Diaboliada - Michaił Bułhakow (biblioteka za darmo TXT) 📖
Warfołomiej Korotkow jest referentem w Głównej Centralnej Bazie Materiałów Zapałkowych. Pewnego razu otrzymuje pensję nie w gotówce, a w zapałkach. Postanawia, że sprzeda zapałki i idzie z nimi do sąsiadki, ale ta stwierdza, że…
wcale się one nie zapalają. Korotkow postanawia sam sprawdzić i wtedy, od jednej z nich, zapala się większość pozostałych. Mężczyzna ulega wypadkowi. Kiedy budzi się następnego dnia, w jego pracy zaczynają dziać się dziwne rzeczy, rzeczywistość staje się psychodeliczna.
Nowela Michaiła Bułhakowa Diaboliada została napisana w 1923 roku, a wydana rok później. Autor ukazuje w niej rosyjską rzeczywistość biurokratyczną — zwodniczą i pełną absurdów. Główny bohater odbiera te realia jako piekielne siły. Groteskowa opowieść Bułakowa tylko na pozór wydaje się humorystyczna. Wraz z biegiem wydarzeń łatwo przekonać się, że ma bardzo uniwersalny wydźwięk.
- Autor: Michaił Bułhakow
- Epoka: Współczesność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Diaboliada - Michaił Bułhakow (biblioteka za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Michaił Bułhakow
— Cóż ty milczysz, uwodzicielu? Tyś zdobył mnie swoją odwagą, smoku mój. Całuj żeż mnie, całuj prędzej, dopóki nie ma nikogo z komisji kontrolującej.
Znów dziwny dźwięk wybiegł z ust Korotkowa. Zachwiał się, poczuł na ustach swoich coś słodkiego i miękkiego i olbrzymie źrenice okazały się przy samych oczach Korotkowa.
— Oddam ci się... — szepnęła przy samych ustach Korotkowa.
— Ja nie potrzebuję — odpowiedział ochryple — ukradziono mi dokumenty.
— Tak-s — rozległo się naraz z tyłu.
Korotkow obejrzał się i zobaczył alpagowego staruszka.
— A-ach! — wykrzyknęła brunetka i, zakrywszy twarz rękoma, uciekła przez drzwi.
— Hi — rzekł staruszek — zdrowo. Gdzie nie przyjdziesz, pan, panie Kołobkow. No, i chwat z pana. Lecz co tam, całuj, nie całuj, nie wycałujesz delegacji. Mnie, staruszkowi, dali, ja i pojadę. Ot co.
Z tymi słowy pokazał Korotkowowi suchutką, malutką figę.
— A raport ja na was złożę — złośliwie ciągnął dalej alpagowy — tak. Pozbawiliście dziewictwa trzy w głównym oddziale, teraz, znaczy się, do pododdziałów się dobieracie? Że ich aniołeczki teraz płaczą, to wam wszystko jedno? Rozpaczają one teraz, biedne dziewczynki, lecz cóż, za późno już. Nie wrócisz czci dziewiczej. Nie wrócisz.
Staruszek wyciągnął wielką chustkę do nosa z pomarańczowymi bukietami, rozpłakał się i wytarł nos.
— Z rąk staruszka podniesione okruszyny pragniecie wydrzeć, panie Kołobkow? Cóż... — staruszek zatrząsł się i rozpłakał, upuścił teczkę — bierzcie, zjadajcie. Niechaj bezpartyjny, współczujący starzec z głodu umiera... Niechaj tam. Tam jemu i droga, staremu psu. Lecz tylko pamiętajcie, panie Kołobkow — głos staruszka stał się proroczo groźnym i zadźwięczał jak dzwony — nie pójdą one wam na korzyść, pieniążki te diabelskie. Kołem w gardle one wam staną — i staruszek rozpłynął się w głośnych łkaniach.
Histeria opanowała Korotkowa; nagle i niespodziewanie dla samego siebie, drobniutko zatupał nogami.
— Do diablej matki! — cieniutko zakrzyczał i chory głos jego rozległ się pod stropem — nie jestem Kołobkowem. Odczep się ode mnie! Nie Kołobkow. Nie jadę! Nie jadę!
Zaczął szarpać na sobie kołnierzyk.
Staruszek momentalnie wysechł, zadrżał ze strachu.
— Następny! — zakrakały drzwi. Korotkow umilkł i podbiegł do nich, skręcił na lewo, ominąwszy maszynki, i znalazł się przed rosłym, wytwornym blondynem w granatowym garniturze. Blondyn skinął Korotkowowi głową i rzekł:
— Krócej, towarzyszu. Od razu. Raz dwa, Połtawa czy Irkuck?
— Dokumenty ukradli... ukradli — dziko oglądając się, odpowiedział znękany Korotkow — i kot się ukazał. Nie ma prawa. Nigdy w życiu nie biłem się, to zapałki. Prześladować nie ma prawa. Nie będę patrzeć, że on Kalsoner. Mnie ukradli do...
— No, to głupstwo — odpowiedział granatowy — umundurowanie damy i koszule, i prześcieradła. Jeżeli do Irkucka, to nawet i półkożuszek używany. Krócej.
Muzykalnie szczęknął kluczem w zamku, wysunął szufladę i, zajrzawszy do niej, uprzejmie wyrzekł:
— Pozwólcie, Siergiej Nikołajewicz.
I natychmiast z jesionowej szuflady wyjrzała przyczesana, jasna jak len głowa i niebieskie, biegające oczy. Za nimi wygięła się jak u żmii szyja, zachrzęścił krochmalony kołnierzyk, pokazała się marynarka, ręce, spodnie i po sekundzie wykończony sekretarz, z piskiem „Dzień dobry”, wylazł na czerwone sukno. Wstrząsnął się jak pies po kąpieli, zeskoczył, zasunął głębiej mankiety, wyjął z kieszeni pióro patentowane i w tejżeż chwili pisać zaczął.
Korotkow cofnął się, wyciągnął rękę i żałośliwie rzekł do granatowego:
— Patrzcie, patrzcie, wylazł ze stołu. Cóż to takiego?...
— Naturalnie, wylazł — odpowiedział granatowy — nie leżeć żeż mu cały dzień. Pora już. Czas. Chronometraż.
— Lecz jak? Jak? — zadzwonił Korotkow.
— Ach ty, Boże — wybuchnął granatowy — nie zatrzymujcie, towarzyszu.
Głowa brunetki wynurzyła się przez drzwi i krzyknęła z podnieceniem i radośnie:
— Już posłałam dokumenty jego do Połtawy. I ja z nim jadę. Mam ciotkę w Połtawie pod 43 stopniem szerokości i 5 długości.
— No i cudownie — odpowiedział blondyn — a to sprzykrzyła mi się już ta fujarka.
— Ja nie chcę! — zawołał Korotkow, błądząc wzrokiem — ona będzie mi się oddawać, a ja tego znosić nie mogę. Nie chcę! Zwróćcie dokumenty. Święte nazwisko moje. Przywróćcie!
— Towarzyszu, to w oddziale zawierających związki małżeńskie — zapiszczał sekretarz — my nic nie możemy poradzić.
— O, głuptasek! — zawołała brunetka, znów wyglądając — zgadzaj się; zgadzaj się! — krzyczała suflerskim szeptem. Głowa jej to ukrywała się, to ukazywała się.
— Towarzyszu! — załkał Korotkow, rozmazując łzy po twarzy — Towarzyszu! Błagam cię, daj dokumenty. Bądź przyjacielem. Bądź, proszę cię wszystkimi fibrami duszy, i ja wstąpię do klasztoru.
— Towarzyszu! Bez histerii. Konkretnie i abstrakcyjnie wyłóżcie piśmiennie, terminowo i sekretnie: Połtawa czy Irkuck? Nie zabierajcie czasu człowiekowi zajętemu! Po korytarzach nie chodzić! Nie pluć! Nie palić! Rozmienianiem pieniędzy czasu nie zabierać! — tracąc równowagę zagrzmiał blondyn.
