Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖
Krótki opis książki:
Gargantua i Pantagruel, tytułowi bohaterowie powieści Francois Rabelais'go, to olbrzymy znane francuskiej publiczności z podań ludowych.
Podobno Rabelais kupił na straganie anonimowe dzieło opisujące losy Gargantui, a lektura utworu zainspirowała go napisania własnej wersji dziejów olbrzyma oraz jego syna, Pantagruela. Powieść przedstawia życie bohaterów od samego początku — włącznie z historią ich poczęcia i narodzin; ukazuje zarówno ich codzienność, jak i przygody: udział w walkach i podróżach. Dzieło zachowuje ludowy, trochę sowizdrzalski charakter — przygody są wzbogacane trywialnym humorem obfitującym w dowcipy o tematyce fekalnej i płciowej. W Gargantui i Pantagruelu łączy się wulgarność i erudycja autora — niektóre z żartów mają charakter lingwistyczny i wymagają znajomości francuskiego i łaciny. Niewątpliwie wiele słuszności ma tłumacz, wskazując, że w całej pełni smakować w pismach Rabelais'go mogą bodaj tylko mężczyźni; bowiem wśród beztroskich fantazji i facecji dochodzi mimo wszystko do głosu kulturowe dziedzictwo mizoginii, szczególnie w stosunku do kobiecej fizyczności i fizjologii.
Gargantua i Pantagruel to najsłynniejsze dzieło autorstwa Francois Rabelais'go. Poszczególne tomy były wydawane od lat 40. XVI wieku, ostatni z nich doczekał się publikacji już po śmierci pisarza w latach 60.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Rabelais
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Rabelais
z zapaleniem nerwu kulszowego (ischias). [przypis edytorski]
370. Non de ponte vadit qui cum sapientia cadit (łac.) — nie schodzi z mostu, kto umiera z mądrością. [przypis edytorski]
371. in sacer verbo dotis (łac.) — dar (posag, wiano) w świętym [zawarty jest] słowie. [przypis edytorski]
372. poźrzeć (daw.) — spojrzeć. [przypis edytorski]
373. tu autem (łac.) — ty natomiast. [przypis edytorski]
374. mamż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mam, czyż mam. [przypis edytorski]
375. tunc (łac.) — wtedy, wówczas. [przypis edytorski]
376. quid iuris pro minoribus (łac.) — jakież prawo dla pomniejszych. [przypis edytorski]
377. penuria (z łac. pēnūrĭă) — niedostatek; brak, nędza. [przypis edytorski]
378. vivae vocis oraculo (łac.) — wyrocznię głosem żywym (na żywo). [przypis edytorski]
379. una voce (wł.) — jednym głosem, jednogłośnie. [przypis edytorski]
380. sentencją (daw. forma) — dziś B. lp: sentencję. [przypis edytorski]
381. ex nunc prout ex tunc (łac.) — dosł.: od teraz jak i od wtedy; na stan obecny, jak i wstecz. [przypis edytorski]
382. casus (łac.) — przypadek; sprawa. [przypis edytorski]
383. paragraf Catton (...) prawo Venditor — Miejsca, zaczynające się od cytowanych słów, należą w prawie justyniańskim do najciemniejszych. [przypis tłumacza]
384. Kusanus — Mikołaj de Kuza, franciszkanin i kardynał (1401–1401), wydał dzieło, w którym oblicza datę końca świata. [przypis tłumacza]
385. Jamblik — platoński teozof z IV wieku. [przypis tłumacza]
386. Murmalt — Murmellius, humanista z końca XV w. [przypis tłumacza]
387. gdzież są śniegi zeszłoroczne — Słynny refren ballady Villona: Mais ou sont les neiges d’antan stał się przysłowiowym. [przypis tłumacza]
388. Koryntianka — Korynckie hetery były sławne z wyuzdania. [przypis tłumacza]
389. scyjatyka (daw.) — przewlekła i bolesna choroba kończyn dolnych związana z zapaleniem nerwu kulszowego (ischias); tu: reumatyzm. [przypis edytorski]
