Pedagogika żartobliwa - Janusz Korczak (biblioteka online za darmo TXT) 📖
„Pedagogika żartobliwa” jest według autora kolejną, tym razem (pozornie) mniej poważną próbą podjęcia najważniejszych kwestii związanych z wychowaniem dzieci.
Korczak przebywa latem w pensjonacie na wsi i opisuje swoje relacje z dziećmi, a także — co chyba trudniejsze — z ich mamami i opiekunkami.
Podkreśla opozycję i wzajemne niezrozumienie, zwłaszcza lekceważenie świata i wrażliwości dzieci przez dorosłych. Często mówi w imieniu dzieci. Z delikatnością i szacunkiem opowiada o dziecięcych miłościach, ale i kłopotach finansowych.
Jego kontakt z młodymi to zawsze bycie w relacji, Korczak zdaje się na to, co przynoszą bieżące wydarzenia, wykazuje wielką otwartość na uczucia i potrzeby dzieci, ale też stawia granice i krytykuje. Doradza, jak stopniowo odzwyczaić się od bójek i innych złych nawyków, i skarży się, jak mu trudno przekonać rodziców, by nie tyranizowali dzieci, odsyłając je zbyt wcześnie spać. Opowiada też dowcipnie, jak ciężko uniknąć pretensji, udzielając porad lekarskich, i — ku pokrzepieniu serc — o swoim ulubionym bohaterze Tyrteuszu.
- Autor: Janusz Korczak
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pedagogika żartobliwa - Janusz Korczak (biblioteka online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Janusz Korczak
74. Szcze-bra-ta — dziecięce przekręcenie wyrazu szczerbata. [przypis edytorski]
75. kakauu — dziś popr. nieodm.: w kakao. [przypis edytorski]
76. chłopiec chciał chodzić w sukience (...) jego mamusia myślała, że kompleks — kompleks to w psychologii zbiór wyobrażeń zgrupowanych wokół nieuświadomionej myśli, zwanej jądrem kompleksu. Tu mowa najprawdopodobniej o jednym z opisanych przez Zygmunta Freuda zaburzeń na tle seksualnym. [przypis edytorski]
77. święcone jarskie — mowa o katolickiej tradycji święcenia pokarmów w Wielką Sobotę, wśród których powinna znaleźć się m.in. kiełbasa, szczególnie pożądana po okresie Wielkiego Postu. [przypis edytorski]
78. trawa zagazowana — w czasie I wojny światowej po raz pierwszy użyto na dużą skalę gazów bojowych, głównie fosgenu i iperytu. [przypis edytorski]
79. iperyt — gaz musztardowy, grupa bojowych środków chemicznych o działaniu parzącym, przeciwko ludziom zastosowana po raz pierwszy w 1917 r. pod Ypres w Belgii. [przypis edytorski]
80. pogromca — tu: treser. [przypis edytorski]
81. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
82. testy Terman-Binet, dziś raczej: testy Stanford-Binet — testy inteligencji, bazujące na pionierskim opracowaniu fr. psychologów Alfreda Bineta (1857–1911) i Théodore’a Simona (1872–1961), a uzupełnione przez amer. psychologa Lewisa Termana (1877–1956). [przypis edytorski]
83. krówka — tu: biedronka, daw.: boża krówka. [przypis edytorski]
84. ludożercy — tu: ludzie ze społeczności stojących niżej cywilizacyjnie. Dawniej powszechne było wyobrażenie „dzikich” ludzi jako uprawiających kanibalizm, co wynikało z przekonania o wyższości kulturowej białych. Większość doniesień na ten temat została zakwestionowana (por. William Arens, The Man-Eating Myth, 1979). [przypis edytorski]
85. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
86. furów (gw.) — dziś popr. forma D. lm: fur. [przypis edytorski]
87. oddział — tu: klasa (w szkole). [przypis edytorski]
88. kąpielówka — dziś: kąpielówki, strój do pływania. [przypis edytorski]
89. Arystomenes — przywódca Meseńczyków w II wojnie meseńskiej; zmarł na emigracji na Rodos. [przypis edytorski]
