Darmowe ebooki » Powieść poetycka » Trzy poemata - Juliusz Słowacki (czytanie ksiązek online .TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Trzy poemata - Juliusz Słowacki (czytanie ksiązek online .TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki



1 2 3 4 5 6 7 8 9
Idź do strony:
trupa i ściąć kazał. 
 
XXXII
„To tak mi starzec zwiędłe serce kruszy, 
To tak anielstwo wypędzono z duszy, 
To tak myśleli, że mię zdeptać mogą; 
Aż się od hańby obroniłem trwogą... 
Lecz nie pomogło... bo jak od zwierciadła 
Od ludzi trwoga ta na mnie upadła. 
Bo wyschły jak trup, po uczuć pogrzebie 
Jąłem się lękać nie Boga, lecz siebie. 
Więc niech się skończy ten los, co mi cięży, 
Niech w nieskończoność dusza się rozpręży; 
Wszystko straszliwe, co się w serce ciśnie, 
Niech się jak piorun wyrwie i rozbłyśnie. 
Niechaj część każda pokalanej duszy 
Dozna właściwych bólów i katuszy; 
Lecz niechaj wszystko to w jednym mordercu 
Zamknięte, w jednym nie gryzie się sercu. 
O! były chwile okropne na świecie! 
I ta noc!... Księże, pociesz ty mię przecie; 
Czy ty łzy tylko masz dla mnie pacierzem? 
Dla mnie, co stoję nad śmierci wybrzeżem, 
Co tu widziałem pełną tajemnicy 
Śmierć w synka mego błękitnej źrenicy. 
Okropność! jego usteczka różane, 
Miłością jakąś obłąkane, pjane39, 
Z ognia oddechem, z lutniowymi gwary, 
Pocałunkami tu goniły mary. 
Widziałem moje sny młodości złote, 
Zachwyty, miłość, niepokój, tęsknotę, 
Wydane dziecka niewinnym obliczem; 
Lecz on kochał nic, on tęsknił za niczem, 
A jednak tęsknił i kochał. Widziałem, 
Jak się w coś wpatrzył z obłąkania szałem. 
Myślałem — biedny! czego się on męczy? 
Łabędź w jeziora zakochał się tęczy, 
Umarł, nim zgasła, nie doczekał nocy. 
Lecz ile było w nim ognia i mocy! 
Jakie wyrazy tęskne, smutne, śliczne, 
Długo-echowe i melancholiczne 
Z ust mu jęczały! Była jedna chwila — 
Myślałem, że mu skrzydełka motyla 
Z ramion wyrosną, że główka zaświeci 
Ogniem niebieskim i w niebo uleci; 
Bo na paluszkach wstał, rosnął w człowieka; 
Myślałem, że już ode mnie ucieka — 
Wrócił... przy nogach mi go ból pokonał. 
W godzinie jednej kochał, cierpiał, skonał. 
O! cud okropny! co iskrę słoneczną, 
W serduszku dziecka zamknął miłość wieczną 
To, co ja dotąd w moim sercu mieszczę. 
To go zabiło — a ja cierpię jeszcze! 
I jeszcze kocham i widzę to jawniej 
W sercu, przed śmiercią, że kocham jak dawniej. 
Tu! z krzyżem, księże! tu stawaj u czoła! 
Niechaj myśl moja tych snów nie wywoła. 
Niech nie przychodzi tu jej cień bladawy... 
Przyszła! — tam za nią stoi ojciec krwawy, 
Włos jego siwy — o! to męki moje 
Ta para, ludzi tych w powietrzu dwoje. 
A jednak twarze to może jedyne, 
Co odpuszczają mi hańbę i winę, 
Co widząc dolą znękanego twardą, 
Jak inni ludzie nie patrzą ze wzgardą. 
Maryjo! nie idź za księżyc się chować, 
Dobrze, żeś przyszła się tu ulitować, 
Dobrze, żeś mi się duchem pokazała 
Taka posępna i cicha, i biała, 
Jak gdyby za mną w mogile tęskniąca. 
Maryjo! czekaj zachodu miesiąca, 
Pójdziemy razem — gdzie? — ja nie wiem. — Księże, 
Wkrótce me ciało już ziemię zalęże, 
Na długie słowa już mi braknie czasu. 
Każ uszyć nową jej suknię z atłasu, 
Każ włożyć wianek z róż świeżych uwity, 
Niech ją obmyją, ubiorą — kobiéty... 
Pamiętaj... trumna to od wejścia czwarta... 
Patrz, jak ta szata już na niej podarta... 
Czy dobrze? — Zrób to, nim promienie świtu... 
Patrz! uśmiechnęła się na to z błękitu. 
 