390. wierę (daw.) — zaiste, prawdziwie. [przypis edytorski]
391. et ubi (łac.) — a gdzie. [przypis edytorski]
392. O obyczajach i sposobie życia Panurga — Opis charakteru i obyczajów imć Panurga zgadza się w wielu punktach tak wiernie z osobą ulubieńca króla Henryka II, Karola de Guize, kardynała Lotaryńskiego, iż, zdaniem komentatorów, Rabelais, kreśląc swego Panurga, niewątpliwie miał tamtą osobistość na myśli. [przypis tłumacza]
393. z tym wszystkim dusza najzacniejsza w świecie — Au demourant le meilleur fils du monde, przysłowiowy cytat z epistoły Marota do Franciszka I. [przypis tłumacza]
394. Ite missa est (łac.) — słowa kończące mszę. [przypis edytorski]
395. frater (łac.) — brat; tu: zakonnik. [przypis edytorski]
396. item (łac.) — tak samo, również. [przypis edytorski]
397. O tym jak Panurg kupował odpusty (...) — Rozdział ten jest echem wielkiej kampanii wymierzonej przez reformację przeciw handlowi odpustami prowadzonemu na ogromną skalę przez księży i mnichów. [przypis tłumacza]
398. franca — Syfilis był w owym czasie w Europie ogromnie rozpowszechniony. [przypis tłumacza]
399. rabin Kimy — Słynny hiszpański rabin w XII wieku. [przypis tłumacza]
400. czytać potajemnie w nocy Beczki, Wiadra ani Kubła z sentencjami, jeno w biały dzień, w salach Sorbony — Sens tej aluzji, jak zwykle obelżywej, do Sorbony, pozostaje dość ciemny. [przypis tłumacza]
401. Taumastes — Niektórzy komentatorowie dopatrują się w Taumaście osoby Tomasza Morusa, który w owym czasie odwiedził Paryż. [przypis tłumacza]
402. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
403. fama (z łac.) — rozgłos. [przypis edytorski]
404. wczas (daw.) — tu: wypoczynek. [przypis edytorski]
405. publicznie podjęli dysputę — Rozdział ten i następne stanowią satyrę ówczesnych jałowych dysput scholastycznych, jakie z wielką zaciekłością prowadzono w Sorbonie i innych kolegiach, nieraz od świtu do nocy. [przypis tłumacza]
406. Picus Mirandola (1463–1494) — słynny z encyklopedycznej wiedzy. [przypis tłumacza]
407. sofiści — u Rabelais’go sorboniści. Pięści jako ostateczny argument miały w tych subtelnych kontrowersjach szerokie zastosowanie. [przypis tłumacza]
408. Beda — uczony angielski (672–735); Plotyn: neoplatonik w III w. etc., etc. [przypis tłumacza]
409. żaliś (...) przybył (daw.) — konstrukcja z partykułą -li- oraz ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: czy przybyłeś, czyż przybyłeś. [przypis edytorski]
410. et ecce plus quam Salomon hic (łac.) — a tu oto więcej [jest mądrości] niż [miał] Salomon (Mt 12, 42). [przypis edytorski]
411. non est (...) discipulus super magistrum (łac.) — uczeń nie przewyższa bowiem ucznia. [przypis edytorski]
412. sicut terra sine aqua (łac.) — niczym ziemia bez wody. [przypis edytorski]
413. snadniej (daw.) — łatwiej. [przypis edytorski]
414. niełacno (daw.) — niełatwo. [przypis edytorski]
415. Zatem na żaden sposób (...) psy ujeżdżać was będą — Pomieszanie ówczesnej rycersko-dwornej etykiety miłosnej, której oświadczyny Panurga są parodią, z grubą brutalnością obyczajów, jaka się kryła pod cienką warstwą tego poloru, wszystko to doskonale odbija się w tym epizodzie. [przypis tłumacza]
416. co najraniej (daw.) — jak najwcześniej; tu: jak najszybciej. [przypis edytorski]
417. Gobelin — wytwórca dywanów (od tego nazwa: gobeliny), posiadał farbiarnię szkarłatu nad brzegiem rzeki Bierre. [przypis tłumacza]
418. Faramond — pierwszy król Franków. [przypis tłumacza]
