Pamiętnik egotysty - Stendhal (na czym czytać książki txt) 📖

180. Jupiter Mansuetus (łac.) — Jowisz Łagodny (a. obłaskawiony). [przypis edytorski]

181. Wolter — właśc. François-Marie Arouet (1694–1778), francuski filozof, publicysta i wolnomyśliciel. [przypis edytorski]

182. pukle (daw.) — loki. [przypis edytorski]

183. szlifibruk (daw.) — próżniak, włóczęga miejski. [przypis edytorski]

184. kalambur — gra słów oparta na ich podobieństwie. [przypis edytorski]

185. fajansowy — czyli zrobiony z tworzywa ceramicznego, którego głównym składnikiem jest biała glinka. [przypis edytorski]

186. pryncypał (daw.) — zwierzchnik, przełożony. [przypis edytorski]

187. ckliwy — nadmiernie sentymentalny. [przypis edytorski]

188. gruby — tu: prosty, prymitywny, pozbawiony wyrafinowania. [przypis edytorski]

189. fizjonomia (daw.) — twarz. [przypis edytorski]

190. stopa — dawna miara długości, ok. 30 cm. [przypis edytorski]

191. su — (właśc. sous) dawna drobna moneta francuska. [przypis edytorski]

192. afektacja — przesada, nienaturalność, zwłaszcza w wyrażaniu uczuć. [przypis edytorski]

193. bufonada — przechwalanie się. [przypis edytorski]

194. She Stoops to Conquer (ang.) — [Ona] zniża się, by zwyciężyć. [przypis edytorski]

195. Goldsmith, Olivier (1730–1774) — poeta i dramaturg pochodzenia irlandzkiego. [przypis edytorski]

196. Marivaux, Pierre de (1688–1763) — pisarz i dramaturg francuski. [przypis edytorski]

197. terasa — płaski próg na zboczu doliny rzecznej lub nad brzegiem morza. [przypis edytorski]

198. Pamiętniki pani Hutchinson — zob. O miłości; pani Hutchinson była autorką wydanej w 1816 r. biografii swego męża, jednego z pułkowników Cromwella. [przypis edytorski]

199. milady (ang.) — dawny tytuł grzecznościowy używany wobec arystokratek [czyt. milejdi; Red. WL.]. [przypis edytorski]

200. Chata indyjska — właściwie: Chatka indyjska autorstwa Bernardina de Saint-Pierre’a. [przypis edytorski]

201. markiz de LaFayette (1757–1834) — francuski polityk, liberał i dowódca wojskowy, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

202. de Tracy, Antoine Louis Claude Destutt (1754–1836) — francuski arystokrata i filozof, wymyślił pojęcie „ideologii”. [przypis edytorski]

203. Kiedy pierwszy raz szedłem na bal w Almack — ekskluzywne londyńskie przyjęcie, na którym Stendhal znalazł się w 1826 r. [przypis edytorski]

204. Ludwik XVIII (1755–1824) — król Francji z dynastii Burbonów od 1814. [przypis edytorski]

205. Ludwik Filip (1773–1850) — ostatni król Francji z dynastii Burbonów, panował w latach 1830–1848. [przypis edytorski]

206. reform bill (ang.) — ustawa o zmianie systemu wyborczego do Izby Gmin. [przypis edytorski]

207. Pinto — komedia autorstwa L. N. Lemerciera. [przypis edytorski]

208. stopa — dawna miara długości, ok. 30 cm. [przypis edytorski]

209. junak — śmiałek, zuch. [przypis edytorski]

210. markiz de LaFayette (1757–1834) — francuski polityk, liberał i dowódca wojskowy, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

211. tupecik — włosy spiętrzone nad czołem (element mody okresu romantyzmu bądź sposób na zasłonięcie łysiny). [przypis edytorski]

212. Mérimée, Prosper (1803–1870) — francuski dramaturg, pisarz i archeolog. [przypis edytorski]

213. gurbić — marszczyć, tworzyć załamania na jakiejś powierzchni. [przypis edytorski]

214. furfancik — tu: zarozumialec. [przypis edytorski]

215. Villemain, Abel-François (1790–1870) — pisarz i polityk francuski. [przypis edytorski]

216. fiakier — dorożkarz. [przypis edytorski]

217. stropić (daw.) — wprawić w zakłopotanie. [przypis edytorski]

218. full of snugness (ang.) — z lekka wykwintny. [przypis edytorski]

219. foyer — pomieszczenie obok sali teatralnej, w którym w czasie przerw gromadzi się publiczność. [przypis edytorski]

220. real champaign (ang.) — popr.: real champagne. [przypis edytorski]

221. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

222. Villemain, Abel-François (1790–1870) — pisarz i polityk francuski. [przypis edytorski]

223. o aresztowaniu pana de Chateaubriand — Chateaubriand został oskarżony o udział w spisku przeciwko królowi Ludwikowi Filipowi i z tego powodowu aresztowany w 1832 r. [przypis edytorski]

224. pod placki — chodzi o podkładanie papieru pod wypieki, by nie przywierały do blachy. [przypis edytorski]

