Kolomba - Prosper Mérimée (czytanie ksiazek w internecie .txt) 📖

Tymczasem Orso wędrował w towarzystwie siostry. Zrazu szybki ruch koni nie pozwolił im mówić, ale kiedy zbyt strome zbocza kazały jechać stępa103, wówczas wymieniali kilka słów na temat przyjaciół, z którymi właśnie się rozstali. Kolomba mówiła z zachwytem o piękności miss Nevil, o jej blond włosach, obejściu pełnym wdzięku. Potem pytała, czy pułkownik jest równie bogaty, jak się wydaje, i czy panna Lidia jest jedynaczką.

— To musi być dobra partia — mówiła. — Ojciec jej ma, jak się zdaje, wiele przyjaźni dla ciebie...

Że zaś Orso nie odpowiadał nic, ciągnęła dalej:

— Nasza rodzina była niegdyś bogata; dziś jeszcze jest jedną z najbardziej poważanych na wyspie. Wszyscy ci signori104 to bękarty. Prawdziwa szlachta jest już tylko w rodzinach „kaprali”, a wiesz Orso, że pochodzisz od pierwszych „kaprali” wyspy. Wiesz, że nasza rodzina pochodzi z tamtej strony gór i że to wojny domowe zmusiły ją przejść na tę stronę. Gdybym była na twoim miejscu, Orso, nie wahałabym się, poprosiłabym ojca o rękę miss Nevil... (Orso wzruszył ramionami). Za jej posag kupiłabym las Falsetta i winnice przylegające do naszych; zbudowałabym piękny dom z ciosu i podniosłabym o jedno piętro starą wieżę, z której Sambucuccio105 zabił tylu Maurów106 za czasu hrabiego Henryka bel Missere107.

— Kolombo, ty masz źle w głowie — odparł Orso, puszczając się galopa.

— Jesteś mężczyzną, Ors’ Anton’, i wiesz z pewnością lepiej niż kobieta, co ci należy czynić. Ale chciałabym wiedzieć, co by ten Anglik mógł mieć przeciw związkowi z nami. Czy w Anglii są „kaprale”?...

Po dość długiej drodze bez postoju, rozmawiając w ten sposób, rodzeństwo przybyło do miasteczka niedaleko od Bocognano, gdzie zatrzymali się, aby spożyć obiad i przenocować u dawnego przyjaciela rodziny. Przyjęto ich z ową korsykańską gościnnością, którą można ocenić jedynie, gdy się jej zaznało. Nazajutrz gospodarz, który był kumem108 pani della Rebbia, przeprowadził ich aż o milę od swej siedziby.

— Widzisz te lasy i chaszcze? — rzekł do Orsa, gdy się rozstawali. — Człowiek, który by narobił nieszczęścia, mógłby tu żyć dziesięć lat bez obawy woltyżerów lub żandarmów. Te bory stykają się z Vizzawońskim Lasem i kiedy się ma przyjaciół w Bocognano lub w okolicy, człowiekowi nie zbywa na niczym. Ale widzę, że masz ładną fuzję, musi daleko nieść. Święta Madonno! Cóż za kaliber! Można ubić z niej coś lepszego niż dzika.

Orso odpowiedział zimno, że fuzja jest angielska i że niesie śrut bardzo daleko. Uściskali się i każdy ruszył w swoją stronę.

Już nasi podróżni byli bardzo niedaleko od Pietranera, kiedy u wjazdu do wąwozu, który trzeba było przebyć, ujrzeli siedmiu czy ośmiu ludzi uzbrojonych w fuzje; jedni siedzieli na kamieniach, drudzy leżeli w trawie, niektórzy stali, jak gdyby sprawując czaty. Konie pasły się opodal. Kolomba przyglądała się im chwilę przy pomocy lunety, wydobytej z wielkiej torby skórzanej, jaką wszyscy Korsykanie noszą w podróży.

— To nasi ludzie! — wykrzyknęła radośnie. — Pierruccio dobrze wypełnił zlecenie.

— Co za ludzie? — spytał Orso.

— Pasterze — odparła. — Przedwczoraj wieczór wyprawiłam Pierruccia, aby zgromadził tych dzielnych ludzi na twój wjazd do domu. Nie wypada, byś wjechał do Pietranera bez eskorty, a zresztą powinieneś wiedzieć, że Barriciniowie zdolni są do wszystkiego.

— Kolombo — rzekł Orso surowo — prosiłem cię wiele razy, abyś mi już nie mówiła o Barricinich ani o twoich bezpodstawnych podejrzeniach. Nie dopuszczę z pewnością tej śmieszności, abym miał wjeżdżać do siebie z tą zgrają nierobów, i bardzo nierad jestem, żeś ich zgromadziła, nie uprzedziwszy mnie o tym.

— Bracie, zapomniałeś o swoim kraju. Do mnie należy strzec ciebie, skoro twoja nieopatrzność naraża cię na niebezpieczeństwo. Obowiązkiem moim było uczynić to, co uczyniłam.

