Darmowe ebooki » Pieśń » Pieśń świętojańska o Sobótce - Jan Kochanowski (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Pieśń świętojańska o Sobótce - Jan Kochanowski (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jan Kochanowski



1 2 3 4
Idź do strony:
sprawujże sie przez miarę60, 
Boć zaś ludzie dadzą wiarę; 
A mało sobie poprawisz, 
Że mię w nieprawdzie zostawisz61. 
 
Panna VI
Gorące dni nastawają, 
Suche role sie padają62; 
Polny świercz, co głosu zstaje, 
Gwałtownemu słońcu łaje. 
 
Już mdłe63 bydło szuka cienia 
I ciekącego strumienia, 
I pasterze, chodząc za niem, 
Budzą lasy swoim graniem. 
 
Żyto sie w polu dostawa64 
I swoją barwą znać dawa, 
Iż już niedaleko żniwo, 
Miej sie do sierpa co żywo65! 
 
Sierpa trzeba oziminie, 
Kosa sie zejdzie66 jarzynie67; 
A wy, młodszy, noście snopy, 
Drudzy układajcie w kopy. 
 
Gospodarzu nasz wybrany68, 
Ty masz mieć więniec kłosiany, 
Gdy w ostatek zboża zatnie 
Krzywa kosa już ostatnie69. 
 
A kiedy z pola zbierzemy, 
Tam70 dopiero odpoczniemy, 
Dołożywszy z wierzchem broga71; 
Już więc, dzieci, jedno Boga72! 
 
W ten czas, gościu, bywaj u mnie, 
Kiedy wszystko najdziesz w gumnie73; 
A jesli ty rad odkładasz74, 
Mnie do siebie drogę zadasz75. 
 
Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/
Panna VII
Prózno cię patrzam w tym kole: 
Twoja, miły, rozkosz pole76; 
A raczej źwierz leśny bijesz, 
Niż tańcujesz albo pijesz. 
 
Ja też, bym nabarziej chciała, 
Trudno bym sie zdobyć miała 
Na lepszą myśl77, bo po tobie 
Serce zawżdy teskni sobie. 
 
Wolałabym też tym czasem78 
Gdziekolwiek pod gęstym lasem 
Użyć z tobą towarzystwa, 
Pomogę ja i myślistwa79. 
 
Czego miłość nie przywyknie? 
Już ja trafię80, gdy pies krzyknie, 
Gdzie zajeżdżać zającowi 
Mając charty pogotowi81. 
 
A kiedy rzucisz sieć długą, 
Jeslić sie swoją posługą 
Ni nacz więcej nie przygodzę82, 
Niech za tobą smycz psów83 wodzę. 
 
Żadna gęstwa, żadne głogi 
Nie przekażą84 mojej drogi; 
Tak lato jako śrzeżogę85 
Przy tobie ja wytrwać mogę. 
 
Albo, mój myśliwcze, tedy 
Pokwap sie do domu kiedy; 
Albo mnie ciężko nie będzie 
Ciebie naszladować86 wszędzie! 
 
Panna VIII
Pracowite woły moje, 
Przy tym lesie chłodne zdroje 
I łąka nieprzepasiona87, 
Kosą nigdy nie sieczona. 
 
Tu wasza dziś pasza będzie; 
A ja, mając oko wszędzie, 
Będę nad wami siedziała 
I tym czasem kwiatki rwała. 
 
Kwiatki barwy rozmaitej, 
Które na łubce88 obszytej 
Usadzę w nadobne koło 
I włożę na swoje czoło. 
 
Tak dziewka, jako młodzieniec, 
Nie proś mię nikt o mój wieniec; 
Samam go swą ręką wiła, 
Sama go będę nosiła. 
 
Dałam wczora taki drugi, 
Będzie mi go żal czas długi; 
Bo mię zaraz pobrać89 dano, 
Czego mi czynić nie miano. 
 
Pracowite woły moje, 
Wam płyną te chłodne zdroje; 
Wam kwitnie łąka zielona, 
Kosą nigdy nie sieczona. 
 
Panna IX90
Ja śpiewam, a żal zakryty 
Mnoży91 we mnie płacz obfity. 
Śpiewa więzień okowany, 
Tając na czas92 wnętrznej rany. 
 
Śpiewa żeglarz, w cudze strony 
Nagłym wiatrem zaniesiony; 
I oracz ubogi śpiewa, 
Choć od pracej aż omdlewa. 
 
Śpiewa słowik na topoli, 
A w sercu go przedsię boli 
Dawna krzywda; mocny Boże, 
Iż z człowieka ptak być może. 
 
Nadobnać to dziewka była, 
Póki między ludźmi żyła; 
Toż niebodze zawadziło93, 
Bo każdemu piękne miło. 
 
