Pieśń świętojańska o Sobótce - Jan Kochanowski (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jan Kochanowski
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Pieśń świętojańska o Sobótce - Jan Kochanowski (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Kochanowski
id="annotation-27">27. opiewać — śpiewać. [przypis redakcyjny]
28. sie czuj — uważaj. [przypis redakcyjny]
29. mię wydać — dorównać mi. [przypis redakcyjny]
30. z przyrodzenia — z natury. [przypis redakcyjny]
31. trefny (starop.) — dowcipny (por. trefniś: błazen). [przypis redakcyjny]
32. ciągnąć kota — otrzymać nauczkę (zabawa polegała na tym, że delikwent był przywiązywany do liny, drugi koniec liny ciągnął kot, ale też inicjatorzy zabawy, którzy przeciągali nieszczęśnika przez błoto czy rzekę). [przypis redakcyjny]
33. puść sie (...) płota — nie chowaj się za płotem ze wstydu. [przypis redakcyjny]
34. opodal — daleko (por. dzisiejsze: nieopodal). [przypis redakcyjny]
35. na suszy — na lądzie (czyli nie po wodzie lub błocie). [przypis redakcyjny]
36. zbłaźnił — ośmieszył. [przypis redakcyjny]
37. strach sąsiada — strach przed sąsiadem (kotem). [przypis redakcyjny]
38. foremniejszy — dowcipniejszy. [przypis redakcyjny]
39. Gdzie kot we łbie przemieszkiwa — zwrot przysłowiowy: gdy ktoś jest niespełna rozumu. [przypis redakcyjny]
40. praktykować — tu: wróżyć. [przypis redakcyjny]
41. wieszczy — wieszczący, przepowiadający przyszłość. [przypis redakcyjny]
42. sie zawżdy na deszcz myja — zob. przysłowie: „Kot się myje, będzie deszcz”. [przypis redakcyjny]
43. więc (starop.) — a dalej, następnie. [przypis redakcyjny]
44. Strzeż (...) wyszczekać — uważaj, żebyś nie wywołał. [przypis redakcyjny]
45. w tym stadzie — w tym zgromadzeniu (odnosi się do ludzi). [przypis redakcyjny]
46. o zakładzie — o nagrodzie lub o wciągnięciu kogoś w zabawę w ciągnięcie kota. [przypis redakcyjny]
47. nie zbawi — nie pozbawi (w domyśle: bo śni mi się, że wiję wianek). [przypis redakcyjny]
48. masz za co (starop.) — nie lekceważysz. [przypis redakcyjny]
49. chuć — tu: miłość, uczucie. [przypis redakcyjny]
50. krzyw mej duszy — winien przede mną. [przypis redakcyjny]
51. Za trzewik mi zastępuje — umizga się do mnie (następuje na nogę w tańcu). [przypis redakcyjny]
52. prostak — człowiek naiwny. [przypis redakcyjny]
53. wierę (starop.) — naprawdę. [przypis redakcyjny]
54. moja — tu: ta panna,o której mówię. [przypis redakcyjny]
55. rzecz najdujesz — prowadzisz rozmowę. [przypis redakcyjny]
56. Drugiej nogę przystępujesz — umizgasz się do innej. [przypis redakcyjny]
57. silny (starop.) — wielki. [przypis redakcyjny]
58. przechyra (daw.) — przechera, człowiek przebiegły, krętacz. [przypis redakcyjny]
59. mir (starop.; tu forma D. lp: mira) — pokój, przymierze. [przypis redakcyjny]
60. Nie sprawujże sie przez miarę — nie usprawiedliwiaj się zbytnio. [przypis redakcyjny]
61. Że mię w nieprawdzie zostawisz — że mnie przedstawisz jako kłamczynię. [przypis redakcyjny]
62. sie padają — pękają. [przypis redakcyjny]
63. mdłe (daw.) — słabe, zmęczone. [przypis redakcyjny]
64. sie (...) dostawa — dojrzewa. [przypis redakcyjny]
65. co żywo (daw.) — wszyscy żywi (por. kto żyw). [przypis redakcyjny]
66. sie zejdzie — nada się. [przypis redakcyjny]