W tej chwili pasterze, spostrzegłszy ich, pobiegli do koni i pognali w galopie naprzeciw państwa.

— Evviva109 Ors’ Anton’! — wykrzyknął krzepki starzec o siwej brodzie, okryty pomimo upału burką110 z kapturem z korsykańskiego sukna, bardziej zbitego niźli sierść kozia. — Szczery portret ojca, tylko wyższy i silniejszy. Cóż za piękna fuzja! Będą ludzie gadali o tej fuzji, Ors’ Anton’.

— Evviva Ors’ Anton’! — powtórzyli chórem pasterze. — Wiedzieliśmy dobrze, że wróci nam w końcu.

— Ach, Ors’ Anton’ — mówił wysoki chłopak o ceglastej cerze — ileż radości miałby twój ojciec, gdyby żył jeszcze i mógł cię przywitać! Złoty człowiek! Byłbyś go oglądał, gdyby zechciał mi wierzyć, gdyby mi pozwolił załatwić się z tym Giudice... Zacny człowiek, nie uwierzył; wie teraz, że miałem słuszność.

— Ba! — odparł stary. — Giudice nie straci nic na zwłoce.

— Evviva Ors’ Anton’!

I dwanaście strzałów z fuzji ozwało się w ślad za okrzykiem.

Orso, bardzo niezadowolony, wśród tej grupy ludzi na koniach, mówiących jednocześnie i cisnących się, aby mu podać rękę, jakiś czas nie mógł dojść do głosu. Wreszcie, przybierając minę, jaką miewał na czele swego plutonu, kiedy rozdzielał reprymendy i dni aresztu w koszarach, rzekł:

— Moi przyjaciele, dziękuję wam za przywiązanie, jakie mi okazujecie, jak również za to, jakie mieliście dla mego ojca; ale proszę i życzę sobie, aby mi nikt nie dawał rad. Wiem, co mam do czynienia.

— Ma słuszność, ma słuszność! — krzyknęli pasterze. — Wiecie dobrze, Ors’ Anton’, że możecie liczyć na nas.

— Tak, liczę na was, ale nie potrzebuję w tej chwili nikogo i żadne niebezpieczeństwo nie grozi memu domowi. Na razie chciejcie uczynić w tył zwrot... i idźcie do swoich kóz. Znam drogę do Pietranera i nie trzeba mi przewodników.

— Nie bójcie się niczego, Ors’ Anton’ — rzekł stary. — Oni nie śmieliby się pokazać dzisiaj. Mysz chowa się do dziury, kiedy się zjawi kocur.

— Sameś kocur, stary siwoszu — rzekł Orso. — Jak się nazywasz?

— Ej! Nie poznajecie mnie, Ors’ Anton’, mnie, który was brałem tak często za siebie na siodło na mego muła, tego, co to gryzie? Nie wiecie już, kto jest Polo Griffo? Dzielny człowiek, wiadomo, i oddany della Rebbiom ciałem i duszą. Powiedźcie słowo, a kiedy wasza duża fuzja zagada, to i ten stary muszkiet, stary jak jego pan, też nie będzie milczał. Licz na to, Ors’ Anton’.

— Dobrze, dobrze, ale do wszystkich diabłów, idźcie już i dajcie nam jechać swoją drogą.

Pasterze oddalili się wreszcie, kłusując żwawo ku wiosce, ale od czasu do czasu zatrzymywali się na wyniosłych punktach, jak gdyby do zbadania, czy nie ma gdzie ukrytej zasadzki; ciągle też trzymali się dość blisko Orsa i jego siostry, aby w potrzebie pospieszyć im z pomocą. A stary Polo Griffo powiadał do towarzyszy:

— Ja go rozumiem! Ja go rozumiem! Nie opowiada o tym, co chce zrobić, ale robi. Wykapany portret ojca. Dobrze! Gadaj ty, że nie masz urazy do nikogo! Uczyniłeś ślub świętej Nega111. Brawo! Już ja bym nie dał ani figi za skórę naszego mera. Nim miesiąc upłynie, nie da się z niej zrobić bukłaka na wino.

Poprzedzany tą forpocztą112, potomek della Rebbiów wjechał do wioski i dotarł do starego dworzyszcza „kaprali”, swoich przodków. Rebbianiści, długo pozbawieni głowy, wysypali się hurmem na spotkanie, ci zaś mieszkańcy wioski, którzy zachowywali neutralność, stali wszyscy w progach, aby widzieć przejeżdżającego. Barriciniści zamknęli się w domach i patrzyli przez szczeliny okiennic.

