Amy Foster - Joseph Conrad (książki w bibliotece .TXT) 📖

Pod wieczór gorączka Janka się podniosła. Przewracał się na posłaniu, jęczał i od czasu do czasu mruczał jakieś skargi. A ona siedziała, oddzielona stołem od łóżka, śledząc każdy jego ruch i każde słowo; zaczynało ją ogarniać przerażenie, bezsensowne przerażenie przed tym człowiekiem, którego nie mogła zrozumieć. Przyciągnęła kołyskę do swoich stóp. Nic już w niej teraz nie było oprócz macierzyńskiego instynktu i tego niewytłumaczalnego strachu. Odzyskując nagle przytomność, Janko poprosił spieczonymi ustami o wodę do picia. Amy nie poruszyła się wcale. Nie zrozumiała go, a on prawdopodobnie nie zdawał sobie sprawy, że mówi w swoim języku. Czekał i patrzył na nią, rozpalony gorączką, dziwiąc się jej milczeniu i nieruchomości, aż wreszcie krzyknął niecierpliwie: „Wody! daj mi wody!” Zerwała się z krzesła, chwyciła dziecko i stanęła bez ruchu. Mówił do niej, a jego namiętne wyrzuty powiększały tylko strach przed tym dziwnym człowiekiem. Zdaje się, że długi czas do niej mówił, błagając, dziwiąc się, zaklinając, rozkazując – tak sobie to wyobrażam. Opowiadała mi, że znosiła to tak długo, jak tylko mogła. Wreszcie ogarnęła go wściekłość. Usiadł na łóżku i krzyknął groźnie jedno słowo, jakieś słowo. Potem, opowiadała, podniósł się, jakby wcale nie był chory. I gdy w gorączce, w przestrachu, zdumiony i oburzony usiłował zbliżyć się do niej, obchodząc stół dokoła, otworzyła po prostu drzwi i wybiegła na dwór z dzieckiem na ręku. Słyszała, jak krzyknął za nią dwa razy straszliwym głosem, i uciekła... Ach! gdyby pan widział zza tępego, zmąconego spojrzenia tych oczu widmo trwogi, które owej nocy ścigało Amy przez trzy i pół kilometra, aż do drzwi chaty Fostera! Ja następnego dnia to widmo widziałem.

I właśnie ja znalazłem Janka leżącego twarzą do ziemi, w kałuży, tuż za furtką z wikliny. Wezwano mnie tej nocy do wsi w nagłym wypadku; wracając do domu o świcie, przejeżdżałem koło ich chaty. Drzwi stały otworem. Mój furman pomógł mi wnieść Janka do izby. Położyliśmy go na posłaniu. Lampa kopciła, ogień wygasł. Smutny żółty papier na ścianach zionął chłodem burzliwej nocy. „Amy!” – krzyknąłem głośno, a mój głos zdawał się gubić w pustce tego małego domku, jak gdybym wołał na puszczy.

Otworzył oczy.

– Uciekła! – powiedział wyraźnie. – Prosiłem ją tylko o wodę, o trochę wody...

Był powalany błotem. Nakryłem go i stałem przy nim, czekając w milczeniu; od czasu do czasu dochodziło mnie jakieś słowo wyszeptane przez niego z trudnością. Nie mówił już swoim językiem. Gorączka go opuściła, zabierając z sobą żar życia. Dyszącą piersią i połyskliwymi oczyma przypominał mi znowu dzikie stworzenie w sieci, ptaka schwytanego w sidła. Opuściła go. Opuściła go chorego, bezsilnego, spragnionego. Włócznia łowcy przemknęła mu aż do serca. „Dlaczego?” – krzyknął przejmującym i oburzonym głosem człowieka, który woła do swego Stwórcy. Odpowiedział mu plusk deszczu i poryw wichury. Kiedy się odwróciłem, aby zamknąć drzwi, wymówił słowo: „Miłosierny!”, i skonał.

Stwierdziłem ostatecznie, że bezpośrednią przyczyną śmierci był atak sercowy. Serce musiało rzeczywiście mu nie dopisać, bo inaczej byłby mógł przetrzymać także i doświadczenia owej burzliwej nocy. Zamknąłem mu oczy i odjechałem. Niedaleko od chaty spostrzegłem Fostera idącego wśród żywopłotów ociekających kroplami deszczu; jego owczarek biegł za nim.

– Czy wiecie, gdzie jest wasza córka? – spytałem.

– Jakże bym nie wiedział! – wykrzyknął. – Idę właśnie powiedzieć mu parę słów do słuchu. Żeby też biedną kobietę tak nastraszyć!

– Już jej więcej straszyć nie będzie – rzekłem. – Nie żyje.

Foster wbił kij w błoto.

– A tu jest jeszcze i dziecko.

Po chwili głębokiego zastanowienia dodał:

– Może to i lepiej.

Oto dosłownie, co powiedział. A ona teraz nic nie mówi. Ani słowa o nim. Nigdy. Czyżby jego obraz tak zupełnie opuścił jej duszę, jak jego giętka, posuwista postać i rozśpiewany głos opuściły nasze pola? Nie ma go już przed jej oczami; nie ma kto pobudzać jej wyobraźni do namiętnej miłości lub strachu; a wspomnienie o nim znikło chyba z jej tępego mózgu jak cień, który przesunął się po białym ekranie. Amy mieszka w tej samej chacie; panna Swaffer dostarcza jej pracy. Wszyscy mówią o niej Amy Foster, a dziecko nazywają „chłopcem Amy Foster”. Matka woła go Johnny, to znaczy Mały John.

Niepodobna powiedzieć, czy jej to imię coś przypomina. Czy Amy myśli kiedy o przeszłości? Widziałem ją schyloną nad kołyską małego z namiętną macierzyńską czułością. Malec leżał na wznak; bardzo był cichy i bał się mnie trochę; jego wielkie, czarne oczy i spłoszony wygląd przypominały ptaka schwytanego w sidła. A gdy tak na niego patrzyłem, wydało mi się, że widzę znowu tamtego – ojca – którego morze wyrzuciło tajemniczo, aby zginął wśród najstraszniejszego nieszczęścia, samotności i rozpaczy.