XXXIII
„Nie mów nikomu o mnie, sługo boży, 
Niech mój grobowiec ludzi długo trwoży. 
Weź i tę chustę... choć krwią powalana, 
Możesz ją złożyć przed ołtarzem Pana 
Albo... Dlaczegoś drgnął przed tym rozkazem? 
Powieś tę chustę przed Panny obrazem, 
Musi być święta ta krew, co ją broczy, 
Bo mi ją kiedyś naród rzucił w oczy. 
Więc te męczeństwo pobladłego czoła, 
To mój ostatni jest dar dla kościoła. 
I jam cóś ciernia czuł w mojej rozpaczy, 
Może Bóg wspomni na to i przebaczy. 
Żalu mojego najlepszą jest próbą 
To upodlenie się moje — przed sobą. 
Co będzie z moim duchem nad mogiłą? 
Pewnie nie gorzej jak to, co już było. 
W dumie mej jeszcze przynajmniej znachodzę40, 
Że mię przed śmiercią broni ulec trwodze, 
Gdy przy tym łożu nic, tylko rozpacze. 
Gdyby mniej dumny, płakałbym — nie płaczę; 
Lecz coś jest we mnie, gdy w grób muszę wchodzić, 
Z czym by się żadne łzy nie mogły zgodzić: 
Wściekłość na siebie, żar, co się nie studzi, 
A nawet, księże, jakiś żal do ludzi: 
Jak gdyby oni byli winni z dawna, 
Że się krew we mnie zaczerniła sławna. 
Lecz nie — i myśl ta nie może pocieszyć. — 
To wszystko... Księże, czy śmiesz mię rozgrzeszyć? 
Olej, co czyni w Bogu śmierć wesołą, 
Czy się odważysz lać na zdrajcy czoło? 
Jam nie żałował i nic nie naprawił; 
Kraj jeszcze we krwi — a jam go zakrwawił; 
I długo będzie ta krew po mnie płynąć; 
Tysiące walczyć i tysiące ginąć, 
Po mnie nieszczęścia, więzienia i wojny — 
I mógłżebym ja w grobie spać spokojny? 
O nie! nadzieja jest szaleństwem dla mnie — 
A jednak — starcze, ty! módl się ty za mnie!” 
 
XXXIV
Graf Wacław skonał. O! domysłów płonność! 
Na lice wyszła trucizny zieloność: 
Ale krew jego już dawno zepsuta; 
Ciągła samotność, łzy, wzgarda, pokuta, 
To nieraz także te trucizny duszy 
Wyjdą na ciało zwiędłe od katuszy 
I nieraz lice trupowi odmienia, 
Połamią, poskrzą, zsinią, pozielenią: 
Więc może i te splamienia Wacława 
Nie z gwałtu poszły, lecz z natury prawa; 
Lepiej tak wierzyć niż oskarżać ludzi. 
Niech się podstępna ciekawość nie trudzi; 
Gdy ziemia z siebie rzecz przeklętą zrzuci, 
Niechaj spokojność w tłum zmieszany wróci. 
Lecz nie, ten zamek wre skargą i gwarem, 
Domysły rosną z niepokojem, swarem, 
Mówią, że pani chciała ukryć winę, 
Mówią, że miała otrucia przyczynę — 
Jaką? — Nie można wierzyć w takie baśnie. 
Miałażby otruć małżonka — a właśnie 
Zadatek nowej miłości i wiary 
W jej łonie — po cóż przy kołysce mary? 
 
XXXV
Po ukraińskich stepach syczą żmije, 
Pogrzeb się czarny z pochodniami wije, 
A za pogrzebem groźny wicher wyje. 
Smutno, posępnie przez kurhany płynie 
Pogrzeb możnego pana w Ukrainie. 
Z każdej mogiły ognista kolumna 
Wytryska w niebo, gdy nadchodzi trumna. 
Już przeminęła, a jeszcze czerwono 
Wszystkie kurhany w Ukrainie płoną 
I rozmawiają cicho o pogrzebie. 
Gwar na tym stepie, a cisza na niebie. 
W ziemi grobowej głucha trupów wrzawa, 
Bo między nimi stanął trup Wacława. 
 
