Mały Książę - Antoine de Saint-Exupéry (czytaj online książki .TXT) 📖
Powiastka filozoficzna dla dzieci oraz tych dorosłych, którzy zachowali kontakt z dzieckiem w sobie. Utwór, zaliczany do klasyki światowej literatury, należy do wyjątkowych również wśród dzieł Antoine’a de Saint-Exupéry’ego. Autor nadał swojej opowieści formę baśniowej opowieści i sam ją zilustrował. Zawiera ona sumę przemyśleń na najważniejsze tematy: miłości, przyjaźni i — śmierci.
- Autor: Antoine de Saint-Exupéry
- Epoka: Współczesność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Mały Książę - Antoine de Saint-Exupéry (czytaj online książki .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Antoine de Saint-Exupéry
— Tego nie mogę wiedzieć — powiedział geograf.
— A miasta i rzeki, i pustynie?
— Tego też nie mogę wiedzieć — odpowiedział geograf.
— Przecież jest pan geografem!
— To prawda — przyznał geograf — ale nie jestem eksploratorem. Bardzo brakuje mi eksploratorów. Geograf nie jest kimś, kto liczy miasta, rzeki, góry, morza, oceany i pustynie. Zbyt poważna z niego persona, żeby się gdzieś włóczyć. Geograf nie odchodzi od biurka. Ale za to przyjmuje eksploratorów. Wypytuje ich i notuje ich wspomnienia. A jeśli wspomnienia któregoś wydadzą mu się interesujące, wówczas przeprowadza badanie moralności eksploratora.
— A dlaczego?
— Dlatego, że kłamliwy eksplorator spowodowałby katastrofę w książkach geograficznych. Podobnie jak eksplorator, który piłby za dużo.
— A dlaczego? — pytał dalej Mały Książę.
— Dlatego, że pijany widzi podwójnie, więc geograf zarejestrowałby dwie góry tam, gdzie jest tylko jedna.
— Znam kogoś — powiedział Mały Książę — kto byłby złym eksploratorem.
— To możliwe. Kiedy moralność eksploratora zdaje się bez zarzutu, wówczas przechodzi się do badań nad jego odkryciem.
— Jadąc na miejsce?
— Nie. To zbyt skomplikowane. Ale żąda się od eksploratora dowodów. Na przykład w przypadku odkrycia wielkiej góry istnieje wymóg, żeby przywiózł stamtąd wielkie kamienie.
Geograf nagle okazał zainteresowanie:
— Ale ty przybywasz z daleka! Jesteś eksploratorem! Opisz mi swoją planetę!
I tu geograf otworzył rejestr i zatemperował ołówek. Opowieści eksploratorów zapisuje się najpierw ołówkiem. Na zapisanie atramentem należy poczekać aż do czasu, gdy eksplorator dostarczy dowodów.
— A więc? — zapytał geograf.
— Och, u mnie nie jest zbyt ciekawie — powiedział Mały Książę. — Moja planeta jest bardzo mała. Mam trzy wulkany. Dwa czynne i jeden wygasły. Ale nigdy nic nie wiadomo.
— Nigdy nic nie wiadomo — powiedział geograf.
— Mam też kwiat.
— O kwiatach nie piszemy — zareagował geograf.
— Ależ dlaczego? Są najładniejsze!
— Dlatego, że kwiaty są efemeryczne.
— Co to znaczy „efemeryczne”?
— Dzieła geograficzne — powiedział geograf — są najcenniejsze spośród wszystkich książek. Nigdy się nie starzeją. Bardzo rzadko się zdarza, żeby góra zmieniła położenie. Bardzo rzadko się zdarza, żeby z oceanu wyciekła woda. Piszemy o rzeczach, które są wieczne.
— Ale wygasłe wulkany mogą się obudzić — przerwał mu Mały Książę. — Co to znaczy „efemeryczny”?
— Nie ma dla nas znaczenia, czy wulkan jest wygasły, czy też czynny — stwierdził geograf. — Dla nas liczy się góra. Ona się nie zmienia.
— Ale co to znaczy „efemeryczny”? — powtórzył Mały Książę, który nigdy w życiu nie wycofał się z raz zadanego pytania.
