Beniowski - Juliusz Słowacki (biblioteka szkolna online TXT) 📖
Krótki opis książki:
Beniowski to utwór Juliusza Słowackiego przynależący do gatunku poematu dygresyjnego. Po raz pierwszy został opublikowany w 1841 roku.
Tytułowy bohater, Maurycy Beniowski, to młody awanturnik, szlachcic podolski. Po przehulaniu odziedziczonego majątku rusza w podróż po świecie, gdzie spotykają go liczne przygody, m.in. obrona Baru, wyprawa na Krym.
Oś fabularna jest dla Słowackiego pretekstem do realizacji gatunku, jakim jest poemat dygresyjny. Według literaturoznawców około połowa utworu stanowi opowieść o Beniowskim, druga połowa natomiast jest zbiorem refleksji autora nad własnym życiem, sytuacją polityczną, społeczną, a przede wszystkim literacką. Niektórzy odczytują dygresje Słowackiego jako głos w sprawie sporu z Mickiewiczem i manifestacją własnego programu poetyckiego.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Juliusz Słowacki
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Beniowski - Juliusz Słowacki (biblioteka szkolna online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki
a państwo białego księżyca to Turcja, mowa o kryzysie państwa tureckiego i wojnach rosyjsko-tureckich. [przypis edytorski]
688. gór, co mają wszystkie kształt sonetów — nawiązanie do Sonetów krymskich Mickiewicza. [przypis edytorski]
689. hymen (z gr.) — wesele. [przypis edytorski]
690. akord (z fr.) — tu: zgoda. [przypis edytorski]
691. Tak mówi Dziennik Narodowy; przeczę! Ostrzegam wszystkich was, że jest dziewicą! — mowa o „dziewictwie Muzy”, tj. o oryginalności Beniowskiego, któremu w czasopiśmie „Dziennik Narodowy” zarzucano, że jest plagiatem Don Juana Byrona. [przypis edytorski]
692. usque ad mortem (łac.) — aż do śmierci. [przypis edytorski]
693. kirielejson kirie (z gr.) — Panie, zmiłuj się. [przypis edytorski]
694. Walkirie (mit. skand.) — córki boga Odyna, dziewice-wojowniczki, uzbrojone, dosiadające skrzydlatych koni lub wilków, były wysłanniczkami ojca i wychodziły na spotkanie wojownikom, ginącym bohatersko w bitwach. [przypis edytorski]
695. drop — ptak z rodziny żurawiowych, najcięższy ptak latający na świecie, gatunek ginący, w Polsce objęty ścisłą ochroną. [przypis edytorski]
696. liman — zatoka u ujścia doliny rzecznej do morza. [przypis edytorski]
697. bodiak (ukr.) — oset. [przypis edytorski]
698. połos — połoz, wąż. [przypis edytorski]
699. Ariost — własc. Ariosto, Ludovico Giovanni (1474–1533), włoski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiego Orland szalony. [przypis edytorski]
700. trzy-buńczuczny — piastujący trzy godności wojskowe; buńczuk — drzewce zakończone kulą lub grotem, ozdobione końskim włosiem, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
701. rogal (pot.) — rogacz, oszukany mąż. [przypis edytorski]
702. Trentowski, Bronisław (1808–1869) — filozof, twórca m.in. prac Chowanna, czyli system pedagogiki narodow... i Wizerunek duszy moralnej przez Ojczyźniaka; autor terminu „cybernetyka”. [przypis edytorski]
703. chan a. chana — karawanseraj, zajazd (w krajach muzułmańskich). [przypis edytorski]
704. moskito — meczet. [przypis edytorski]
705. Hunowie — plemię azjatyckich koczowników, którzy najechali Europę w IV-V w., powodując wędrówkę ludów i przyczyniając się do rozpadu Cesarstwa Rzymskiego. [przypis edytorski]