67. jarzyna — jare (siane na wiosnę) zboże. [przypis redakcyjny]
68. wybrany (daw.) — wyborny, najlepszy. [przypis redakcyjny]
69. ostatnie (daw.) — ostatni raz. [przypis redakcyjny]
70. tam — tu: wtedy. [przypis redakcyjny]
71. bróg (tu forma B. lp: broga) — pomieszczenie na zboże składające się z czterech słupów i ruchomego dachu. [przypis redakcyjny]
72. jedno Boga — pozostaje nam już tylko chwalić Boga. [przypis redakcyjny]
73. gumno (daw.) — budynek, w którym składa się zboże przed młóceniem. [przypis redakcyjny]
74. odkładasz — w domyśle: odkładasz wizytę. [przypis redakcyjny]
75. Mnie do siebie drogę zadasz — zmusisz mnie, bym to ja cię odwiedził. [przypis redakcyjny]
76. pole — tu: polowanie. [przypis redakcyjny]
77. lepsza myśl — lepszy humor. [przypis redakcyjny]
78. tym czasem — teraz. [przypis redakcyjny]
79. Pomogę ja i myślistwa — włączę się do polowania. [przypis redakcyjny]
80. trafić — tu: potrafić. [przypis redakcyjny]
81. pogotowi (starop.) — w pogotowiu. [przypis redakcyjny]
82. Ni nacz więcej nie przygodzę (starop.) — na nic więcej się nie przydam. [przypis redakcyjny]
83. smycz psów — para chartów. [przypis redakcyjny]
84. przekażą — przerwą. [przypis redakcyjny]
85. śrzeżoga — szron, mróz. [przypis redakcyjny]
86. naszladować — iść w ślady. [przypis redakcyjny]
87. łąka nieprzepasiona — łąka nie do wypasienia. [przypis redakcyjny]
88. łubka — kawałek kory. [przypis redakcyjny]
89. pobrać — złupić, obedrzeć. [przypis redakcyjny]
90. Panna IX — w tej części opowiedziana została w formie ludowej ballady historia mitologiczna zaczerpnięta z Metamorfoz Owidiusza, ks. VI: Tereus, mąż Prokne, zakochał się w jej siostrze Filomeli, uwiódł ją i uciął jej język, by nikomu tego nie zdradziła. Filomela wyhaftowała swą opowieść na płótnie i w ten sposób poinformowała o niej Prokne, która zemściła się na mężu zabijając ich syna, Itysa i podając jego ugotowane ciało do zjedzenia nieświadomemu niczego Tereusowi. Potem obie siostry uciekły, a gdy dopadł je Tereus, który odkrył, co się stało, one poprosiły bogów o ratunek i zostały zamienione w ptaki: Prokne w słowika, a Filomela w jaskółkę. [przypis redakcyjny]
91. mnożyć — tu: wzbudzać lub powiększać. [przypis redakcyjny]
92. na czas (starop.) — na pewien czas, na chwilę, tymczasowo. [przypis redakcyjny]
93. zawadzić — tu: przynieść szkodę (por. zawada: przeszkoda). [przypis redakcyjny]
94. pohaniec (tu forma W. lp: pohańcze) — poganin, barbarzyńca. [przypis redakcyjny]
95. Nie wymyślaj przyczyn sobie — mowa o przyczynach (pretekstach), dla których Tereus przybył bez Filomeli. [przypis redakcyjny]
96. nieprzejednana (...) wina — niemożliwa do odpokutowania. [przypis redakcyjny]
97. niewiadomy — nieświadomy (ten, który nie wie). [przypis redakcyjny]
98. na wet — na zakończenie posiłku. [przypis redakcyjny]
99. wdać się w coś — tu: zamienić się. [przypis redakcyjny]
100. łajać (daw.) — złorzeczyć. [przypis redakcyjny]
101. jako żywy (starop.) — nigdy; nigdy swoim w życiu. [przypis redakcyjny]
102. ja mam, co mię boli — jest coś, co mnie boli. [przypis redakcyjny]
103. A by dziś nie ludziom k woli,/ Co śpiewam, płakać bych miała — A gdyby nie to, że śpiewam dla ludzi, powinnam płakać, a nie śpiewać. [przypis redakcyjny]