XXXVI
Człowiek? czy widmo? — Jakiś duch z burzanu 
Wyszedł na czoło ogniste kurhanu, 
Pogroził ręką: „Zdrajco! otóż tobie 
Trucizna w przodków wypróchniałym grobie. 
Idź, trumno czarna z ohydnym człowiekiem, 
Z trupem, co moim wykarmiony mlekiem. 
Idź w ogień piekła za narodu zdradę! 
W kołyskę kładłam i w prochy cię kładę. 
Dzieciątko moje ty i moja żmijo, 
Ziemia cię zmrozi, robaki spowiją. 
A choć krew twoja kiedyś winę zmaże, 
Tego ci Pan Bóg zwiastować nie każe. 
Choć Ukraina kiedyś zmartwychwstanie, 
Ty się nie dowiesz w piekle, ty szatanie! 
Nic się nie zmieni, wieczność się zaczyna, 
A wieczność taka jak śmierci godzina”. 
Tak pożegnawszy resztki pana zgniłe, 
Zapadła wiedźma w burzan czy w mogiłę. 
 
XXXVII
I znów na zamku jasnych świateł krocie, 
Księżyc w ogrodach, szum kaskady w grocie; 
I znów tam cicho, i kaskada grzmiąca 
Znowu się srebrzy na blasku miesiąca. 
Mówią, że łabędź i róża czerwona 
Szepcą w powietrzu imię Eoliona, 
Gdy wszystko ścichnie wieczorną godziną, 
Gdy róże płaczą i łabędzie płyną. 
A o dzieciątku tym z twarzyczką ducha 
Została jakaś ciemna powieść, głucha. 
Mówią, że raz go widziano w tej grocie, 
Całego w gwiazdach, w promienistym złocie; 
Duchy powietrzne za tęczową szarfę 
Przyniosły jemu zapaloną harfę; 
Usiadł... do ognia strun przybliżył ręki: 
A pierwsze z harfy westchnienia i dźwięki 
Zwołały wszystkie łabędzie z ogrodu; 
A drugie tony jak jęki narodu, 
Co cicho konać i cierpieć nie umie, 
Zrobiły szelest w tym łabędzi tłumie; 
A gdy śpiewaka pieśń i tony rosły, 
Wszystkie się razem łabędzie podniosły 
I poleciały płaczącym orszakiem 
W niebo gwiaździste, z harfą, ze śpiewakiem, 
I znikły, długo widziane na górze, 
Jak girlandami spięte białe róże, 
Ulatujące w niebieskie krainy, 
Dosłuchać harfy tej i tej dzieciny. 
Nie wiem, czy wierzyć — lecz cudy są wszędzie... 
I odtąd znikły w ogrodach łabędzie, 
I szafirowych wód nie krają łonem, 
Bo poleciały wszystkie z Eolionem. 
A Bóg nam wieszczów zostawiać nie raczy, 
Odkąd zabrakło już białych słuchaczy. 
 
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Koniec
W Szwajcarii
I
Odkąd zniknęła jak sen jaki złoty, 
Usycham z żalu, omdlewam z tęsknoty. 
I nie wiem, czemu ta dusza, z popiołów, 
Nie wylatuje za nią do aniołów? 
Czemu nie leci za niebieskie szranki, 
Do tej zbawionej i do tej kochanki? 
 
II
W szwajcarskich górach jest jedna kaskada, 
Gdzie Aar41 wody błękitnymi spada. 
Pozwól tam spojrzeć zawróconej głowie. 
Widzisz tę tęczę na burzy w parowie? 
Na mgłach srebrzystych cała się rozwiesza, 
Nic ją nie zburzy i nic ją nie zmiesza; 
A czasem tylko jakie białe jagnię 
Przez tęczę idzie na skraju doliny 
Szczypać kwitnące róże i leszczyny; 
Lub jaki gołąb, co wody zapragnie 
Jakby się blaskiem pochwalić umyślnie, 
Przez tęczę szybko przeleci i błyśnie. 
Tam ją ujrzałem! i wnet rozkochany, 
Że z tęczy wyszła i z potoku piany, 
Wierzyć zacząłem i wierzę do końca; 
Tak jasną była od promieni słońca! 
Tak pełna w sobie anielskiego świtu! 
Tak rozwidniona zrennicą42 z błękitu! — 
Gdy oczy przeszły od stóp do warkoczy, 
To zakochały się w niej moje oczy; 
A za tym zmysłem, co kochać przymusza, 
Poszło i serce, a za sercem dusza. 
I tak się zaczął prędko romans klecić, 
Że chciałem do niej przez kaskadę lecić; 
Bo się lękałem, że jak widmo blade, 
Nim dusza ze snu obudzona krzyknie, 
Upadnie w przepaść, w tęczę i w kaskadę 
I roztopi się, i zgaśnie, i zniknie; 
I byłem jak ci, co się we śnie boją, 
Bo jużem kochał, bo już była moją. 
I tak raz pierwszy spotkałem ją samą 
Pod jasną tęczy różnofarbnej bramą; 
Powiew miłości owiał mię uroczy. 
Stanąłem przed nią i spuściłem oczy. 
 