Zły a niewierny pohańcze94, 
Zbójca własny, nie posłańcze; 
Miawszy odnieść siostrę żenie 
Zawiodłeś ją w leśne cienie. 
 
Próznoś jej język urzynał, 
Bo wszytko, coś z nią poczynał, 
Krwią na rąbku wypisała 
I smutnej siestrze posłała. 
 
Nie wymyślaj przyczyn sobie95, 
Pewnać już sprawa o tobie; 
Nie składaj nic na źwierz chciwy, 
Umysł twój krzyw niecnotliwy. 
 
«Siadaj za stół, jesliś głodzien, 
Nakarmię cię, czegoś godzien»; 
Już ci żona warzy syna, 
Nieprzejednanać to wina96. 
 
Nie wiesz, królu, nie wiesz, jaki 
Obiad i co za przysmaki 
Na twym stole; ach, łakomy, 
Swe ciało jesz, niewiadomy97. 
 
A gdy go tak uraczono, 
Głowę na wet98 przyniesiono; 
Temu czasza z rąk wypadła, 
Język zmilknął, a twarz zbladła. 
 
A żona powstawszy z ławy: 
«Coć sie zdadzą te potrawy? 
To za twą niecnotę tobie, 
Zdrajca mój, synowski grobie!» 
 
Porwie sie mąż ku niej zatym, 
Alić nasz dudkiem czubatym; 
Sama sie w jaskółkę wdała99, 
Oknem, łając100, poleciała. 
 
A ona niewinna córa 
Obrosła w słowicze pióra 
I dziś wdzięcznym głosem cieszy, 
Kto sie kolwiek w drogę śpieszy. 
 
Chwała Bogu, że te kraje 
Niosą insze obyczaje, 
Ani w Polszcze jako żywy101 
Zjawiły sie takie dziwy. 
 
Jednak ja mam, co mię boli102; 
A by dziś nie ludziom k woli, 
Co śpiewam, płakać bych miała103, 
Acz me pieśni płacz bez mała. 
 
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Panna X
Owa104 u ciebie, mój miły, 
Me prośby ważne nie były; 
Próznom ja łzy wylewała 
I żałosnie narzekała, 
 
Przedsięś ty w swą drogę jechał, 
A mnieś, nieszczęsnej, zaniechał105 
W ciężkim żalu, w którym muszę 
Wiecznie trapić moję duszę. 
 
Bodaj wszytkich mąk skosztował, 
Kto naprzód wojsko szykował 
I wynalazł swoją głową 
Strzelbę srogą piorunową. 
 
Jakie ludzkie głupie sprawy 
Szukać śmierci przez bój krwawy; 
A ona i tak człowieczy 
Upad ma na dobrej pieczy106. 
 
Przynamniej by mi w potrzebie 
Wolno stanąć wedla ciebie, 
Przywykłabych i ja zbroi; 
Bodaj przepadł, kto sie boi. 
 
Jednak ty tak chciej być śmiałym, 
Jakoby107 sie wrócił całym; 
A nie daj umrzeć mnie, smutnej, 
W płaczu i w trosce okrutnej. 
 
A wiarę, coś mi ślubował, 
Pomni, abyś przy tym chował. 
Tę mi przynieś a sam siebie; 
Dalej nie chcę nic108 od ciebie. 
 
Panna XI
Skrzypku, by w tej pięknej rocie109 
Usłyszeć co o Dorocie, 
Weźmi gęśle110, jakoć miła111, 
A zagraj nie myśląc siła112. 
 
«Nieprzepłacona113 Doroto, 
Co między pieniędzmi złoto, 
Co miesiąc114 między gwiazdami, 
Toś ty jest miedzy dziewkami. 
 
Twoja kosa115 rozczosana 
Jako brzoza przyodziana; 
Twarz jako kwiatki mieszane, 
Lelijowe i różane. 
 
Nos jako sznur upleciony, 
Czoło jak marmór gładzony; 
Brwi wyniosłe i czarnawe, 
A oczy dwa węgla prawe116. 
 
Usta twoje koralowe, 
A zęby szczere117 perłowe; 
Szyja pełna, okazała, 
Piersi jawne118, ręka biała. 
 
Serce mi zakwitnie prawie 
Przy twej przyjemnej rozprawie119; 
A kiedy cię pocałuję, 
Trzy dni w gębie120 cukier czuję. 
 
W tańcuś jak jedna bogini121, 
A co cię skutniejszą122 czyni: 
Nie masz w tobie nic hardości, 
Co więc rzadko przy gładkości123. 
 
Tymeś ludziom wszytkim miła 
I mnieś wiecznie zniewoliła; 
Przeto cię me głośne stróny124 
Będą sławić na wsze strony. 
 
Panna XII
Wsi spokojna, wsi wesoła, 
Który głos twej chwale zdoła125? 
Kto twe wczasy126, kto pożytki 
Może wspomnieć za raz127 wszytki? 
 