419. Na co Panurg (...) czy nie jest pisany ałunem — Bardzo zabawne drwiny z rozmaitych „nauk tajemnych”, tak rozpowszechnionych za czasów Rabelais’go. [przypis tłumacza]
420. żali a. zali (daw.) — czy, czy też. [przypis edytorski]
421. nie dała ci jakiegoś patyczka — Zapisana wstążka, którą dopiero wówczas można było odczytać, skoro się ją owinęło naokoło patyka identycznej grubości z tym, który był przy pisaniu użyty. [przypis tłumacza]
422. Zofir — przyjaciel Dariusza, który sobie obciął nos i uszy, aby przedstawić się w obozie nieprzyjaciół za zbiegłego jeńca i tym podstępem wydać królowi oblegane miasto. [przypis tłumacza]
423. Sinon — syn Autolika, krewny Ulissesa, uczestnik wojny trojańskiej, doprowadził do podstępnego wprowadzenia konia trojańskiego w mury Troi, umożliwiając Grekom jej zdobycie; wspomniany w Eneidzie Wergiliusza. [przypis edytorski]
424. qui potest capere capiat (łac.) — łapie, kto może złapać. [przypis edytorski]
425. Kserkses I (ok. 518–465 p.n.e.) — król (szachinszach) Persów z dynastii Achemenidów, syn Dariusza I Wielkiego; panował w latach 485–465 p.n.e. [przypis edytorski]
426. Temistokles z małą garstką ich rozgromił — podczas bitwy morskiej pod Salaminą w 480 r. p.n.e. flota perska pod wodzą Kserksesa I została rozbita przez ateńską, dowodzoną przez Temistoklesa. [przypis edytorski]
427. bibosz (z łac. bibo, bibere: pić) — pijak. [przypis edytorski]
428. by — tu: choćby, chociaż. [przypis edytorski]
429. uncja — pozaukładowa jednostka masy, równa ok. 30 g. [przypis edytorski]
430. przygodzić się (daw.) — przytrafić się; por.: przygoda. [przypis edytorski]
431. vade mecum (łac.) — dosł. chodź ze mną; por. vademecum: przewodnik (po jakimś obszarze geograficznym, miejscowości itp.). [przypis edytorski]
432. snać (daw.) — widocznie; najprawdopodobniej. [przypis edytorski]
433. cetnar — daw. jednostka wagi; ok. 50 kg. [przypis edytorski]
434. stan ich ulega bardzo szczególnej odmianie (...) na liche i plugawe życie — Niektórzy komentatorowie dopatrywali się w tym niewinnym ględzeniu zmartwychwstałego Epistemona „krwawej satyry”, „dantejskich obrazów” etc. Istotnie trzeba dużo dobrej woli i wyobraźni, aby się tego wszystkiego dopatrzyć w błahym ustępie w rozwlekły sposób rozprowadzającym jedną i tę samą myśl, samą przez się dość chudą. [przypis tłumacza]
435. tebinki (daw.; pot.) — pośladki. [przypis edytorski]
436. jeszczem (...) nie widział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jeszcze nie widziałem. [przypis edytorski]
437. grynszpaniarka — prawdopodobnie: osoba czyszcząca naczynia i przyrządy miedziane z osadu (grynszpan: hydroksyoctan miedzi powstający na powierzchni w wyniku korozji miedzi). [przypis edytorski]
438. Epiktet — znany filozof, stoik, za czasu Domicjana i Trajana. [przypis tłumacza]
439. Villon — wielokrotnie z pietyzmem cytowany przez Rabelais’go wielki poeta francuski z XV w. [przypis tłumacza]
440. proficiat (z łac. proficio, proficere) — tu: przewagi, osiągnięcia. [przypis edytorski]
441. którzyście tam (...) bywali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: którzy tam bywaliście. [przypis edytorski]
442. rzemiosły (daw. forma) — dziś popr. N.lm: rzemiosłami. [przypis edytorski]
443. cale (daw.) — tu: całkowicie; zupełnie. [przypis edytorski]
444. snać (daw.) — widocznie, prawdopodobnie. [przypis edytorski]
445. Księdzjan — Na wpół legendarny cesarz abisyński Prestre Jehan. [przypis tłumacza]