III
Poszedłem za nią przez góry, doliny, 
I szliśmy razem u stóp tej lawiny, 
Gdzie śnieg przybiega aż do stóp człowieka 
Spłaszczoną płetwą jak delfin olbrzymi; 
Para mu z nozdrza srebrzystego dymi, 
A Rodan z paszczy błękitnej ucieka. 
Pamiętam chwilę... poranek był skwarny. 
Tameśmy szmerem spłoszyli dwie sarny; 
Te, jakby szczęścia ludzkiego świadome, 
Stanęły blisko złote, nieruchome; 
I utopiły oczów błyskawice 
W kochanki mojej błękitne zrennice; 
I długo patrząc, nieruchome obie, 
Głowy promienne pokładły na sobie. 
Rzekłem: „One się zakochały w tobie!” 
Rzekłem — i za to z ust zamkniętych skromnie 
Najpierwszy uśmiech jej przyleciał do mnie, 
Przyleciał szybko i wrócił z podróży 
Do swego gniazda, do pereł i róży; 
A gdy zobaczył, że oczów nie mrużę, 
Całą jej białą twarz zamienił w różę. 
A wiecie? ani tak za serce chwyta 
Rumieniec kwiatu, co świeżo rozkwita; 
Ani tak oko wędrowca zachwyca 
Gór nadalpejskich śnieżysta dziewica, 
Kiedy od słońca różane ma lica, 
Jak ten rumieniec bez wstydu i grzechu, 
Co się na twarzy urodził z uśmiechu. 
 
IV
Odtąd szczęśliwi byliśmy i sami, 
Płynąc szwajcarskich jezior błękitami, 
I nie wiem, czy tam była łódź pod nami; 
Bom z duchy prawie zaczynał się bratać, 
Chodzić po wodach i po niebie latać; 
A ona tak mię prowadziła wszędzie! 
Ach! ona była jak białe łabędzie, 
Była jeziora błękitnego panią; 
Płynęła lecąc — łódź leciała za nią, 
Za łodzią jasność szafirowym szlakiem, 
Za tą jasnością rybek korowody, 
I wyrzucały się aż do niej z wody; 
I z takimeśmy płynęli orszakiem 
Uśmiechając się w błękitu krainie. 
Bo ona była jak wodne boginie: 
Miała powozy z delfinów, z gołębi, 
I kryształowe pałace na głębi, 
I księżycowe korony w noc ciemną... 
I mogła była43, co chce, zrobić ze mną. 
 
V
Raz — że nie była niebieskim aniołem, 
Myślałem całe długie pół godziny; 
Wyspowiadałem się potem z tej winy — 
Słuchajcie! — Oto przed Tella kościołem 
Pierwsza na kamień wyskoczyła płocha 
I powiedziała mi w głos, że mnie kocha, 
I odesłała mnie znów na jezioro, 
Łódkę mą — piersią odtrąciwszy białą... 
A ja — ach, nie wiem, co się ze mną stało! 
Czy mnie anieli do nieba zabiorą, 
Czy grzmiące fale jeziora pochłoną, 
Czy uśmiechami rozrywa się łono, 
Czy serce jak lód rozegrzany taje, 
Czy dusza skrzydeł anielskich dostaje, 
Czyli w nią wstąpił cały anioł złoty? 
Czyli uśmiechów pełna? czy tęsknoty? 
Wszystkie uczucia gwałtownymi
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Idź do strony:

Darmowe książki «Trzy poemata - Juliusz Słowacki (czytanie ksiązek online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz