Chłopi - Władysław Stanisław Reymont (jak czytać książki przez internet TXT) 📖
Powieść Władysława Reymonta, za którą otrzymał Nagrodę Nobla w 1924 roku, publikowana w tomach między 1904 a 1909 rokiem. To utwór przedstawiający losy społeczności zamieszkałej we wsi Lipce.
Fabuła powieści obejmuje 10 miesięcy i opisuje losy Macieja Boryny, jego rodziny i innych mieszkańców Lipiec. Ukazuje zarówno problemy społeczne, z którymi spotykają się chłopi, jak i przedstawia ich codzienność, święta oraz tradycje, życie uzależnione od pór roku i pogody, wpisuje także chłopów w tradycję historyczną, a także skupia się na indywidualnych przeżyciach. Chłopi to wnikliwe studium nad rzeczywistością chłopską, powieść panoramiczna, realizująca założenia nautralizmu i realizmu.
- Autor: Władysław Stanisław Reymont
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Chłopi - Władysław Stanisław Reymont (jak czytać książki przez internet TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Stanisław Reymont
Strwożyli się tą niespodzianą nowiną, klnąc winnych a swarząc1422 się między sobą coraz zawzięciej, gdy Mateusz ozwał się smutnie:
— Wszyćko1423 bez to, co naród1424 pobłąkany i zgłupiały kiej1425 barany, a nie ma go komu przywieść do rozumu!
— Mało to jeszcze Michał się natłumaczy każdemu?
— Co tam Michał! Za swoim profitem1426 gania i z dworem trzyma, to juści1427, co1428 mu naród nie zawierza. Słuchają, ale za nim nie pódą1429...
Porwał się kowal, gorąco przedstawiając, jako tylko chodzi mu o dobro wsi, jako jeszcze dokłada swojego, bych jeno1430 tę zgodę przeprowadzić.
— Żebyś w kościele przysięgał, a też ci nie uwierzą — mruknął Mateusz.
— No, to niech kto drugi spróbuje, obaczymy, czy poredzi1431! — wołał.
— Pewnie, że kto drugi musi się zabrać do tego.
— Ale kto? Może ksiądz albo młynarz? — rozlegały się szydliwe1432 głosy.
— Kto? Antek Boryna! A jakby i on nie przywiódł wsi do rozumu, to już trza wypiąć plecy na cały jenteres1433...
— Cóż ja? Któż to me1434 posłucha, co? — jąkał zmieszany.
— Masz rozum, pierwszyś teraz we wsi, to cię wszystkie1435 posłuchają.
— Prawda! Juści! Ty jeden! My pójdziem za tobą! — mówili skwapliwie, ale kowalowi było to cosik1436 nie na rękę, bo zakręcił się niespokojnie, skubał wąsy i zaśmiał się zjadliwie, skoro Antek powiedział:
— Przeciek1437 nie święci garnki lepią, mogę i ja poprobować, poredzimy se1438 o tym którego dnia.
Zaczęli się rozchodzić, ale jeszcze każden z osobna brał go na stronę namawiać, przyobiecując pójść za nim, zaś Kłąb mu rzekł:
— Nad narodem1439 zawdy1440 musi ktoś górować, co ma rozum i moc, i poczciwe baczenie.
— A poredzi, jak potrza, i kijem ziobra zmacać! — zaśmiał się Mateusz.
Rozeszli się, ostał jeno pod oknem Antek z kowalem, bo Rocho klęczał na ganku zatopiony w pacierzach.
Długo deliberowali w głębokiej cichości. Że słychać było jeno1441 Hankę krzątającą się po izbie; strzepywała pościele, obłócząc1442 w czyste poszewki, to myła się długo jakby na jakie wielkie święto, a potem rozczesując włosy pod oknem wyzierała1443 na nich coraz niecierpliwiej, pilnie nadstawiając uszów, gdy kowal zaczął mu cicho odradzać, aby sprawy poniechał1444, gdyż z chłopami nie trafi do ładu, a dziedzic jest mu przeciwny.
— Nieprawda! poręczył za nim w sądzie! — rzuciła przez okno.
— Kiej lepiej wiecie, to mówmy o czym drugim... — zły był jak pies.
Antek powstał przeciągając się sennie.
— To ci jeno rzeknę na ostatku: puścili cię jeno1445 do sprawy, prawda? zwiążesz się w cudze jenteresa1446, a wiesz to1447, jak cię zasądzą?...
Antek przysiadł z powrotem i tak się srodze1448 zamedytował, że kowal nie doczekawszy się odpowiedzi poszedł do domu.
Hanka kręciła się kole1449 okna, raz po raz wyglądając na niego, nie dosłyszał, że ozwała się w końcu lękliwie a prosząco:
— Pódzi1450, Jantoś1451, pora spać... Utrudziłeś się dzisia niemało...
— Idę, Hanuś, idę... — podnosił się ociężale.
Jęła się prędko rozdziewać1452 szepcąc pacierz roztrzęsionymi wargami.
— A jak me1453 zasądzą na Syberię, to co? — myślał frasobliwie, wchodząc do izby.