706. Wróćcie nam, groby, husarze skrzydlate — sens: Groby, oddajcie nam skrzydlatych husarzy. [przypis edytorski]
707. truna (daw.) — trumna. [przypis edytorski]
708. Attyla (406–453) — wódz Hunów, który walczył z Rzymianami. Jego imperium, sięgające prawdopodobnie od Morza Kaspijskiego po Ren (tj. od zach. Kazachstanu po Niemcy), rozpadło się po jego śmierci. [przypis edytorski]
709. Sarpedon (mit. gr.) — wódz Licyjczyków w wojnie trojańskiej; zginął z rąk Patroklosa. [przypis edytorski]
710. kirys — część zbroi płytowej, obejmująca napierśnik i naplecznik. [przypis edytorski]
711. Gofred i Baldwin — rycerze wypraw krzyżowych, opisani w Jerozolimie wyzwolonej. [przypis edytorski]
712. Pelida — syn Peleusa, tj. Achilles. [przypis edytorski]
713. Wąż Laokoński (mit. gr.) — Laokoon, kapłan Apollina w Troi, rzucił włócznią w konia trojańskiego, aby pokazać rodakom, że koń jest pusty w środku. Z morza wyszły wielkie węże, które zabiły Laokoona i jego synów. Była to kara za złamanie przez Laokoona celibatu, ale Trojańczycy odczytali to jako wolę bogów i wprowadzili drewnianego konia do miasta, co stało się przyczyną ich klęski. [przypis edytorski]
714. Kierim Giraj a. Krym Girej (1699–1769) — chan tatarski, panował w latach 1758–1764 i 1768–1769, sojusznik konfederatów barskich, przeciwnik Rosji i Stanisława Augusta Poniatowskiego. Za jego panowania doszło do ostatniego wielkiego najazdu Tatarów na Ukrainę polską i rosyjską. Ostatni wielki i wybitny wódz oraz wojownik tatarski. [przypis edytorski]
715. żurawiów — dziś popr. forma D. lm: żurawi. [przypis edytorski]
716. Bakczysaraj — Bachczysaraj, miasto na Krymie, stolica Chanatu Krymskiego; od morza dzieli je prawie 30 km. [przypis edytorski]
717. w Polszcze (daw.) — w Polsce. [przypis edytorski]
718. harfa Eola — harfa eolska, instrument muzyczny, z którego strun dźwięki wydobywa wiatr; Eol (mit.gr.) — bóg wiatrów. [przypis edytorski]
719. nad wiedźmy temi — dziś popr. forma N. lm: nad wiedźmami tymi. [przypis edytorski]
720. Cylijczyk lub Natolak — mieszkaniec Cylicji lub Anatolii, krain na terenie Turcji. [przypis edytorski]
721. Medea (mit. gr.) — królewna Kolchidy, czarodziejka i dzieciobójczyni. [przypis edytorski]
722. Cyrce a. Kirke (mit. gr.) — czarodziejka, która uwięziła Odyseusza na swojej wyspie, a jego towarzyszy zamieniła w świnie. [przypis edytorski]
723. Panin, Nikita Iwanowicz (1718–1783) — polityk rosyjski, bliski współpracownik Katarzyny II, minister spraw zagranicznych Rosji w latach 1764–1780. [przypis edytorski]
724. hajdamaka — buntownik, rozbójnik, uczestnik któregoś z powstań chłopskich na Ukrainie w XVIII w. [przypis edytorski]
725. popowi — dziś popr. forma C. lp: popu. [przypis edytorski]
726. nietoperzów — dziś popr. forma D. lm: nietoperzy. [przypis edytorski]
727. kołupać (daw., reg.) — łupać, stukać. [przypis edytorski]
728. Acanna (daw.) — panna. [przypis edytorski]
729. rzezaniec — kastrat, nadzorca haremu. [przypis edytorski]
730. oczów — dziś popr. forma D. lm: oczu. [przypis edytorski]
731. Mefistofel — Mefistofeles, książę piekieł, diabeł. [przypis edytorski]
732. Klorynda — bohaterka poematu Torquata Tassa Jerozolima wyzwolona, dzielna wojowniczka muzułmańska, nazywana tu amazonką ze względu na wojowniczość. [przypis edytorski]
733. kitajka (daw.) — tkanina, chustka. [przypis edytorski]