— To znaczy „zagrożony rychłym wyginięciem”.
— Moja róża jest zagrożona rychłym wyginięciem?
— Naturalnie.
„Moja róża jest efemeryczna — pomyślał Mały Książę — a w dodatku ma tylko cztery kolce do obrony przed światem! A ja zostawiłem ją całkiem samą!”
To był jego pierwszy odruch żalu, otrząsnął się jednak i zapytał:
— Co radziłby mi pan zwiedzić?
— Planetę o nazwie Ziemia — odparł geograf. — Ma dobrą opinię.
Mały Książę odjechał, myśląc o swojej róży.
Siódmą planetą była więc Ziemia.
Ziemia to nie byle jaka planeta! Liczy stu jedenastu królów (oczywiście nie pomijając królów afrykańskich), siedem tysięcy geografów, dziewięćset tysięcy biznesmenów, siedem i pół miliona pijaków, trzysta jedenaście milionów pyszałków, czyli około dwóch miliardów dorosłych3.
Aby dać wam wyobrażenie o rozmiarach Ziemi, powiem, że przed wynalezieniem elektryczności trzeba było utrzymywać na niej istną armię czterystu sześćdziesięciu dwóch tysięcy pięciuset jedenastu latarników.
Z daleka wyglądało to przepięknie. Armia ta poruszała się równo jak w balecie. Na samym początku pojawiali się latarnicy z Nowej Zelandii i Australii. Zapalali swoje latarnie, po czym szli spać. Wtedy podejmowali taniec latarnicy z Chin i Syberii. Następnie oni również znikali za kulisami. Wtedy przychodziła kolej latarników z Rosji oraz Indii. Potem tych z Afryki i Europy. Potem z Ameryki Południowej. Potem z Ameryki Północnej. Nigdy nie mylili się co do kolejności wejścia na scenę. Widowisko było podniosłe.
Jedynie zapalacz jedynej latarni na biegunie północnym i jego kolega od jedynej latarni na biegunie południowym pędzili próżniacze, beztroskie życie: pracowali dwa razy do roku.
Kiedy człowiek chce zabłysnąć dowcipem, zdarza się, że trochę nakłamie. Nie byłem do końca uczciwy w swojej opowieści o latarnikach. Istnieje ryzyko, że mógłbym dać fałszywe wyobrażenie o naszej planecie tym, którzy jej nie znają. Ludzie zajmują na Ziemi bardzo niewiele miejsca. Gdyby dwa miliardy jej mieszkańców stanęło obok siebie, nieco się ścieśniając, jak na wiecu, bez trudu pomieściliby się na placu długim na dwadzieścia mil i szerokim na dwadzieścia mil. Całą ludzkość można by stłoczyć na którejś z małych wysepek na Pacyfiku.
Oczywiście dorośli wam nie uwierzą. Wyobrażają sobie, że zajmują dużo miejsca. W swoich oczach są wielcy jak baobaby. Poradźcie im, żeby sobie wszystko przeliczyli. Uwielbiają liczyć, więc to im się spodoba. Ale wy nie traćcie czasu na takie zajęcie. To zbyteczne. Przecież macie do mnie zaufanie.
Po przybyciu na Ziemię Mały Książę był bardzo zaskoczony, nie widząc nikogo. Zdążył się już przestraszyć, że pomylił planety, aż tu jakiś pierścieniowaty kształt w kolorze księżyca poruszył się na piasku.
— Dobry wieczór — powiedział na wszelki wypadek Mały Książę.
— Dobry wieczór — powiedział wąż.
— Na jaką planetę spadłem? — zapytał Mały Książę.
— Na Ziemię, w Afryce — odparł wąż.
— Ach!... Czyli na Ziemi nie ma nikogo?
— Tutaj jest pustynia. Na pustyni nikogo nie ma. Ziemia jest duża — powiedział wąż.
Mały Książę usiadł na kamieniu i podniósł oczy ku niebu.
— Zastanawiam się — powiedział — czy gwiazdy są oświetlone po to, aby każdy mógł pewnego dnia odnaleźć tę swoją. Spójrz na moją planetę. Znajduje się dokładnie nad nami... Ale jest tak daleko!