225. Monteskiusz — Montesquieu, Charles Louis (1689–1755), francuski filozof i pisarz, teoretyk prawa. [przypis edytorski]

226. Postęp jest czasami tak zdumiewający, że Monteskiusz wydaje się aż gruby. — Szczęśliwy jestem, pisząc to. Trzy dni i noce przesiedziałem prawie bez przerwy nad moją urzędową robotą (czerwiec 1832). Nie mógłbym teraz, o czwartej, kiedy listy do ministrów są już opieczętowane, wziąć się do powieści, gdy tymczasem ta pisanina idzie mi łatwo, nie wymaga bowiem innego wysiłku i planu jak wspominanie. [przypis autorski]

227. rad (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]

228. Święta Helena — wyspa, na której w roku 1815 został internowany Napoleon Bonaparte. [przypis edytorski]

229. Ségur, Philippe Paul de (1780–1873) — francuski wojskowy i historyk, adiutant Napoleona. [przypis edytorski]

230. stajnia Augiasza — nawiązanie do jednej z prac Heraklesa, który miał oczyścić stajnie króla Augiasza; przen.: coś brudnego i trudnego do uporządkowania. [przypis edytorski]

231. rojalista — monarchista, zwolennik Burbonów we Francji. [przypis edytorski]

232. kings — królowie; tu: D.lm: królów. [przypis edytorski]

233. regent — osoba sprawująca władzę w imieniu króla, gdy ten nie może sam wykonywać swoich obowiązków. [przypis edytorski]

234. fanfaronada — zuchwałość, pyszałkowatość. [przypis edytorski]

235. Rossini, Gioachino Antonio (1792–1868) — włoski kompozytor operowy. [przypis edytorski]

236. carbonaro — karbonariusz, członek tajnego stowarzyszenia rewolucyjnego skierowanego przeciw absolutyzmowi w Europie (I poł. XIX w.). [przypis edytorski]

237. 30 czerwca 1932, written [napisałem; Red. WL] 12 stron w niecały wieczór, po skończeniu urzędowych zajęć. Nie byłbym w stanie tak szybko pracować nad dziełem, które tworzy się wyobraźnią. [przypis autorski]

238. wzięcie (daw.) — sposób zachowania. [przypis edytorski]

239. Boileau, Nicholas (1636–1711) — francuski poeta i krytyk literacki, autor poematu Sztuka poetycka. [przypis edytorski]

240. Złe czy dobre, coś zawsze mówią moje wiersze — cytat z Listu IX Nicolasa Boileau. [przypis edytorski]

241. Szlachetna nędza, oto co mi pozostało — fragment z Zairy Woltera (akt I, sc. 4). [przypis edytorski]

242. with lady Angelica — z panią Angeliką [Red. WL.]. [przypis edytorski]

243. consensus (z łac.) — zgodne stanowisko w jakiejś sprawie. [przypis edytorski]

244. 18 Brumaire’a — dzień, w którym, wg ówczesnego kalendarza Rewolucji Francuskiej, gen. Napoleon Bonaparte dokonał zamachu stanu (9 listopada 1799) i objął władzę jako pierwszy konsul. [przypis edytorski]

245. Mayr, Johann Simon Mayr (1763–1845) — mieszkający we Włoszech kompozytor pochodzenia niemieckiego. [przypis edytorski]

246. Pacini, Giovanni (1796–1867) — kompozytor włoski, najbardziej znany jako twórca oper. [przypis edytorski]

247. małe dziełko mego pióra — Rzym, Neapol i Florencja w 1817. [przypis edytorski]

248. zmniejszona septyma — akord muzyczny. [przypis edytorski]

249. Talma, François-Joseph (1763–1826) — aktor francuski. [przypis edytorski]

250. Béranger, Pierre-Jean de (1780–1857) — francuski poeta, zasłynął jako autor piosenek i wydatnie przyczynił się do ukształtowania tradycji francuskiej chanson. [przypis edytorski]

251. Madame de Staël — właśc. Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817), francuska publicystka i powieściopisarka, propagatorka pojęcia Romantyzmu, przeciwniczka polityczna Napoleona wydalona przez niego z kraju. [przypis edytorski]

252. Chénier, André Marie de (1762–1794) — poeta, ofiara Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]

253. afektacja — przesada, nienaturalność, zwłaszcza w wyrażaniu uczuć. [przypis edytorski]

254. Hamlet Ducisa — sztuka w adaptacji Jean-François Ducisa. [przypis edytorski]

255. Comédie-Française — francuski teatr narodowy, istniejący od r. 1680. [przypis edytorski]

256. emfaza — patos. [przypis edytorski]

257. aleksandryn — dwunastozgłoskowy wiersz ze średniówką po szóstej sylabie, dominujący w poezji francuskiej. [przypis edytorski]

258. Czy to samo zdarzy mi się z ty...? — w orygianale: Avec la ti...?; niedokończone słowo można odczytać jako: tyrania, tiara lub tyrada (wg H. Martineau, brytyjskiej pisarki). [przypis edytorski]

259. Kean, Edmund (1787–1833) — angielski aktor teatralny, popularny także w Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]