— Pietrek, przynieś no drewek — krzyknęła sprzed domu Hanka, rozmamłana była całkiem i omączona przy wyrabianiu chleba.
W szabaśniku1454 huczał już tęgi ogień, przegarniała go raz po raz i leciała obtaczać bochny i wynosić je w ganek, na deskę ździebko1455 wystawioną w słońcu, bych1456 prędzej rosły. Zwijała się siarczyście, gdyż ciasto prawie już kipiało z wielkiej dzieży1457, przyokrytej1458 pierzyną.
— Józka, dorzuć do pieca, bo trzon jeszczek1459 czarniawy!
Ale Józki nie było, a Pietrek też się nie kwapił1460 z posłuchem, nakładał w podwórzu gnój, oklepując czubaty wóz, bych1461 się nie roztrzęsał1462 po drodze, i spokojnie poredzał1463 ze ślepym dziadem, któren1464 pod stodołą wykręcał1465 powrósła1466.
Popołudniowe słońce tak jeszcze przypiekało, że ściany popuszczały żywicą, parzyła ziemia i powietrze prażyło kiej1467 żywym ogniem, że już ruchać się1468 było ciężko. Muchy jeno1469 kręciły się z brzękiem nad wozem i konie dziw nie porwały postronków i nóg nie połamały szarpiąc się i oganiając od ukąszeń.
Nad podwórzem wisiała senna, przygniatająca spieka1470, przejęta ostrym zapachem gnoju, że nawet ptaki w sadzie pocichły, kury leżały pod płotami kieby1471 nieżywe, a prosiaki z pojękiwaniem rozwalały się w błocie pod studnią, gdy naraz dziad zaczął srogo kichać, bowiem z obory zawiało jeszcze barzej1472.
— Na zdrowie wama1473, dziadku!
— Nie z trybularza wieje, nie, a chociem1474 i tego zwyczajny1475, ale zawierciło w nosie gorzej tabaki.
— Kto czego zwyczajny, to mu smakuje!
— Głupiś, cóż to, łajno jeno1476 wywąchuję po świecie!...
— Rzekłem, bo mi się przybaczyło1477, co tak mi pedział1478 mój dziadźka we wojsku, kiej1479 me1480 przy uczeniu pierwszy raz sprał po pysku...
— I wzwyczaiłeś się do tego, co? Hi! hi! hi!...
— Hale, bogać ta, kiej1481 rychło1482 sprzykrzyła mi się taka nauka, że przycapiłem ścierwę w jakimś kącie i tak mu pysk wyrychtowałem, jaże1483 spuchnął niby bania. Już me1484 potem nie bijał1485...
— Długoś to służył?
— A całe pięć roków! Nie było się czym wykupić, to i musiałem rużie dźwigać. Jeno1486 zrazu, pókim był głupi, to potyrał1487 mną, kto chciał, i biedym się najadł, ale kamraty me1488 nauczyły, że jak czego brakowało, tośwa1489 zworowali abo dała jedna dzieucha1490, służanka, bom obiecał się z nią ożenić! A jak me1491 przezywały od kartoszków1492, jak się śmiały z mojej mowy i naszego pacierza...
— A poganiny zapowietrzone, śmiały się z pacierza.
— Tom każdemu z osobna pomacał żebra i poniechały1493!
— Cie, takiś to mocarz!
— Mocarz, nie mocarz, ale trzem radę dam! — przechwalał się z uśmiechem.
— Byłeś to na wojnie, co?
— Jakże, przeciem z Turkami wojował. Pokorzylim1494 ich do cna!
— Pietrek1495, kajże1496 to drzewo? — zawołała znowu Hanka.
— A tam, kaj było przódzi1497! — odburknął pod nosem.
— Dyć1498 gospodyni cię woła — upominał nasłuchujący dziad.
— Niech woła, a juści1499, może jeszczek1500 statki1501 mył będę!
— Głuchyś czy co? — wrzasnęła wybiegając przed dom.
— W piecu palił nie będę, nie do tegom się godził! — odkrzyknął.
Wywarła na niego gębę po swojemu.
Ale parob bardzo hardo odszczekiwał, ani myśląc posłuchać, a kiej1502 go jakimś słowem barzej dojena1503, wraził1504 widły w gnój i zawołał ze złością:
— Nie z Jagusią macie sprawę, nie wygonicie me1505 krzykiem.
— Obaczysz, co ci zrobię! Popamiętasz! — groziła dotknięta do żywego i już rozeźlona tak zwijała się kole chleba, jaże1506 tuman mąki zapełnił izbę i buchał przez okna. Mamrotała jeno na zuchwalca wynosząc chleby w ganek, to dorzucając drewek do pieca albo i wyzierając1507 za dziećmi. Strudzona już była z pracy i spieki1508, bo w izbie gorąc1509 jaże dusił, a w sieniach, kaj1510 się buzowało w szabaśniku, też ledwie odzipnął1511, że przy tym i muchy, od których roiły się ściany, brzęczały nieustannie i cięły wielce dokuczliwie, to prawie z płaczem oganiała się gałęzią i tak już była spocona i rozdrażniona, że robiła coraz wolniej i niecierpliwiej.