— Podawanie rąk odwołuje się! — zapiał sekretarz.
— Niech żyją uściski! — namiętnie szepnęła brunetka i jak tchnienie przemknęła przez pokój, otulając zapachem konwalii szyję Korotkowa.
— Powiedziano w przykazaniu trzynastym: nie wchodź bez zameldowania do bliźniego twego — wyseplenił alpagowy i przeleciał w powietrzu, wymachując połami surduta — ja i nie wchodzę, nie wchodzę, a papierek mimo to podrzucę, ot tak, chłop!... podpiszesz pierwszy lepszy i na ławę oskarżonych. — Wyrzucił z szerokiego czarnego rękawa paczkę białych arkuszy i one rozleciały się, i usiały stoły, jak czajki skały przybrzeżne.
Zamęt zakręcił się po pokoju i okna chwiać się poczęły.
— Towarzyszu blondynie! — płakał wymęczony Korotkow — zostaw ty mnie na miejscu, lecz wyrób mi jaki bądź dokumencik. W rękę cię pocałuję.
W zamęcie blondyn zaczął puchnąć i wyrastać, nie przestając ani na chwilę wściekle podpisywać arkuszy staruszka i rzucać ich sekretarzowi, który chwytał je z radosnym mruczeniem.
— Niech go diabeł porwie! — zagrzmiał blondyn — niech go diabeł porwie. Maszynistki, hej!
Skinął olbrzymią ręką, ściana przed oczami Korotkowa rozpadła się i trzydzieści maszyn na stołach, zatrzeszczawszy dzwoneczkami, zagrało fokstrota. Kołysząc biodrami, lubieżnie poruszając ramionami, wyrzucając kremowymi nogami białą pianę, krokiem tanecznym ruszyło trzydzieści kobiet i poszły wokoło stołów.
Białe wstęgi papieru polazły w paszcze maszyn, zaczęły zwijać się, przecinać, zszywać. Wylazły białe spodnie z fioletowymi lampasami: „Okaziciel niniejszego jest rzeczywiście okazicielem, a nie jakąś tam szantrapą”.
— Kładź je! — zagrzmiał blondyn we mgle.
— I-i-i-i — cieniutko zaskowyczał Korotkow i zaczął walić głową o róg biurka blondyna. Ulżyło to głowie na chwilkę i czyjaś twarz załzawiona mignęła przed Korotkowem.
— Kropli walerianowych! — zawołał ktoś na suficie.
Surdut, jak czarny ptak, zakrył światło, staruszek zaszeptał niespokojnie:
— Teraz jeden ratunek: do Dyrkina w piątym oddziale. Chodu! chodu!
Zapachniało eterem, potem ręce delikatnie wyniosły Korotkowa na na wpół ciemny korytarz. Surdut objął Korotkowa i pociągnął, szepcąc i chichocąc:
— No, ja już im dogodziłem: takiego nasypałem im na stoły, że każdy z nich dostanie nie mniej pięciu lat z porażką na polu walki. Chodu! chodu!
Surdut frunął w bok, pociągnęło wiatrem wilgocią z siatki zapadającej w przepaść.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Lustrzana kabina poczęła opadać w dół i dwóch Korotkowych opadło w dół. Drugiego Korotkowa pierwszy i główny zapomniał w lustrze kabiny i wyszedł sam do zimnego westybulu. Bardzo tłusty i różowy w cylindrze spotkał Korotkowa słowami:
— I cudownie. Oto ja was aresztuję.
— Mnie nie wolno aresztować — odrzekł Korotkow i roześmiał się szatańskim śmiechem — dlatego, żem ja nie wiadomo kto. Bezwarunkowo. Ani aresztować, ani ożenić mnie nie wolno. A do Połtawy ja nie pojadę.
Tłusty człowiek zadrżał w przerażeniu, popatrzał w źrenice Korotkowa i zaczął osiadać w tył.