— Jest piękna — stwierdził wąż. — Po co tu przyjechałeś?
— Niezbyt mi się układa z pewną różą — powiedział Mały Książę.
— Aha! — odpowiedział wąż.
I obaj zamilkli.
— Gdzie są ludzie? — odezwał się w końcu Mały Książę. — Można się poczuć samotnym na tej pustyni...
— Wśród ludzi też można się poczuć samotnym — powiedział wąż.
Mały Książę długo mu się przyglądał.
— Dziwne z ciebie zwierzę, cienkie jak palec... — powiedział w końcu.
— Ale jestem potężniejszy niż palec króla — odparł wąż.
Mały Książę uśmiechnął się.
— Nie jesteś zbyt potężny... nie masz nawet nóg... i nie możesz nawet podróżować...
— Mogę cię przenieść dalej niż statek — powiedział wąż.
Owinął się Małemu Księciu wokół kostki, zupełnie jak złota bransoleta.
— Tego, kogo dotknę, przywracam ziemi, z której powstał — powiedział jeszcze. — Ale ty jesteś czysty i przybyłeś z gwiazdy...
Mały Książę nic nie odpowiedział.
— Żal mi cię, że taki jesteś słaby i znalazłeś się na tej Ziemi zbudowanej z granitu. Mogę ci kiedyś pomóc, jeśli będziesz bardzo tęsknił za swoją planetą. Mogę...
— Ojej, doskonale wszystko zrozumiałem — powiedział Mały Książę — ale dlaczego zawsze wyrażasz się tak zagadkowo?
— Ja rozwiązuję wszystkie te zagadki — powiedział wąż.
Obaj zamilkli.
Mały Książę przeszedł całą pustynię i trafił tylko na jeden kwiat. Kwiat o trzech płatkach, całkiem niepozorny.
— Dzień dobry — powiedział Mały Książę.
— Dzień dobry — odpowiedział kwiat.
— Gdzie są ludzie? — spytał grzecznie Mały Książę.
Obok tego kwiatu przeszła kiedyś karawana4.
— Ludzie? Istnieje ich sześciu lub siedmiu, jak sądzę. Widziałem ich lata temu. Ale nigdy nie wiadomo, gdzie ich szukać. Wiatr nimi miota. Nie mają korzeni, to ich bardzo ogranicza.
— Żegnaj — powiedział Mały Książę.
— Żegnaj — odrzekł kwiat.
Mały Książę wszedł na wysoką górę. Jedynymi górami, jakie dotychczas znał, były trzy wulkany, które sięgały mu do kolan. A wygasły wulkan służył mu za taboret. „Z tak wysokiej góry — pomyślał — zobaczę od razu całą planetę i wszystkich ludzi...” Ale zobaczył jedynie ostre igły skalne.
— Dzień dobry — powiedział na wszelki wypadek.
— Dzień dobry... Dzień dobry... Dzień dobry... — odpowiedziało echo.
— Kim jesteście? — spytał Mały Książę.
— Kim jesteście... Kim jesteście... Kim jesteście... — odpowiedziało echo.
— Zostańcie moimi przyjaciółmi, jestem samotny — powiedział.
— Jestem samotny... jestem samotny... jestem samotny... — odpowiedziało echo.
„Cóż za dziwna planeta — pomyślał wtedy. — Zupełnie sucha, szpiczasta i zasolona. A ludziom brak wyobraźni. Powtarzają to, co się do nich mówi... Na mojej planecie miałem różę, zawsze odzywała się pierwsza...”
Po długiej wędrówce przez piaski, skały i śniegi Mały Książę znalazł w końcu drogę. A drogi zawsze prowadzą do ludzi.
— Dzień dobry — powiedział.
Miał przed sobą ogród różany.
— Dzień dobry — odpowiedziały róże.
Mały Książę przyjrzał się im. Wszystkie były podobne do jego kwiatu.
— Kim jesteście? — zapytał, osłupiały.
— Jesteśmy różami — powiedziały róże.
— Ojej! — zawołał Mały Książę.