104. owa (starop.) — tak więc; otóż. [przypis redakcyjny]
105. zaniechać — porzucić. [przypis redakcyjny]
106. ona (...) człowieczy / Upad ma na dobrej pieczy — śmierć ma upadek ludzki na względzie. [przypis redakcyjny]
107. jakoby — byś. [przypis redakcyjny]
108. Dalej (...) nic — nic więcej. [przypis redakcyjny]
109. rota (starop.; tu forma Ms. lp: rocie) — koło, gromada. [przypis redakcyjny]
110. gęśle — polski instrument ludowy, rodzaj prymitywnych skrzypiec. [przypis redakcyjny]
111. jakoć miła (starop.) — tak, jak to lubisz. [przypis redakcyjny]
112. siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyjny]
113. nieprzepłacony (starop.) — nieoceniony, bezcenny. [przypis redakcyjny]
114. miesiąc (daw.) — księżyc. [przypis redakcyjny]
115. kosa (daw.) — długie, splecione włosy; warkocz. [przypis redakcyjny]
116. prawy (starop.) — prawdziwy. [przypis redakcyjny]
117. szczery — prawdziwy. [przypis redakcyjny]
118. jawny (jaw.) — wydatny. [przypis redakcyjny]
119. rozprawa (starop.) — rozmowa. [przypis redakcyjny]
120. w gębie (starop.) — w ustach („gęba” nie ma w języku szesnastowiecznym znaczenia pejoratywnego). [przypis redakcyjny]
121. jedna bogini — może: jak Terpsychora (muza poezji lekkiej i tańca). [przypis redakcyjny]
122. skutniejszy — silniej oddziałujący, doskonalszy. [przypis redakcyjny]
123. gładkość (daw.) — piękno, uroda. [przypis redakcyjny]
124. stróny (a. strony; starop.) — struny; przen. poezja. [przypis redakcyjny]
125. twej chwale zdoła — podoła wychwalaniu cię. [przypis redakcyjny]
126. wczasy (starop.) — wygody; wolne chwile. [przypis redakcyjny]
127. za raz (starop.) — równocześnie. [przypis redakcyjny]
128. bezpieczny — tu: pozbawiony trosk. [przypis redakcyjny]
129. piędź — miara długości równa odległości od końca kciuka do końca środkowego palca rozpostartej dłoni. [przypis redakcyjny]
130. w płat (...) dawa (starop.) — sprzedaje. [przypis redakcyjny]
131. funt — jednostka wagi (ok. pół kg). [przypis redakcyjny]
132. roczna czeladź — przyjęci na rok do pracy robotnicy. [przypis redakcyjny]
133. gadki pokryte (starop.) — zagadki. [przypis redakcyjny]
134. trefne plęsy (starop.) — wymyślne tańce. [przypis redakcyjny]
135. cenar, (...) goniony — nazwy tańców. [przypis redakcyjny]
136. usadka (daw.) — zasadzka. [przypis redakcyjny]
137. więcierz (daw.) — sieć. [przypis redakcyjny]
138. fauny — półludzie, półkozły, postacie z mit. gr.. Podobny motyw idylli pasterskiej, z jakim mamy do czynienia tu w w. 41–44, znajduje się też w Ks. 2, Pieśni II. [przypis redakcyjny]
139. za tym (starop.) — potem. [przypis redakcyjny]
140. sprzętna (starop.) — zapobiegliwa. [przypis redakcyjny]
141. jatka (tu forma D. lm: jatek) — tu: stragan. [przypis redakcyjny]
142. spuszczać — doić. [przypis redakcyjny]
143. wzmaga — wspomaga. [przypis redakcyjny]
144. na male (starop.) — na małym. [przypis redakcyjny]
145. chować w cale — zachowywać w całości, nienaruszone. [przypis edytorski]
146. tu — teraz. [przypis redakcyjny]
147. wieśne (starop.) — wiejskie. [przypis redakcyjny]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Darmowe książki «Pieśń świętojańska o Sobótce - Jan Kochanowski (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)