90. Tyrteusz a. Tyrtajos — żyjący w VII w. p.n.e. poeta grecki (pochodzący ze Sparty, Miletu a. Aten), jego poezje zagrzewały Spartan do walki; wg legendy został przysłany przez Ateny jako jedyne wsparcie dla Sparty w wojnie z Meseńczykami; od jego imienia wywodzi się nazwa poezji tyrtejskiej, czyli poezji patriotycznej wzywającej do walki, oraz określenie: postawa tyrtejska, oznaczające gotowość oddania życia za ojczyznę. [przypis edytorski]
91. mąż, co lwom targał paszczęki i mieczem swym ściął hydrze siedem głów — mowa o Heraklesie. [przypis edytorski]
92. ściągaczka (tu daw.) — ściągawka, kartka z podpowiedziami. [przypis edytorski]
93. telewizja — próby w dziedzinie przesyłania obrazu na odległość wykonywano już na przełomie XIX i XX w., a pierwsza transmisja telewizyjna miała miejsce w 1925 r. w Londynie. W 1928 r. nadano transmisję z Londynu do Nowego Jorku, pół roku później odbyła się transmisja w kolorze. W Polsce pierwszego przesłania sygnału telewizyjnego dokonała Rozgłośnia Radiowa w Katowicach w 1931 r., w Warszawie takie próby trwały w latach 1936–1939. [przypis edytorski]
94. Rira bię, ki rira le dernie, właśc. Rira bien qui rira le dernier (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]
95. dubla (z fr. double: podwójny) — podwójny rzut a. strzał; podwojenie stawki. [przypis edytorski]
96. en avant (fr.) — naprzód, do przodu. [przypis edytorski]
97. rrrą — wykrzyknik entuzjazmu a. fr. rond: koło. [przypis edytorski]
98. patrzeć się — dziś: patrzeć; tu: przyglądać się, obserwować. [przypis edytorski]
99. faif a. fajf (daw., z ang. five o’clock: godzina piąta) — spotkanie towarzyskie o piątej po południu, połączone z piciem herbaty, a często także z tańcami. [przypis edytorski]
100. trot — prawdopodobnie nawiązanie do nazwy tańca foxtrot. [przypis edytorski]
101. Bramaputra a. Brahmaputra — rzeka w Indiach, jej nazwa oznacza: syn boga Brahmy. [przypis edytorski]
102. demi-place (fr.) — bilet ulgowy. [przypis edytorski]
103. demi-vierge (fr.) — półdziewica, młoda kobieta, nie utrzymująca stosunków seksualnych z mężczyznami, ale nie dbająca o pozory, o tzw. reputację. [przypis edytorski]
104. Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — fr. polityk i pisarz; także: nazwana na jego cześć potrawa, befsztyk wołowy. [przypis edytorski]
105. stalka a. stalówka — element pióra, blaszka dotykająca bezpośrednio papieru podczas pisania. W I połowie XX w. dzieci w szkołach uczyły się pisać piórem złożonym z drewnianej obsadki i metalowej stalówki, którą zanurzało się co chwilę w kałamarzu pełnym atramentu. Stalówki szybko się zużywały i trzeba było je często wymieniać. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]
106. uwięźnięta kiszka — przepuklina. [przypis edytorski]
107. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
108. Bucefał (z gr. Βουκέφαλος, Bukefalos: byczogłowy) — imię konia Aleksandra III Wielkiego. [przypis edytorski]
109. tremo — duże lustro. [przypis edytorski]
110. akromegalia — choroba wywołana nadmiarem hormonu wzrostu u osoby dorosłej, oprócz innych przypadłości objawia się rozrostem tkanek, więc i zmianą rysów twarzy. [przypis edytorski]
111. rhinoskleroma a. twardziel — zakaźna choroba bakteryjna, zapalenie górnych dróg oddechowych, na skutek którego w nosie i gardle pojawiają się twarde nacieki. [przypis edytorski]
112. lupus a. toczeń — choroba autoimmunologiczna, jednym z jej objawów jest silny rumieniec na twarzy w kształcie skrzydeł motyla. [przypis edytorski]
113. Tanganajka — tak dawniej spolszczano nazwę jeziora i regionu Tanganika (ang. Tanganyika). [przypis edytorski]