— Aresztujże — pisnął Korotkow i pokazał grubasowi drżący blady język, pachnący kroplami walerianowymi — jakżeż ty aresztujesz, jeżeli zamiast dokumentów figa? Być może, jam Hohenzollern.
— Panie Jezusie — rzekł grubas, trzęsącą ręką przeżegnał się i przemienił z różowego na żółtego.
— Kalsonera nie spotkałeś? — krótko spytał Korotkow i obejrzał się — odpowiadaj, grubasie.
— W żadnym razie nie — odpowiedział grubas, zmieniając różowe zabarwienie na szare.
— Cóż teraz robić? Co?
— Do Dyrkina, nie inaczej — wyjąkał grubas — do niego najlepiej. Tylko groźny. Uch, groźny! I nie podchodź. Dwóch już od niego z góry wyleciało. Telefon rozbił obecnie.
— Pięknie — odpowiedział Korotkow i junacko splunął — nam teraz wszystko jedno. Podnoś!
— Nóżki nie rozbijajcie, towarzyszu pełnomocniku — czule rzekł grubas, wsadzając Korotkowa do windy.
Na pierwszej platformie napotkano malutkiego lat szesnastu, który strasznie zakrzyczał:
— Gdzie ty? Stój!
— Nie bij, diadieńka14 — rzekł grubas najeżywszy się i zakrywając głowę rękoma — do samego Dyrkina.
— Przechodź! — krzyknął malutki.
Grubas zaszeptał:
— Wy już idźcie, wasza światłości, a ja tu na was poczekam. Bardzo strasznie...
Korotkow dostał się do ciemnego przedpokoju, a z niego do pustej sali, w której był rozpostarty błękitny, wytarty dywan.
Przed drzwiami z napisem „Dyrkin” Korotkow cokolwiek zawahał się, lecz potem wszedł i znalazł się w przytulnie umeblowanym gabinecie z olbrzymim malinowym biurkiem i zegarem na ścianie. Malutki pulchny Dyrkin zerwał się na sprężynie spoza biurka i, podkręciwszy do góry wąsy, warknął:
— M-milczeć!... — chociaż Korotkow jeszcze zupełnie nic nie powiedział.
W tejże chwili w gabinecie ukazał się blady młodzieniec z teczką. Twarz Dyrkina momentalnie okryła się zmarszczkami uśmiechu.
— A-a! — zawołał słodko — Artur Arturycz. Nasze wam15.
— Słuchaj, Dyrkin — przemówił młodzieniec metalicznym głosem — tyś napisał do Puryszewa, że jakoby ja utworzyłem w kasie emerytalnej swą dyktaturę osobistą i skradłem emerytalne majowe pieniądze? Ty? Odpowiadaj, parszywa swołocz.
— Ja? — zamruczał Dyrkin, czarodziejsko przemieniając się z groźnego Dyrkina w Dyrkina dobrego — ja, Arturze Arturowiczu... Ja, rozumie się... Wy to na próżno...
— Ach, ty szubrawcze, szubrawcze — rozdzielając na sylaby rzekł młodzieniec, pokiwał głową i zamachnąwszy się teczką, trzasnął nią Dyrkina po uchu, zupełnie jakby blin16 wyłożył na talerz.
Korotkow machinalnie jęknął i zamarł.
— To samo będzie i tobie, i każdemu łotrowi, który pozwoli sobie wsadzać nos w moje sprawy — pouczająco rzekł młodzieniec i pogroziwszy na pożegnanie Korotkowowi czerwoną pięścią, wyszedł.
Przez dwie minuty w gabinecie panowało milczenie i tylko wisiorki na kandelabrach dzwoniły skutkiem przejeżdżającego gdzieś w pobliżu samochodu ciężarowego.
— Oto, młody człowieku — z gorzkim uśmiechem rzekł dobry i uniżony Dyrkin — oto i nagroda za gorliwość. Nocy nie dosypiasz, nie dojadasz, nie dopijasz, a rezultat zawsze jeden: po mordzie. Być może i wyście po to przyszli? Cóż... Bijcie Dyrkina, bijcie. Morda jego, widocznie, rządowa. Być może, wam ręką boleśnie? Więc wy kandelabr weźcie.