446. et curios sitmulant, sed bacchanalia vivunt (łac.) — udają świętych, a żyją jak rozpustnicy. [przypis tłumacza]
447. Trzecia księga (...) ułożona przez mistrza Franciszka Rabelego — Po raz pierwszy odsłania tu autor prawdziwe nazwisko, co dowodzi, iż musiał być bardzo pewny poparcia króla i swych duchownych protektorów. [przypis tłumacza]
448. Wyspy Hierejskie — słynne z obfitości roślin leczniczych. [przypis tłumacza]
449. autor błaga życzliwych czytelników, aby zechcieli powstrzymać się ze śmiechem aż do siedemdziesiątej ósmej księgi — Parodia formułki spotykanej na wielu dziełach w XVI. stulecia. [przypis tłumacza]
450. przywilej króla Franciszka I — W większości wydań pism Rabelais’go dołączony jest również przywilej Henryka II, nieco rozciąglejszy, ale niemal identycznej treści. [przypis tłumacza]
451. królowa Nawarry — Małgorzata de Valois, siostra króla Franciszka I, królowa Nawary, autorka słynnego Heptameronu, ceniła wysoko zabawy umysłowe, nawet w wielce swobodnej formie, i otaczała opieką liczny hufiec pisarzy, w liczbie których znajdował się i Rabelais. W ostatnich latach życia myśl jej zwróciła się ku sprawom wiary i pobożnym medytacjom. Do tego stanu ducha zawiera aluzję dedykacja III. księgi, pisana za życia królowej, która zmarła dopiero w kilka lat później, w r. 1549. [przypis tłumacza]
452. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
453. Midas (...) przecież coś odziedziczyliście po nim (...) — [por.] Legenda o uszach Midasa. [przypis tłumacza]
454. starożytne Koryntyjki były waleczne i ogniste w potykaniu — Słynne były hetery Koryntyjskie. [przypis tłumacza]
455. potykanie — tu: walka w ręcz; szermierka, prowadzenie pojedynków. [przypis edytorski]
456. ja, jakkolwiek z dala od niebezpieczeństwa, nie jestem wszelako wolny od troski — Pisane w czasie najazdu cesarza Karola V na Francję. [przypis tłumacza]
457. częścią (daw.) — po części, częściowo. [przypis edytorski]
458. snać (daw.) — może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
459. jest dano — dziś: jest dane. [przypis edytorski]
460. nie każdemu jest dano przemieszkiwać w Koryncie — Non omnibus licet adire Corinthum (Horacy, Epistolae, I, 17). [przypis tłumacza]
461. co czynił Renod z Montobanu — Wedle legendy, słynny rycerz Renaud sam sobie nałożył tę pokutę za grzechy, iż posługiwał murarzom przy budowie kościoła w Kolonii. [przypis tłumacza]
462. kurasek — kurek; kranik. [przypis edytorski]
463. traktiernik — restaurator a. szynkarz; właściciel i gospodarz restauracji z winiarnią. [przypis edytorski]
464. przewaga (daw.) — zaleta, cnota. [przypis edytorski]
465. lapathium acutum (łac.) — szczaw tępolistny. [przypis edytorski]
466. ażali a. azali — czy, czy też, czy aby; (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li). [przypis edytorski]
467. wsławionemu przez Plauta w jego „Garnku” i przez Auzona — Aulularia Plauta; Auzonius, rzymski poeta z Bordeaux (310–390). [przypis tłumacza]
468. żaliż a. zaliż — czy; czy też (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]
469. Lucylius — Ennius Lucilius, satyryk rzymski w VII wieku. [przypis tłumacza]
470. bibuła (z łac. bibo, bipere: pić) — pijak. [przypis edytorski]
471. Precz kundle (...) — Również to zakończenie, w którym Rabelais tak agresywnie występuje przeciw swym potężnym wrogom, dowodzi, do jakiego stopnia musiał się czuć bezpieczny poparciem jeszcze potężniejszych protektorów. [przypis tłumacza]
Darmowe książki «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)