114. choroba Adissona — niedoczynność kory nadnerczy, przejawia się m.in. przebarwieniami skóry. [przypis edytorski]
115. zrywałaś listki akacji, a potem byłaś smutna, bo wypadło: „nie dba” — nawiązanie do zwyczaju wróżenia przez obrywanie akacjowych listków rosnących na jednej łodyżce, powtarza się przy tym wyliczankę: kocha, lubi, szanuje, nie chce, nie dba, żartuje, w myśli, w mowie, w sercu, na ślubnym kobiercu, aż do zerwania ostatniego listka. Podobnie wróżono z kwiatu margerytki. [przypis edytorski]
116. wierzaj — dziś popr. forma 2 os. lp tr.rozkaz.: wierz. [przypis edytorski]
117. wymówić — tu: umówić się, zastrzec. [przypis edytorski]
118. fatum (łac.), mojra (z gr.), ananke (z gr.) — los. [przypis edytorski]
119. Tyrteusz a. Tyrtajos — żyjący w VII w. p.n.e. poeta grecki (pochodzący ze Sparty, Miletu a. Aten), jego poezje zagrzewały Spartan do walki; wg legendy został przysłany przez Ateny jako jedyne wsparcie dla Sparty w wojnie z Meseńczykami; od jego imienia wywodzi się nazwa poezji tyrtejskiej, czyli poezji patriotycznej wzywającej do walki, oraz określenie: postawa tyrtejska, oznaczające gotowość oddania życia za ojczyznę. [przypis edytorski]
120. Anczyc, Władysław Ludwik (1823–1883) — poeta, dramatopisarz, wydawca, tłumacz, działacz ludowy, posługujący się pseudonimami Kazimierz Góralczyk, W.A. Lassota. [przypis edytorski]
121. Arystomenes — przywódca Meseńczyków w II wojnie meseńskiej; zmarł na emigracji na Rodos. [przypis edytorski]
122. Zews (mit. gr.) — Zeus, najważniejsze bóstwo mitologii greckiej; daw. zapis, będący próbą oddania poprawnej, jednosylabowej wymowy tego imienia (por. ros. Зевс). [przypis edytorski]
123. syn Zewsa i Latony (mit. gr.) — Apollo i jego bliźniacza siostra Artemida byli owocem romansu boga Zeusa i tytanidy Leto (Latony). Apollo był czczony jako bóg światła, porządku, muzyki i harmonii. [przypis edytorski]
124. srom (tu daw.) — wstyd. [przypis edytorski]
125. Pada zwierz liczny dokoła otchłani — mowa o ofiarach ze zwierząt zabijanych na cześć bogów. [przypis edytorski]
126. nawa (tu daw.) — okręt. [przypis edytorski]
127. męże — dziś popr. forma M. lm: mężowie. [przypis edytorski]
128. posły — dziś popr. forma M. lm: posłowie. [przypis edytorski]
129. Tajget — pasmo górskie w południowej części Peloponezu, oddzielające Mesenię od Lakonii. [przypis edytorski]
130. Chloris (gr. Χλωρις: zielona) — w mit. gr. nimfa opiekunka kwiatów, uważana także za boginię wiosny; jej rzymskim odpowiednikiem jest Flora. [przypis edytorski]
131. stawa — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.ter.: staje. [przypis edytorski]
132. jam (daw.) — ja jestem. [przypis edytorski]
133. arfa Eola, dziś raczej harfa eolska — instrument strunowy, który wydaje dźwięki pod wpływem powiewów wiatru. Eol (mit. gr.) — bóg wiatrów. [przypis edytorski]
134. strony — tu: struny. [przypis edytorski]
135. wylata — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: wylatuje. [przypis edytorski]
136. mąż, co lwom targał paszczęki i mieczem swym ściął hydrze siedem głów — mowa o Heraklesie. [przypis edytorski]
137. niwa — pole. [przypis edytorski]
138. naddziad — pradziad, przodek. [przypis edytorski]
139. Pardon, monsieur (fr.) — proszę wybaczyć; o, przepraszam pana. [przypis edytorski]
140. heliotrop — roślina o silnie pachnących kwiatach, daw. popularny składnik perfum. [przypis edytorski]
141. sztubak (daw.) — uczeń. [przypis edytorski]
142. pisze — dziś popr.: jest napisane. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to
Uwagi (0)