I poczuł się bardzo nieszczęśliwy. Jego róża powiedziała mu, że nie ma drugiego takiego kwiatu jak ona we wszechświecie. A tutaj było ich pięć tysięcy w jednym ogrodzie, i wszystkie podobne do siebie!
„Okropnie by się rozgniewała, gdyby to zobaczyła... — pomyślał. — Zaczęłaby mocno kaszleć i udawałaby umierającą, żeby uniknąć śmieszności... A ja byłbym zmuszony ją pielęgnować, bo w przeciwnym razie, aby i mnie upokorzyć, naprawdę doprowadziłaby się do śmierci...”
Potem jeszcze pomyślał: „Sądziłem, że jestem bogaty, bo mam wyjątkowy kwiat, a mam tylko zwyczajną różę. Ją i trzy wulkany, które sięgają mi do kolan, przy czym jeden wygasł być może już na zawsze. To chyba nie czyni ze mnie wielkiego księcia...”
I położył się na trawie, i zapłakał.
Wtedy pojawił się lis.
— Dzień dobry — powiedział lis.
— Dzień dobry — odpowiedział grzecznie Mały Książę. Odwrócił się, ale niczego nie zobaczył.
— Tu jestem — zabrzmiał głos — pod jabłonią...
— Kim jesteś? — spytał Mały Książę. — Jesteś bardzo ładny...
— Jestem lisem — odparł lis.
— Chodź pobawić się ze mną — zaproponował Mały Książę. — Jestem taki smutny...
— Nie mogę się z tobą bawić — powiedział lis. — Nie jestem oswojony.
— Ach, przepraszam — powiedział Mały Książę, lecz po zastanowieniu dodał: — Co to znaczy „oswoić”?
— Nie jesteś stąd — powiedział lis. — Czego szukasz?
— Szukam ludzi — powiedział Mały Książę. — Co to znaczy „oswoić”?
— Ludzie mają strzelby i polują — powiedział lis. — To bardzo przykre! Hodują również kury i tylko to jest w nich interesujące. Czy szukasz kur?
— Nie — odparł Mały Książę. — Szukam przyjaciół. Co to znaczy „oswoić”?
— To rzecz, o której niestety zapomniano — powiedział lis. — To znaczy „stworzyć więzi”.
— Stworzyć więzi?
— Naturalnie — powiedział lis. — Na razie jesteś dla mnie chłopcem podobnym do stu tysięcy innych chłopców. I wcale cię nie potrzebuję. Ty też mnie nie potrzebujesz. Jestem dla ciebie tylko lisem podobnym do stu tysięcy innych lisów. Jeżeli jednak mnie oswoisz, będziemy sobie wzajemnie potrzebni. Będziesz dla mnie jedyny na świecie. I ja będę dla ciebie jedyny na świecie...
— Zaczynam coś rozumieć — powiedział Mały Książę. — Jest taka róża... wydaje mi się, że mnie oswoiła...
— Możliwe — powiedział lis. — Na Ziemi spotyka się przeróżne rzeczy...
— O, tu nie chodzi o Ziemię — powiedział Mały Książę.
Lisa najwyraźniej bardzo to zaintrygowało:
— Na innej planecie?
— Tak.
— Czy na tej planecie są myśliwi?
— Nie.
— O, to dobrze! A kury?
— Nie.
— Nic nie jest doskonałe — westchnął lis, po czym wrócił do tematu. — Moje życie jest monotonne. Poluję na kury, a ludzie polują na mnie. Wszystkie kury są do siebie podobne i wszyscy ludzie są do siebie podobni. Trochę się więc nudzę. Jeżeli jednak mnie oswoisz, moje życie będzie jakby opromienione słońcem. Stukot twoich kroków będzie dla mnie brzmiał inaczej od wszystkich innych. Te inne wpędzają mnie pod ziemię. Twoje będą wywabiać mnie z jamy jak muzyka. Poza tym: spójrz! Widzisz tam pole pszenicy? Nie jadam chleba. Pszenica jest mi niepotrzebna. Pszeniczne pola z niczym mi się nie kojarzą. I to jest smutne! Ale ty masz złote włosy. Kiedy mnie oswoisz, będzie cudownie! Pszenica jest złocista i będzie mi ciebie przypominać. Pokocham
Uwagi (0)