Człowiek w twej pieczy uczciwie 
Bez wszelakiej lichwy żywie; 
Pobożne jego staranie 
I bezpieczne128 nabywanie. 
 
Inszy sie ciągną przy dworze 
Albo żeglują przez morze 
Gdzie człowieka wicher pędzi, 
A śmierć bliżej niż na piędzi129. 
 
Najdziesz, kto w płat języka dawa130, 
A radę na funt131 przedawa; 
Krwią drudzy zysk oblewają, 
Gardła na to odważają. 
 
Oracz pługiem zarznie w zięmię; 
Stąd i siebie, i swe plemię, 
Stąd roczną czeladź132 i wszytek 
Opatruje swój dobytek. 
 
Jemu sady obradzają, 
Jemu pszczoły miód dawają; 
Nań przychodzi z owiec wełna 
I zagroda jagniąt pełna. 
 
On łąki, on pola kosi, 
A do gumna wszytko nosi. 
Skoro też siew odprawiemy, 
Komin wkoło obsiędziemy. 
 
Tam już pieśni rozmaite, 
Tam będą gadki pokryte133, 
Tam trefne plęsy134 z ukłony, 
Tam i cenar, tam i goniony135. 
 
A gospodarz wziąwszy siatkę, 
Idzie mrokiem na usadkę136 
Albo sidła stawia w lesie; 
Jednak zawżdy co przyniesie. 
 
W rzece ma gęste więcierze137, 
Czasem wędą ryby bierze; 
A rozliczni ptacy wkoło 
Ozywają sie wesoło. 
 
Stada igrają przy wodzie, 
A sam pasterz, siedząc w chłodzie, 
Gra w piszczałkę proste pieśni; 
A faunowie skaczą leśni138. 
 
Zatym139 sprzętna140 gospodyni 
O wieczerzej pilność czyni, 
Mając doma ten dostatek, 
Że sie obejdzie bez jatek141. 
 
Ona sama bydło liczy, 
Kiedy, z pola idąc, ryczy, 
Ona i spuszczać142 pomoże; 
Męża wzmaga143, jako może. 
 
A niedorośli wnukowie, 
Chyląc sie ku starszej głowie, 
Wykną przestawać na male144, 
Wstyd i cnotę chować w cale145. 
 
Dzień tu146, ale jasne zorze 
Zapadłyby znowu w morze, 
Niżby mój głos wyrzeki wszytki 
Wieśne147 wczasy i pożytki. 
 
Przypisy:
1. Pieśń świętojańska o Sobótce — Sobótka to palone w wigilię św. Jana ognisko, któremu towarzyszyły tańce i śpiewy dziewcząt; obrzęd ma tradycję jeszcze pogańską. [przypis redakcyjny]
2. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
3. słońce Raka zagrzewa — jest w znaku Raka (od 22 czerwca). [przypis redakcyjny]
4. jako czas niesie — jak czas nakazuje. [przypis redakcyjny]
5. bąki — dudy, piszczałki. [przypis redakcyjny]
6. sprzeciwiać — tu: odpowiadać śpiewem, graniem (echem). [przypis redakcyjny]
7. prawie (daw.) — jak należy, w komplecie. [przypis redakcyjny]
8. belica — bylica, ziele, któremu przypisywano moce magiczne. [przypis redakcyjny]
9. niezganiony — nienaganny. [przypis redakcyjny]
10. placu (...) postąpiono — użyczono miejsca. [przypis redakcyjny]
11. ojcowski rząd — tradycyjny porządek. [przypis redakcyjny]
12. dniom (...) nie folgujem — nie mamy względu na dni. [przypis redakcyjny]
13. zarabiać* — tu: pracować na roli. [przypis redakcyjny]
14. każą — niszczą (por. skażenie). [przypis redakcyjny]
15. wstaje — powstaje. [przypis redakcyjny]
16. nie tu — nie teraz. [przypis redakcyjny]
17. sławny — uroczysty. [przypis redakcyjny]
18. nasnadniejszy (starop.) — najłatwiejszy. [przypis redakcyjny]
19. pochopniejszy — tu: bardziej skoczny. [przypis redakcyjny]
20. prawie (daw.) — tu: całkiem. [przypis redakcyjny]
21. czoło — tu: starszyzna (por. naczelnik). [przypis redakcyjny]
22. insze rozumiemy — myślimy co innego. [przypis redakcyjny]
23. owa (starop.) — może. [przypis redakcyjny]
24. Coć za wszytki płatna będzie — która ci wynagrodzi za wszystkie. [przypis redakcyjny]
25. płużyć — panować; sprzyjać. [przypis redakcyjny]
26. swat — tu: zalotnik. [przypis redakcyjny]
1 2 3 4
Idź do strony:

Darmowe książki «Pieśń świętojańska o Sobótce - Jan Kochanowski (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz