Życiorys własny przestępcy - Urke Nachalnik (biblioteka cyfrowa za darmo TXT) 📖

niskie zakratowane okno, zasłonięte wysokim parkanem, tylko skąpo przebijało światło dzienne. Na dworze było ciepło, a tu chłód tak przejmował mnie do kości, że cały drżałem. Barczysty jegomość przywołał mnie do stołu, oglądał od stóp do głowy i zaczął coś zapisywać, co chwila wydając komendę: „Stój prosto!... Podnieś łeb!... Pokaż zęby!... Pokaż palce!...”

Następnie kazał rozebrać się do koszuli. Zawahałem się. W tejże jednak chwili poczułem, jak czyjaś silna ręka schwyciła mnie za kołnierz i odciągnęła w bok, nad uchem zabrzmiał gardłowy głos:

— Czto, nie poniemajesz, czta tiebie skazano?56

Był to klucznik więzienia. Obracał i wyginał mnie na wszystkie strony i nie upłynęło parę minut, jak zostałem dokładnie zrewidowany i popchnięty w stronę podejrzanego i obmacanego ubrania.

— Ubieraj się i marsz!...

Znalazłem się za drzwiami. Przeszedłem długi, ponury korytarz i stanąłem w centrali, skąd w formie krzyża rozchodziły się także ponure korytarze z licznymi obok siebie drzwiami..

— Dmoch! — zawołał mój przewodnik — Wazmi jewo57 pod numer 93.

Zaraz też pojawił się dozorca Dmoch i obrzuciwszy mnie badawczym spojrzeniem, kazał iść przed sobą na trzecie piętro.

Tam zatrzymaliśmy się przed jednymi drzwiami, a za chwilę „fachowo” wepchnięty, znalazłem się już poza nimi w ponurej celi. Usłyszałem za sobą trzask drzwi i zgrzyt zamka. A potem nastąpiła niczym niezmącona cisza. A więc rozpocząłem inne, nieznane mi życie, życie w więzieniu...

W celi zimno było nie do wytrzymania. Przypadłem całym ciałem do ściany wilgotnego muru, słaniając się na nogach, z piersi urywało się spazmatyczne łkanie.

Jak długo to trwało, nie wiem. Pomału się uspokoiłem i zacząłem rozglądać się dokoła. Uświadomiłem sobie, w jakim strasznym znajduję się miejscu.

Zatopiłem się w rozmyślaniach nad swym losem. Strach śmiertelny mnie ogarnął. Ratunku już nie było. Biegałem z rozpaczy od ściany do ściany.

Gorzkie moje rozmyślania przerwał ruch jakiś za drzwiami. Przystanąłem w oczekiwaniu. Wtem klapa z małego okienka w drzwiach celi opadła z hałasem i stamtąd usłyszałem: „kipiatok!”58

Nic z tego krzyku nie wyrozumiałem i nie ruszyłem się z miejsca. Wówczas czyjaś twarz przysunęła się do otworu i teraz wyraźnie po polsku, chociaż rosyjskim akcentem, powtórzono:

— Dawaj dzbanek na kipiatok!

Obejrzałem się po celi. Na półce stał około litrowy miedziany dzbanek. Ten więc podałem mu w najlepszej myśli, że otrzymam gorący napój w postaci herbaty, która mnie pokrzepi.

Za moment miałem już go z powrotem napełniony do połowy i gdy tylko klapa się zatrzasnęła, przywarłem do dzbanka ustami... Nie zdążyłem jednak przełknąć kilku kropli, a już wyplułem. Była to wstrętna, ciepła woda. Odstawiłem. Czekałem czas jakiś, sądząc, iż przyniesie jeszcze suchej herbaty do zasypania i cukier. Ale gdzie tam. Wodę zupełnie ostygłą wylałem więc do kubła. Obudziło mnie uczucie głodu...

Na próżno czekałem na posiłek. Wreszcie zniecierpliwiony do ostatka zacząłem gwałtownie stukać w drzwi. Raptem klapa opadła i w jej otworze ukazała się ta sama głowa, która ugościła mnie „kipiatkom”.

— A ty czego, j... twoja mać, walisz?

— Jeść mi się chce — krzyczałem ze zdenerwowania.

— A ha, ha — śmiał się — za piętnaście minut będzie dzwonek na spanie, a ty z jedzeniem wyjeżdżasz. Jutro rano dopiero dostaniesz.

— Jak to — próbowałem protestować — dziś nie dostałem nic więcej, jak trochę ciepłej wody.

— Widzę, że ty frajer... Zapewne po raz pierwszy siedzisz — rzekł do mnie z pogardą. — U nas jest taki porządek, że rano dają półtora funta chleba i barszcz, o dwunastej obiad, a potem o trzeciej kipiatok. Kto ma cukier i herbatę i do tego z domu majdan, to żyje... a kto nie ma tego, to... wachę59 pije — śmiał się ze swojego dowcipu.

Widząc mój smutny wygląd, udobruchał się i wdał się ze mną w dalszą pogawędkę:

— Skąd jesteś? — zapytał. — Za co cię tutaj wtrynili, wcale nie wyglądasz na złodzieja.

Opowiedziałem mu o wszystkim.

— To źle... — mówił. — Z sześć miesiaków zadecyduje.

A widząc, że nie rozumiem go, powtórzył już bez obcych dla mnie wyrazów: Do sześciu miesięcy murowane.

Dalej wspomniał o sobie, że ma trzy lata za zabójstwo, co słysząc, mimo woli odsunąłem się od drzwi. Widząc to, uśmiechnął się:

— Nie bój się — powiada. — To zdarzyło mi się tylko raz w życiu i to przy wódce, więcej to się nie powtórzy... wolę kraść niż zabijać. A może masz co opylić? — zagadnął.

A widząc, że niedokładnie go rozumiem pośpieszył objaśnić, że jest starszym „korydorszczykiem”60 i że to on właśnie wszystko kupuje.

— Nie, nie mam — stwierdziłem ze smutkiem — wszystko zabrali...

— Jak to — mówił — nie masz? A ubranie, skoki61, bieliznę, a sak62?... Możesz to wszystko sprzedać, a w zamian ja ci dam trochę gorsze ubranie i dopłacę pieniędzy, które się przydadzą.

— Nie, nie mam... — pospieszyłem odrzucić propozycję.

— Zobaczymy!... Jak trochę posiedzisz, to sam poprosisz.

Coś widać jeszcze skombinował, bo zaraz też zapytał:

— Ty palisz?

— Nie, nie palę! — odrzekłem.

— Ano, to trochę dłużej potrwa... Ale przyjść do mnie musisz... nie tacy jak ty tu byli frajerzy i do mnie przyszli.

Chciał coś jeszcze powiedzieć, ale usłyszał zbliżające się kroki dozorcy, zdążył tylko półgłosem dorzucić: „zeks”63 przymknął klapę. Nie zdążyłem oddalić się od drzwi, gdy usłyszałem na korytarzu gromki okrzyk:

— Rozkryt’ krawat i... spa-a-t’! spa-at’64!

Okrzyk ten niósł się po korytarzach jak jedno nieprzerwane echo, przenikał dalej do głębi duszy i napawał jakimś niepojętym rozdrażnieniem i rozpaczą. Później dały się słyszeć zbliżające się odgłosy otwieranych klap, a wreszcie w moich drzwiach klapa się otwarła i w otwór zajrzała czyjaś twarz z nasuniętą na nos urzędową czapką. Na moment spoczęły na mnie iskrzące oczy, za chwilę już rozległo się charakterystyczne trzaśnięcie i szum od celi mojej oddalił się.

A więc muszę iść spać głodny — pomyślałem. Łzy zakręciły mi się w oczach, ale cóż miałem począć? Była zaledwie czwarta godzina po południu, a już kazano iść spać. Chcąc nie chcąc, zabrałem się do tej czynności. Przede wszystkim opuściłem z haka do ściany przymocowaną jedną stroną żelazną ramę z dwiema nóżkami, co właśnie nosiło miano „krawat”. Leżał tam brudny siennik i trochę słomy, takaż poduszka i podarty koc.

Rozebrałem się i ze wstrętem ułożyłem się na to „madejowe” łoże!

Daleko było, bym mógł zasnąć, a więc wraz z upływem myśli posępnych błądziłem oczyma po otaczających mnie nielicznych, lecz oryginalnych przedmiotach. Były to: stół żelazny i takiż stołek o dwóch nogach, przymurowany do ściany, w kącie bliżej drzwi „kibel” do naturalnych potrzeb... na ścianie półka, a na niej miska cynowa z uszkami, dalej znany już miedziany dzbanek, łyżka drewniana, a między nimi książka z przepisami więziennymi. W drugim znów kącie miednica i szmata, poza tym nic więcej... Brudne, gołe ściany i... myśli posępne... męczące... tortury.

Co ojciec powie, gdy się dowie o moim postępku?... Dobrze... stokroć dobrze, że matka już nie żyje i uniknęła wstydu i hańby po takim synu... Tak, kochana matko, twój synek rozpieszczony nie będzie ani cadykiem, ani rabinem... ba, nawet gorzej, — nie będzie już uczciwym człowiekiem... Natomiast twój syn będzie się włóczył po więzieniach. Straż pilna będzie czuwać i krążyć nad nim we dnie i nocy jak wrony około padliny. W wizji strasznej widziałem się jako jeden z tych ludzi, których z góry już natura przeznaczyła na zagładę...

Przewracałem się z boku na bok. Głód i czarne myśli nie pozwalały mi zasnąć.

Czułem, że mam gorączkę. Ubrałem się na powrót i zacząłem wędrówkę po celi.

Niedługo to jednak trwało. Otworzyła się tym razem po cichu klapa i nocny klucznik zwrócił mi groźnie uwagę, że mam natychmiast położyć się spać. Pośpieszyłem wykonać rozkaz i położyłem się znowu do niedawno opuszczonego łóżka.

Ból głowy rozsadzał mi czaszkę. Nie mogłem uleżeć. Usiadłem więc i ścisnąwszy skronie dłońmi, zastygłem w bezruchu.

W myślach panował chaos: złodziej... dom... jeszywet... Sonia... student... głód... więzienie... matka... złodziej... złodziej... majaczyło wciąż w kółko, a ja nieświadomy byłem ich związku i kolejności.

Jak długo trwał ten stan rzeczy, trudno określić. Noc już panowała, a ja z oczyma otwartymi, gubiąc się w czasie i miejscu, leżałem skulony i drżący na swym barłogu.

Szmer jakiś podejrzany wyrwał mnie z odrętwienia. Naprężyłem słuch. Nie, to zapewne mi się zdawało. Fakt ten jednak, czy złudzenie, skierował myśli moje w innym kierunku.

Przypomniały mi się słyszane i czytane straszne przygody więźniów, ogryzionych przez szczury, kończących swój żywot w inny, niemniej haniebny sposób, pokutujące dusze, które długo jeszcze potem wędrują po miejscach więzienia i tortur, brzęczą kajdanami i wydają żałosne westchnienia.

Dreszcz zimny mnie przeszedł, a rozgorączkowana fantazja wciąż nowe, nie dające się opisać, snuła obrazy.

Tej strasznej nocy, w murach więziennych spędzonej, do grobu już nie zapomnę! W rozpaczy zaciągnąłem derkę na głowę. Zamknąłem oczy. Cierpiałem ciałem, cierpiałem na duszy wprost męki okropne. Nareszcie wpadłem w stan odrętwienia. Wyczerpany bez miary zasnąłem.