734. Pallada (mit. gr.) — Atena, bogini mądrości, sztuki i wojny sprawiedliwej, przedstawiana w hełmie i z oszczepem. [przypis edytorski]
735. Izabej — Jean-Baptiste Isabey (1767–1855) i Eugène Isabey (1804–1886), ojciec i syn, francuscy malarze, portreciści i miniaturzyści. [przypis edytorski]
736. uszów — dziś popr. forma D. lm: uszu. [przypis edytorski]
737. kartelusz (z fr.) — liścik, bilecik. [przypis edytorski]
738. leksze — dziś popr.: lżejsze. [przypis edytorski]
739. aerolit — meteoryt. [przypis edytorski]
740. de raptu puellae (łac.) — o porwanie dziewicy. [przypis edytorski]
741. giaur — tak pogard. nazywali innowierców muzułmanie. [przypis edytorski]
742. korabl (z ros.) — korab, okręt. [przypis edytorski]
743. ambasada — tu: poselstwo, misja. [przypis edytorski]
744. kary — czarny. [przypis edytorski]
745. buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis edytorski]
746. Pluton (mit. rzym.) — bóg świata umarłych, odpowiednik Hadesa w mit. gr. [przypis edytorski]
747. Charon (mit. gr.) — sługa Hadesa-Plutona, przewoził dusze zmarłych przez podziemną rzekę Styks do krainy umarłych. Starożytni Grecy kładli swoim zmarłym na języku obol, drobną monetę, jako zapłatę dla Charona. [przypis edytorski]
748. Bohdan — Józef Bohdan Zaleski (1802–1886), poeta romantyczny z tzw. szkoły ukraińskiej. M. Mochnacki nazywał jego styl „brylantowym”. [przypis edytorski]
749. miesiąc (daw.) — księżyc. [przypis edytorski]
750. obskurantyzm — ciemnota, zacofanie; tu: zasłanianie twarzy. [przypis edytorski]
751. epopeją — dziś popr. forma B. lp: epopeję. [przypis edytorski]
752. kazka (ukr.) — baśń, bajka. [przypis edytorski]
753. Rafaela loże — malowidła ścienne Rafaela w Watykanie. [przypis edytorski]
754. Grachowie — własc. Grakchowie, znany ród rzymski. [przypis edytorski]
755. Carbonari (z wł.) — Karbonariusze, tajne stowarzyszenie rewolucyjne, założone we Włoszech na początku XIX wieku. [przypis edytorski]
756. la gente d’ inferno (wł.) — lud z piekła. [przypis edytorski]
757. Alaryk (376–412) — wódz Wizygotów; pierwszy, który zdobył Rzym. [przypis edytorski]
758. miserere (łac.) — zmiłuj się. [przypis edytorski]
759. et de profundis (łac.) — i z głębin. [przypis edytorski]
760. piecza — staranie, troskliwość. [przypis edytorski]
761. krzyżów — dziś popr. forma D. lm: krzyży. [przypis edytorski]
762. Pelejady — własc. Plejady, w mit. gr. nimfy, córki tytana Atlasa, zamienione w grupę gwiazd w gwiazdozbiorze Byka. [przypis edytorski]
763. półostrów — półwysep. [przypis edytorski]
764. dywan (tur.) — zgromadzenie doradców władcy muzułmańskiego. [przypis edytorski]
765. szkaplerz — dwa połączone ze sobą kawałki materiału z wizerunkiem Jezusa i (lub) Matki Boskiej, poświęcone, noszone na szyi, na piersiach. [przypis edytorski]
766. miasto (daw.) — tu: zamiast. [przypis edytorski]
767. arabesków — dziś popr. forma D. lm: arabesek. [przypis edytorski]
768. książę Karol — Karol Stanisław Radziwiłł herbu Trąby, zwany „Panie Kochanku” (1734–1790), wojewoda wileński, starosta lwowski, miecznik wielki litewski, jeden z najbogatszych arystokratów ówczesnej Europy. [przypis edytorski]
769. skrybent — skryba, pisarczyk. [przypis edytorski]
770. respons (z łac.) — odpowiedź. [przypis edytorski]