260. gran donna (wł.) — właściwie: grande donna, wielka pani. [przypis edytorski]

261. Grétry, André (1741–1813) — kompozytor francuski pochodzenia belgijskiego, znany jako autor oper komicznych. [przypis edytorski]

262. Monsigny, Pierre-Alexandre (1729–1817) — francuski kompozytor operowy. [przypis edytorski]

263. osielstwo — głupota, upór. [przypis edytorski]

264. Jupiter Mansuetus (łac.) — Jowisz Łagodny (a. obłaskawiony). [przypis edytorski]

265. Canova, Antonio (1757–1822) — włoski rzeźbiarz, architekt i malarz. [przypis edytorski]

266. i innymi pisarzami Skarbu — mowa tu o pisarzach znajdujących się pod królewskim mecenatem. [przypis edytorski]

267. Dominik — jeden z kryptonimów Stendhala. [przypis edytorski]

268. Gazul — czyli Prosper Mérimée, nazwany tak od tytułu swojego dramatu Teatr Klary Gazul. [przypis edytorski]

269. laury Milcjadesa — nawiązanie do zwycięstwa Ateńczyków w bitwie pod Maratonem w 490 r. p.n.e.; ich wódz (Milicjades) na znak zwycięstwa z Persami wysłał do Aten posłańca z gałązką laurową. Niestety droga była tak męcząca, że posłaniec ten tuż po przekroczeniu bram miasta umarł z wycieńczenia. [przypis edytorski]

270. koryfeusz — przewodnik chóru w teatrze starogreckim; tu: osoba wybitna, wyróżniająca się. [przypis edytorski]

271. westalka — kapłanka mająca za zadanie pilnować domowego ogniska ku chwale rzymskiej bogini Westy, ślubująca dziewictwo. [przypis edytorski]

272. Brama — popr. Brahma, jeden z bogów religii hinduistycznej, który ma cztery głowy i ręce. [przypis edytorski]

273. totumfacki (przest.) — człowiek, który podejmuje się wszelkich usług; załatwia sprawy za innych ludzi, często dla własnej korzyści. [przypis edytorski]

274. biust — tu: popiersie, pomnik. [przypis edytorski]

275. okrzyczeli go jako współczesnego Cotina — ksiądz Cotin, poeta o wątpliwym talencie; często drwił z niego wcześniej wspomniany Boileau. [przypis edytorski]

276. amaregiata (wł.) — zgorzkniały. [przypis edytorski]

277. Où vas-tu, feuille de chêne? Je vais où le vent me mène (fr.) — Dokąd zdążasz, listku bukowy? Tam, gdzie mnie niesie wiatr. [przypis edytorski]

278. wilia — wigilia, dzień bezpośrednio poprzedzający jakieś święto a. wydarzenie. [przypis edytorski]

279. awania (daw.) — afront, zniewaga, wyrządzona przykrość. [przypis edytorski]

280. w dniu urodzin króla rzymskiego — księcia Reichstadtu, któremu Napoleon nadał tytuł króla Rzymu. [przypis edytorski]

281. panegiryk — uroczysty tekst pochwalny sławiący jakąś osobę lub wydarzenie. [przypis edytorski]

282. pamflet — utwór zmierzający do zdemaskowania, ośmieszenia, a nawet poniżenia danej osoby czy instytucji. [przypis edytorski]

283. Made [ang. stworzyłem; Red. WL.] 14 stron 2 lipca od piątej do siódmej. Nie mógłbym równie szybko pisać powieści, np. Czerwone i czarne. [przypis autorski]

284. Leclerc, Georges-Louis, Comte de Buffon (1707–1788) — przyrodnik i matematyk, członek Akademii Francuskiej, zajmował się m. in. geologią. [przypis edytorski]

285. Boucher, François (1703–1770) — francuski malarz rokokowy. [przypis edytorski]

286. Carracci, Annibale (1560–1609) — włoski malarz i grafik wczesnego baroku, brat Agostina Carracciego. [przypis edytorski]

287. Louvel, Louis Pierre (1783–1820) — zamachowiec, zabójca księcia de Berry, skazany na śmierć. [przypis edytorski]

288. ladaco — człowiek nieodpowiedzialny i lekkomyślny. [przypis edytorski]

289. quakeress (ang.) — kwakierka, członkini protestanckiej grupy wyznaniowej. [przypis edytorski]

290. King of French (ang.) — król Francuzów. [przypis edytorski]

291. Thiers, Marie Joseph Louis Adolphe (1797–1877) — historyk i polityk francuski. [przypis edytorski]

292. Sir Walter Scott (1771–1832) — ogromnie popularny w XIX w. powieściopisarz, twórca stylu powieści historycznej, w której fakty wymieszane były z legendami, ludowymi wierzeniami i wątkami fabularnymi. [przypis edytorski]

293. baronet — najwyższy stopień wśród niższej szlachty angielskiej. [przypis edytorski]

294. reakcjonista — przeciwnik wszelkich zmian społeczno-politycznych. [przypis edytorski]

295. idem (łac.) — ten sam.