzacja i Lotaryngia (fr. Alsace et Lorraine) — płn.-wsch. regiony Francji; tereny sporne, w ciągu wieków podlegały to francuskiej, to niemieckiej dominacji. [przypis edytorski]
52. Jael i Judyta — postaci biblijne, morderczynie wodzów wojsk zagrażających Izraelitom: Jael (Jahela) występuje w Księdze Sędziów (Sdz 4–5), wsławiła się zabiciem we śnie Sisery (Sysary), wodza Kananejczyków, który po klęsce schronił się w jej namiocie; tytułowa bohaterka Księgi Judyty podstępem wkradła się w łaski Holofernesa, dowódcy asyryjskiego, i odcięła mu głowę, przez co uratowała oblężone miasto Betulię i w konsekwencji cały kraj. [przypis edytorski]
53. ex voto (łac.) — jako wotum, tj. jako symboliczny przedmiot, umieszczony w kościele w wyniku uroczystego zobowiązania, w ramach dziękczynienia lub ofiary przebłagalnej. [przypis edytorski]
54. Robert de Baudricourt (zm. 1454) — dowódca wojskowy w Vaucouleurs, do którego trzykrotnie zwracała się Joanna d’Arc z prośbą o eskortę. [przypis edytorski]
55. Félix Faure (1841–1899) — prezydent Francji w latach 1895–1899. [przypis edytorski]
56. Pierre Laffitte (1823–1903) — fr. filozof i matematyk, uczeń Augusta Comte’a, związany z nurtem pozytywizmu. [przypis edytorski]
57.
Uwagi (0)