771. pilaw — potrawa wschodnia z ryżu i z tłustej baraniny. [przypis edytorski]
772. słowy prędkiemi — dziś popr. forma N. lm: słowami prędkimi. [przypis edytorski]
773. galiun — jedna z nazw fajki wodnej. [przypis edytorski]
774. mufti — muzułmański znawca prawa i teolog. [przypis edytorski]
775. giaur — tak pogard. nazywali innowierców muzułmanie. [przypis edytorski]
776. Lach (daw., ukr.) — Polak. [przypis edytorski]
777. lulka (z ukr.) — fajka. [przypis edytorski]
778. rzezaniec — kastrat. [przypis edytorski]
779. pohaniec (daw.) — poganin a. muzułmanin. [przypis edytorski]
780. hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz. [przypis edytorski]
781. szysze — szisza, fajka wodna. [przypis edytorski]
782. zachwycić — tu: chwycić, zaczerpnąć. [przypis edytorski]
783. Czatyrdach — własc. Czatyr-Dag, masyw górski na Krymie, ok. 35 km na wschód od Bachczysaraju. [przypis edytorski]
784. zrennica (daw.) — źrenica. [przypis edytorski]
785. Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swojego dziadka. Jednak za sprawą Zeusa, który przybrał postać złotego deszczu, Danae została matką herosa Perseusza. Król zamknął więc córkę i wnuka w skrzyni i wrzucił do morza. Uratowani, żyli na wyspie Serifos. Po latach Perseusz zabił króla Argos przypadkiem podczas igrzysk. [przypis edytorski]
786. Euksyn — łac. Pontus Euxinus, Morze Czarne. [przypis edytorski]
787. wigilia (z łac.) — czuwanie. [przypis edytorski]
788. odprawować (daw.) — odprawiać. [przypis edytorski]
789. kaganiec — tu: kaganek, lampka oliwna. [przypis edytorski]
790. Poczajów — miasto w zach. części Ukrainy, słynące ze wspaniałego klasztoru prawosławnego z cudowną ikoną Matki Boskiej. [przypis edytorski]
791. parę niedoszłego płodu — dwoje małych dzieci. [przypis edytorski]
792. zadana turecką szablą na twarzy obraza — mowa o cięciach widocznych na obrazie Matki Boskiej Częstochowskiej. [przypis edytorski]
793. Egida (mit. gr.) — tarcza Zeusa, używana także przez jego córkę Atenę-Minerwę, która przytwierdziła na tarczy głowę pokonanej przez Perseusza Gorgony Meduzy o zabójczym wzroku. [przypis edytorski]
794. Minerwa (mit. rzym.) — bogini mądrości, wojny sprawiedliwej i sztuk, odpowiednik gr. Ateny. [przypis edytorski]
795. dyscyplina — krótki bicz, narzędzie kary lub pokuty. [przypis edytorski]
796. berberys — krzew o drobnych czerwonych owocach. [przypis edytorski]
797. Gehenna — dolina pod Jerozolimą, w starożytności wysypisko śmieci i miejsce pochówku przestępców; symbolicznie: miejsce potępienia, piekło. [przypis edytorski]
798. Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 60 km na płd. zachód od Winnicy. [przypis edytorski]
799. ut videbitis (łac) — jak zobaczycie. [przypis edytorski]
800. marabut — przywódca duchowy w islamie, uważany za świętego o nadprzyrodzonych zdolnościach. [przypis edytorski]
801. szech — muzułmański święty. [przypis edytorski]
802. wróblów — dziś popr. forma D. lm: wróbli. [przypis edytorski]
803. wniście (daw.) — wejście. [przypis edytorski]
804. rumatyzm — reumatyzm, tu: paraliż. [przypis edytorski]
805. wiedmy (z ukr.) — wiedźmy. [przypis edytorski]
806. hrymnąć (z ukr.) — upaść, przewrócić się. [przypis edytorski]
807. Korydon — postać występująca w
Darmowe książki «Beniowski - Juliusz Słowacki (biblioteka szkolna online TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)