I Dyrkin kusząco wystawił pulchne policzki spoza biurka. Nic nie rozumiejąc, Korotkow, krzywo i wstydliwie uśmiechnął się, wziął kandelabr za nóżkę i z chrzęstem uderzył Dyrkina po głowie świecami. Z nosa tegoż zakapała krew na sukno i krzyknąwszy „na pomoc”, uciekł przez drzwi wewnętrzne.
— Ku-ku! — radośnie krzyknęła kukułka leśna i wyskoczyła z norymberskiego wymalowanego domku na ścianę.
— Ku-klux-klan! — zakrzyczała i zamieniła się w łysą głowę — zapiszemy, jak wy robotników walicie!
Wściekłość ogarnęła Korotkowa. Zamachnął się kandelabrem i uderzył nim zegar. Odpowiedział ten grzmotem i wytryskami złotych strzałek. Kalsoner wyskoczył z zegara, przemienił się w białego koguta z napisem „wychodzący” i przemknął przez drzwi. Natychmiast za drzwiami wewnętrznymi rozległ się wrzask Dyrkina: „chwytaj go, rozbójnika!” i ciężkie kroki ludzi poleciały ze wszystkich stron. Korotkow zawrócił i począł uciekać.
Z platformy grubas wskoczył do kabiny, zarzucił się siatkami i runął w dół, a po olbrzymich, wygryzionych schodach pobiegli w takim porządku: pierwszy czarny cylinder grubasa, za nim — biały wychodzący kogut, za kogutem — kandelabr, który przeleciał o werszok17 nad ostrą białą główką, potem Korotkow, szesnastoletni z rewolwerem w ręku i jeszcze jacyś ludzie, tupiący podkutymi butami. Schody zajęczały brązowym dzwonem i niespokojnie zatrzaskały drzwi na platformach.
Ktoś zwiesił się z górnego piętra w dół i krzyknął przez tubę:
— Jaka sekcja się przeprowadza? Kasę ogniotrwałą zapomnieli!
Głos kobiecy w dole odpowiedział:
— Bandyci!!
Przez olbrzymie drzwi na ulicę Korotkow, wyprzedziwszy cylinder i kandelabr, wyskoczył pierwszy i, łyknąwszy olbrzymią porcję rozpalonego powietrza, wyleciał na ulicę. Biały kogutek zapadł się pod ziemię, pozostawiając zapach siarki, czarny surdut wysunął się z powietrza i pomknął obok Korotkowa z krzykiem cienkim i przeciągłym:
— Artelszczyków18 biją, towarzysze!
Na drodze Korotkowa przechodnie skręcali w bok i wpełzali do bram, wybuchały i gasły krótkie gwizdki. Ktoś wściekle parsknął, wołał i zapalały się niespokojnie ochrypłe krzyki: „trzymaj!”. Z drobnym grzmotem opuszczały się story żelazne i jakiś kulawy, siedząc na linii tramwajowej, piszczał:
— Zaczęło się!
Wystrzały mknęły teraz za Korotkowem częste, wesołe jak pukawki na choince, i kule świstały to z boku, to z góry. Ryczący jak miech kowalski Korotkow mknął do olbrzyma — jedenastopiętrowego gmachu, wychodzącego bokiem na ulicę i fasadą na ciasny zaułek. Na samym rogu — szklany szyld z napisem „Restoran19 i piwo” trzasnął gwiazdą i sędziwy dorożkarz przesiadł się z kozła na jezdnię z mdlejącym wyrazem twarzy i słowami:
— Zdrowo! Cóż wy, bracie, w kogoś trafiło, znaczy się?
Wybiegający z zaułka człowiek usiłował schwycić Korotkowa za połę marynarki i poła pozostała mu w rękach. Korotkow skręcił za róg, przebiegł kilka sążni
Uwagi (0)