Właśnie ostatni nabier1512 ciasta wygniatała, gdy Pietrek wyjechał z podwórza.
— Poczekaj, dam ci podwieczorek!
— Prrr! A zjem, niezgorzej już mi kruczy1513 w brzuchu po obiedzie.
— Mało to ci było?
— I... płone1514 jadło, to przelatuje przez żywot1515 kiej bez sito.
— Płone! widzisz go! Cóż to, mięso będę ci dawała? Sama po kątach też nie chlam1516 kiełbasy. Drugie1517 na przednówku i tego nie mają. Obacz no, jak to żyją komornicy.
Postawiła w ganku dzieżkę1518 zsiadłego mleka i bochen.
Przysiadł łakomie do jadła i z wolna się nadziewał1519 podrzucając niekiej1520 glonki chleba boćkowi, któren1521 przygrajdał się ze sadu i warował przy nim kiej1522 pies.
— Chude, sama serwatka — mruczał podjadłszy już nieco.
— A może byś chciał samej śmietany, poczekaj.
Zaś kiej1523 się nałożył do syta i brał za lejce, dorzuciła uszczypliwie:
— Zgódź się do Jagusi, ona ci tłuściej będzie dawała.
— Pewnie, bo póki tu ona była gospodynią, nikto1524 głodem nie przymierał — zaciął konie batem, wóz wsparł ramieniem i ruszył.
Utrafił ją w słabiznę1525, ale nim się zebrała odpowiedzieć, odjechał.
Jaskółki zaświegotały pod strzechą i stado gołębi opadło z gruchaniem na ganek, a kiej1526 je spędzała, doszedł ją ze sadu jakiś kwik, zlękła się, że świnie pyszczą1527 po cebuli, ale na szczęście to jeno1528 sąsiedzka maciora ryła się pod płot.
— Wsadź jeno ryj, a spyszcz, to już ja cię przyrychtuję1529.
A ledwie wzięła się znowu do roboty, kiej1530 bociek hycnął na ganek, przyczaił się ździebko1531 i popatrzywszy to jednym, to drugim okiem, jął kuć w bochny łykając ciasto wielkimi kawałami.
Wypadła na niego z wrzaskiem.
Uciekał z wyciągniętym dziobem robiąc gwałtownie gardzielem, a kiej go już doganiała, bych zdzielić drewnem, poderwał się i frunął na stodołę i długo tam stojał1532 klekocąc a wycierając dziób o kalenicę1533.
— Czekaj, złodzieju, jeszcze ja ci kulasy1534 poprzetrącam — groziła obtaczając na nowo podziurawione bochenki.
Przyleciała Józka, więc na niej wszystko się skrupiło.
— Kaj1535 się to nosisz1536? Cięgiem1537 ganiasz jak kot z pęcherzem! Powiem Antkowi, jakaś to robotna1538! Wygarniaj z pieca, a żywo1539!
— Byłam jeno u Płoszkowej Kasi. Wszystkie1540 w polu, a chudzinie1541 nawet wody nie ma kto podać.
— Cóż to jej, chora?
— Pewnikiem1542 ośpica1543, bo czerwona i rozpalona kiej1544 ogień.
— A przynieś ze sobą chorobę, to cię dam do śpitala1545.
— Juści, bom to już przy jednej chorej siadywała! Nie baczycie1546, jakem to przy was dulczyła1547, kiejście leżeli1548 w połogu1549. — I już trajkotała dalej po swojemu, spędzając muchy z ciasta i bierąc1550 się do wygarniania węgli z pieca.
— Trza1551 będzie ludziom ponieść podwieczorek — przerwała Hanka.
— Zaraz poletę1552. Usmażyć to jajków Antkowi?
— A usmaż, jeno słoniną nie szafuj.
— Żałujecie to?
— Zaśby1553. Ale co za tłusto, to może być i Antkowi niezdrowo.
Dzieusze1554 chciało się lecieć, to w mig uwinęła się z robotą i nim Hanka zalepiła piec, zabrała troje dwojaków1555 z mlekiem, chleby we fartuszek i poleciała.
— Spojrzyj ta na płótno, czy wyschło, a z powrotem pomocz, jeszcze do zachodu przeschnie — zawołała oknem, ale Józka już była za przełazem, jeno piesneczka1556 leciała za nią i ze żyta mignęła kiej niekiej1557 konopiasta głowina.
Na podorówce pod lasem komornice rozrzucały gnój, jaki Pietrek dowoził, a przyorywał Antek.
Że zaś ziemia gliniasta, mimo niedawnego zbronowania, była spieczona i twarda, to skiby łupały się niby skały, a konie ciągnęły pług z takim wysiłkiem, jaże1558 rwały się postronki.
Antek, jakby wrośnięty w imadła, orał zawzięcie zapomniawszy o całym świecie, czasem chlastał biczem po końskich portkach, a częściej jeno cmokaniem je przynaglał, gdyż do cna ustawały, robota bowiem była ciężka i znojna, ale kwardą1559 i czujną ręką prowadził pług i rżnął skibę za skibą, kładąc posobnie
Uwagi (0)