Pedagogika żartobliwa - Janusz Korczak (biblioteka online za darmo TXT) 📖

— ...Więc oni, ten brat i siostra, stoją tak te sierotki w lesie i patrzą, ale widzą, domek zobaczyli, domek widzą. On pyta się: „Co to?” — Ona mówi: „Jakiś domek”. — On pyta się: „Dlaczego mały?” — Ona mówi: „Nie wiem”. — Bo nie wie, kto tu mieszka. — Mały domek, małe okienka i drzwi, mały komin na dachu i dymek z komina. — Ale chłopczyk i dziewczynka stoją, patrzą, trzymają się za ręce. A tu nagle idą krasnoludki, niosą w garnuszkach poziomki. — A ty myślisz może, że zwyczajne krasnoludki? — Nie. — Bo krasnoludki mają skrzydełka.

— Białe.

— Rozumie się, że białe. No tak, białe. — Może jeden krasnoludek miał nawet skrzydełka niebieskie, albo różo...

— Nnnie.

— To nie: jeżeli ci się nie podoba; bo mnie wszystko jedno: możesz wybrać kolor, jaki chcesz. — Więc te krasnoludki niosą zielone garnuszki z czerwonymi malinami.

— Poziomkami.

— Poziomkami. Omyliłem się. I mają białe skrzydełka...

— Jak aniołki.

— Mhm. Właśnie. Białe jak aniołki, czyste, białe — i rączki mają czyste. Umyły rączki i buzie. Krasnoludki lubią się myć. A ty chciałabyś mieć skrzydełka?

— Nnnie.

— Dlaczego?

— Bo nie.

— Co by ci to szkodziło? — Można mieć skrzydełka i nie fruwać, jeżeli nie chcesz...

— Opowiadaj dalej.

— Dobrze. Ale konserwatystka jesteś. Co by ci to szkodziło? — No, patrz: i ptaszki mają, i muchy, i motylki mają skrzydełka, i pszczoły...

— Co to za kółko?

— Mikrofon.

— Tak?

— Tak. — Telefon taki... Krasnoludki mają czyste noski i uszki. Bo pies na przykład nie ma chustki do nosa. Liźnie językiem i już czysty ten psi nos. Albo mucha myje się łapkami. I kotek my...

— Ja widziałam, jak kot myje się łapką.

— I ja raz widziałem: wróbelek kąpał się w piasku i kotek myje się raz.

— Ja sto razy widziałam. On się, ten kot, nazywa Morusek.

— Miałaś nie mówić, jak się kto nazywa. Trzeba mówić: Bum.

— Wiem. Morusek Bum. — Do czego to kółko?

— Nie ruszaj. To przyrząd naukowy. Precyzyjny instrument. Można zepsuć.

— A słyszałeś moją awanturę jutro?

— Wczoraj wieczorem? — Ba. — Jestem twoim bezpośrednim sąsiadem. Wszystko wczoraj słyszałem.

— Wczoraj.

— Mama myła, a ty nie chcesz, bo kąpiesz się w całej rzece, więc po co w misce?

— No.

— Znałem takiego chłopca...

— Buma?

— Aha. On też nie chciał. Mówi, że potem mokro w uchu. Jego mamusia miała roztrzęsione nerwy i mocno go myła. To boli.

— Boli.

— Mówił ten Bum, że mu czyste uszy wcale do szczęścia niepotrzebne. Mówił, że szyja nie brudna, tylko śniada. Chciał, żeby woda po myciu była czarna jak smoła. Bo jak nie, to szkoda fatygi. Mówił, że myć się, to są zmurszałe poglądy. I nie upadł tak nisko, żeby się dwa razy czesać i co dzień myć zęby.

— Czy to pamiątkowe kółko?

— Nie pamiątkowe, ale ważne. Mikrofon.

— Co to jest pamiątkowe? — Mamusia nawet zgubiła pamiątkową broszkę i płakała.

— Ooo. A ja czytałem, takie ładne czytałem w książce...

— Tej tu?

— Nie. Innej. — O dziewczynce, że jej mama grała na fortepianie. Długo gra mamusia, a ona stoi i słucha. Oparła się o fortepian i słucha.

— I co?

— Jej mamusia gra smutną piosenkę i już skończyła. A dziewczynka pyta się: „Mamo, jakimi ty łzami płakałaś?”

— Nie lubię smutnych bajek. No, opowiadaj.

— Dobrze. Więc krasnoludki gonią się wesoło, bawią się wesoło. Tak wesoło fruwają, tymi różowymi skrzydł...

— Białymi.

— Białymi. Omyliłem się. Przepraszam.

— A ty mnie kochasz?

— Więcej niż kochać wolno, niż pozwolą siły.

— Głupstwa pleciesz. Mów do mnie po ludzku.

— Właśnie po ludzku. „Czy Maria ciebie kocha, mój drogi, mój miły, więcej niż wolno...” To jest klasyczny urywek (Malczewskiego)73.

— Nie rozumiem.

— Opowiadać dalej o krasno...

— Nie gniewasz się na mnie wcale?

— Za co?

— Za wczoraj awanturę?

— Nie. Tylko smutno mi było, że masz zmartwienie, i mamusia głośno gniewała się na...

— Mamusia na ciebie także się gniewa.

— Za co?

— Bo ty chrapiesz przez ścianę. Mamusia zamknęła okno i nie może spać, i łóżko do tamtej ściany przesunęła. I mamusia wybiła się od spania. Ale ja nie widziałam, jak wybiła się, bo spałam. — I my się prze-pro-si-my — nie — przeprowadzimy się. No, opowiadaj.