Mieścina Pietranera zbudowana jest bardzo nieregularnie, jak wszystkie wsie korsykańskie. Domy, rozrzucone kapryśnie, nieuszeregowane w ulice, zajmują szczyt małego płaskowzgórza, lub raczej terasy113. Mniej więcej w środku wioski wznosi się duży dąb; tuż przy nim stoi granitowa kadź, do której drewniana rynna doprowadza wodę z bliskiego źródła. Ten monument użyteczności publicznej wzniosły niegdyś wspólnym kosztem rodziny della Rebbia i Barricinich; ale myliłby się bardzo, kto by w nim widział świadectwo dawnej zgody dwóch rodów. Jest to, przeciwnie, dzieło ich zawiści. Swego czasu, gdy pułkownik della Rebbia przesłał radzie gminnej niewielką sumkę, aby się przyczynić do wzniesienia studni, adwokat Barricini skwapliwie pospieszył z takim samym darem: temu to pojedynkowi na szlachetność zawdzięcza Pietranera posiadanie wody. Dokoła dębu i studni istnieje wolna przestrzeń, którą nazywają rynkiem i gdzie niezatrudnieni mieszkańcy gromadzą się wieczorem. Niekiedy grywają tam w karty, raz na rok zaś, w zapusty114, odbywają się tańce. Na dwóch krańcach placu wznoszą się dość wysokie budowle z granitu i łupku. Są to wrogie sobie wieże della Rebbiów i Barricinich. Są one jednakiej architektury, jednej wysokości i widać z nich, że rywalizacja dwóch rodzin utrzymywała się zawsze w jednej mierze, nieprzeważona losem na żadną stronę.

Nie od rzeczy może będzie wytłumaczyć, co należy rozumieć pod słowem „wieża”. Jest to kwadratowy budynek, wysoki na jakich czterdzieści stóp115, który w innym kraju nazywałby się po prostu gołębnikiem. Bardzo wąska brama otwiera się na osiem stóp nad ziemią, a dochodzi się do niej stromymi schodkami. Nad bramą znajduje się okno z balkonem, podziurawionym od spodu jak machikuł116 forteczny. Otwory te pozwalają zgładzić bez niebezpieczeństwa niepożądanego gościa. Między oknem a drzwiami widzi się dwie grubo rzeźbione tarcze herbowe. Jedna nosiła dawniej krzyż genueński, ale dzisiaj krzyż ten, cały poobtłukiwany, rozpoznałoby chyba oka antykwariusza. Na drugiej tarczy wyrzeźbiony jest herb rodziny, do której należy wieża. Dodajcie, dla uzupełnienia dekoracji, ślady kul na tarczach i na gzymsach, a możecie sobie stworzyć pojęcie o średniowiecznym dworzyszczu na Korsyce. Zapomniałem powiedzieć, iż część mieszkalna budowli styka się z wieżą, a często łączy się z nią wewnątrz.

Wieża i dom della Rebbiów zajmują północną stronę placu w Pietranera; wieża i dom Barricinich południową. Przestrzeń od wieży północnej do studni stanowi miejsce przechadzki della Rebbiów; promenada Barricinich znajduje się po przeciwnej stronie. Od pogrzebu pułkownikowej nikt nie widział, aby członek której z dwu rodzin zjawił się po innej stronie placu niż ta, która mu była wyznaczona jakby milczącą umową. Aby uniknąć okrążania, Orso miał już przejechać pod domem mera, kiedy siostra ostrzegła go i poradziła, aby się skierował w uliczkę, którą można się było dostać do domu, nie przejeżdżając przez plac.

— Po co nakładać drogi? — rzekł Orso. — Czyż rynek nie dla każdego? — To mówiąc, popędził konia.

— Dzielne serce! — rzekła po cichu Kolomba... — Ojcze, będziesz pomszczony.

Wjeżdżając na rynek, Kolomba trzymała się między domem Barricinich a bratem i bez ustanku miała oko utkwione w okna nieprzyjaciół. Zauważyła, że są od niedawna zabarykadowane i że sporządzono przy nich archere. Archere nazywają się wąskie otwory w kształcie strzelnic, zostawione między wielkimi polanami, którymi zasłania się dolną część okna. Skoro dom jest pod grozą jakiegoś napadu, barykaduje go się w ten sposób i wówczas można, pod ochroną polan, strzelać bezpiecznie do oblegających.

— Podli! — rzekła Kolomba. — Patrz bracie, już zaczynają się mieć na ostrożności: barykadują się! Ale i tak będą musieli kiedyś wyjść z domu!

Zjawienie się Orsa na południowej części placu wywarło wielkie wrażenie w Pietranera; poczytano je za dowód odwagi graniczącej z lekkomyślnością. Dla „neutralnych”, zgromadzonych wieczorem pod dębem, był to temat do niekończących się komentarzy.

— Szczęście dla niego — mówili — że młodzi Barriciniowie jeszcze nie wrócili, są bowiem mniej cierpliwi od adwokata; nie pozwoliliby może chodzić nieprzyjacielowi po cudzym terenie, nie kazawszy mu drogo przypłacić zuchwalstwa.

— Zapamiętajcie sobie co wam powiem, sąsiedzie — rzekł starzec, który był wyrocznią wioski. — Przyglądałem się dziś twarzy Kolomby, ona coś knuje. Czuję proch w powietrzu. Maluczko, a będzie tanie mięso w jatkach w Pietranera.