— Więc sierotki patrzą, a krasnoludki fruwają wesoło na zielonych skrzydełkach. (Pauza).

— Dlaczego nie mówisz?

— Bo myślisz o czym innym i nie słuchasz.

— Słucham.

— A ja powiedziałem, że na zielonych skrzydełkach, a ty nie poprawiłaś, że na białych.

— Bo poprawiam i mówię, i to nie pomaga, więc sto razy będę mówiła ci?

— Lubisz bajki?

— Trochę bardzo... A ty wiesz, jak ja myślę?

— Też trochę bardzo.

— A ten chłopczyk, on robił awantury?

— Jaki chłopczyk?

— Ten. Nie chce się myć, bo boli.

— Teraz nie. Wytłumaczyłem, że w uchu są różne zakręty, zaułki, zakątki i skrytki, więc nie trzeba myć mocno — ostrożnie, żeby nie bolało. I ostrożnie czesać, i nos wycierać, nosek, nie mocno, żeby mydło w oczy nie szczypało.

— Tak.

— I ząbki lekko, ostrożnie. Bo można mieć roztrzęsione nerwy — i nie boli.

— A czy jak nie będę myła zębów, to będę stara baba, brzydka baba? — Szcze-bra-ta74?

— Wytłumaczę ci. Bum, przedszkolak, wiesz, jemu wypadł mleczny ząb i teraz nowy rośnie ładny. Czy on stary i brzydki?

— On ładny, ale nie chce bawić się ze mną.

— Martwisz się?

— Nie.

— Dużo masz zmartwień?

— Tego nigdy nie brak. — Nie lubię kożuchów.

— W mleczku?

— Ani w mleku, ani w kakauu75. — I marchewki nie lubię. — Co to za książka?

— Naukowa.

— Przeczytaj.

— Dobrze. Przeczytam. — Tu?

— Tu.

— „...Masa skały znajduje się w nieustannym ruchu, już to kurcząc się, już to ulegając ściśnieniu, wskutek czego miażdży krawędzie”.

— Ty to rozumiesz?

— Mhm.

— Bo ja nie. (Westchnienie).

— Chciałabyś rozumieć?

— Ja śpiewam lalce, żeby spała, i ona już potem śpi, i ja już nie śpiewam, bo śpi, i ja już mam różne kłopoty.

— Dlaczego? — Że ona śpi?

— Nnnie... Mamusia też ma nawet kłopoty.

— Mamusia też?

— No. — Z tatusiem. — Bo tatuś...

— Ale może ty już nie chcesz rozmawiać? — Już nawet ziewasz. — Może zmęczyłaś się i chcesz iść bawić się z dziećmi?

— Mam takie zmartwienie, że nikt nie wie na świecie. Nie mama, nie tatuś: nawet lalce nie mówiłam. Ale tobie powiem.

— Nie mów lepiej. Ściany mają uszy.

— Głupstwa pleciesz. — Nieładnie mówić: pleciesz. Do dzieci wolno: pleciesz; ale do mamusi i do pana niegrzecznie. — A oni mówią: „Idź sobie, idź sobie, mała, nie będziesz się z nami bawiła, bo jesteś mała. Ty nie umiesz, ty mała”. — Ona powiedziała: „Zaraz zrobisz w majtki”. — Nie wstydziła się, że ja się wstydzę. I przy wszystkich. — A ja — duża pannica. Ja bym chciała być lalką, bo lalka zawsze nigdy sucha (westchnienie). — A ty chrapiesz i nie czujesz, bo śpisz. A ja także nie czuję... — Co ty piszesz?

— Zaraz ci powiem. Jeżeli usłyszę coś ważnego, zapisuję, żeby pamiętać.

— Przeczytaj.

— Dobrze: „Ja bym chciała być lalką, bo lalka zawsze nigdy sucha. A ty chrapiesz i nie czujesz, bo śpisz. A ja także nie czuję”.

— Tak. — To ważne?

— Bardzo. — Raz jeden chłopiec chciał chodzić w sukience. Ty wczoraj wieczorem awanturę, że nie chcesz się myć, a on rano nie chciał się ubierać. A jego mamusia myślała, że kompleks76. Więc powiedział mi tajemnicę, że chce być dziewczynką, bo dziewczynki są posłuszne, a on w spodniach nie może, i chce być grzeczny w sukience. Też zapisałem. — A jedna dziewczynka chciała być małpką w klatce, bo małpka w klatce może bawić się i nie brudzi sukienki, i może skakać w klatce, i jej tatusia (małpki) głowa nie boli i nie pęka.

— A mój tatuś...

— Patrz: znów ziewasz. Zmęczyłaś się.

— Lubię z tobą rozmawiać.

— No tak. Ale ja też już ziewam.

— To mów bajkę.

— Masz słuszność. Bajka o krasnoludkach łatwa i wygodna; prawda o krasnoludkach ważna, ale trudna. Bajkę o krasnoludkach można zacząć i nie skończyć — i nic; ale kto zacznie prawdę, temu przykro, że nie może do końca.

UWAGA

Jeśli bajkę zaczynasz opowiadać, nie staraj się jej skończyć. Bajka może być wstępem do rozmowy, może przeplatać ją rozmowa. Ciąg dalszy tylko na żądanie. — Jedną bajkę wiele razy można powtarzać.