Kolomba - Prosper Mérimée (czytanie ksiazek w internecie .txt) 📖

strapiony. Prefekt i stary Barricini zdawali się wierzyć w szczerość żalów i wymówek, z jakimi zwracał się do siostry, ale widać było, że synom mera to nie wystarcza.

— Drwią z nas sobie tutaj — rzekł Orlanduccio, dość głośno, aby go słyszano.

— Gdyby moja siostra wypłatała mi taką sztuczkę — rzekł Vincentello — wybiłbym jej rychło z głowy ochotę do żartów.

Te słowa i ton, jakim je wymówiono, nie spodobały się Orsowi i osłabiły nieco jego dobrą wolę. Wymienił z młodymi Barricinimi spojrzenia, w których nie było ani śladu życzliwości.

Tymczasem wszyscy siedli, z wyjątkiem Kolomby, która zatrzymała się tuż koło drzwi kuchennych. Prefekt zabrał głos i po kilku utartych zwrotach na temat miejscowych przesądów przypomniał, iż większość najbardziej zadawnionych nienawiści ma za przyczynę jedynie nieporozumienie. Następnie, zwracając się do mera, oświadczył, iż pan della Rebbia nigdy nie sądził, aby rodzina Barricinich miała brać bezpośredni lub pośredni udział w opłakanym wydarzeniu, które pozbawiło go ojca; prawda, że zachował niejakie wątpliwości co do pewnego szczegółu procesu między dwiema rodzinami; wątpliwości te usprawiedliwia długa nieobecność pana Orso i charakter objaśnień, jakie otrzymał; obecnie, oświecony świeżymi rewelacjami, czuje się zupełnie zadowolony i pragnie ustalić z panem Barricini i jego synami stosunki przyjaźni i sąsiedztwa.

Orso skłonił się z przymusem; pan Barricini wyjąkał kilka słów, których nikt nie zrozumiał, synowie spoglądali na pułap. Prefekt, ciągnąc dalej przemówienie, miał zwrócić się do Orsa z odwrotną edycją tego, co oświadczył panu Barricini, kiedy Kolomba, wyciągając spod chustki jakieś papiery, wysunęła się poważnie między strony.

— Z serdeczną przyjemnością — rzekła — patrzyłabym na koniec wojny między naszymi rodzinami, ale aby pojednanie było szczere, trzeba wyjaśnić rzecz do gruntu i nie zostawić miejsca na żadne wątpliwości. Panie prefekcie, oświadczenie Tomasa Bianchi słusznie wydało mi się podejrzane, jako pochodzące od człowieka opłakanej sławy. — Powiedziałam, iż pańscy synowie porozumieli się może z tym człowiekiem w więzieniu w Bastii...

— To fałsz — rzekł Orlanduccio — nie widziałem go.

Kolomba spojrzała nań ze wzgardą i ciągnęła dalej bardzo spokojnie na pozór:

— Interes, jaki mógł mieć Tomaso w tym, aby grozić panu Barricini w imieniu niebezpiecznego bandyty, wytłumaczył pan prefekt chęcią zachowania bratu swemu Teodorowi młyna, który ojciec wypuścił mu w dzierżawę za niską cenę?...

— To oczywiste — odparł prefekt.

— Ze strony nędznika, na jakiego wygląda ów Bianchi, wszystko się tłumaczy — rzekł Orso, zwiedziony spokojem siostry.

— Sfałszowany list — ciągnęła Kolomba, której oczy zaczynały się iskrzyć żywszym blaskiem — datowany jest z jedenastego lipca. Tomaso był wówczas u brata, we młynie.

— Tak — rzekł mer, nieco zaniepokojony.

— Jakiż tedy interes miał Tomaso Bianchi? — wykrzyknęła Kolomba z triumfem. — Dzierżawa brata już wygasła, ojciec wypowiedział mu ją pierwszego lipca. Oto regestry ojca, brulion wypowiedzenia, list adwokata z Ajaccio, który stręczył151 nam nowego młynarza.

To mówiąc, podała prefektowi papiery, które trzymała w ręku.

Nastała chwila powszechnego zdumienia. Mer widocznie pobladł; Orso, marszcząc brew, posunął się, aby się zapoznać z papierami, które prefekt czytał z wielką uwagą.

— Kpią sobie z nas tutaj! — wykrzyknął znowu Orlanduccio, podnosząc się z gniewem. — Chodźmy, ojcze, nie powinniśmy byli nigdy tu przychodzić!

Jedna chwila wystarczyła panu Barricini do odzyskania zimnej krwi. Poprosił o papiery; prefekt wręczył mu je, nie mówiąc słowa. Wówczas, podnosząc zielone okulary na czoło, przebiegł je z dosyć obojętną miną, gdy Kolomba przyglądała mu się oczyma tygrysicy, która widzi daniela zbliżającego się do legowiska jej młodych.

— Ależ — rzekł pan Barricini, spuszczając okulary i oddając papiery prefektowi — znając dobrze nieboszczyka pułkownika... Tomaso myślał... mógł myśleć... że pan pułkownik odstąpi od decyzji... Faktycznie, został w posiadaniu młyna, zatem...

— To ja — rzekła Kolomba pogardliwie — zachowałam mu go. Ojciec mój umarł i w moim położeniu trzeba mi było oszczędzać stronników.

— Mimo to — rzekł prefekt — ów Tomaso przyznaje, że napisał list... to jasne.

— Co jest dla mnie jasne — przerwał Orso — to, iż wielkie łajdactwa kryją się w całej tej sprawie.

— Muszę jeszcze sprzeciwić się jednemu twierdzeniu tych panów — rzekła Kolomba.

Otworzyła drzwi od kuchni i wraz weszli do sali Brandolaccio, licencjat teologii i pies Brusco. Dwaj bandyci byli bez broni, przynajmniej widocznej; każdy miał u pasa ładownicę, ale bez pistoletu, który jest jej obowiązkowym uzupełnieniem. Wchodząc do sali, zdjęli z szacunkiem czapki.

Można sobie wyobrazić wrażenie, jakie sprawił ten nagły widok. Mer omal nie upadł wstecz; synowie rzucili się dzielnie przed niego, z ręką w kieszeni kaftana, szukając sztyletów. Prefekt cofnął się ku drzwiom, gdy Orso, chwytając Brandolaccia za kołnierz, krzyknął:

— Co ty tu robisz, nędzniku?

— To pułapka! — wykrzyknął mer, starając się otworzyć drzwi, ale Saweria zamknęła je z zewnątrz na dwa spusty, z rozkazu bandytów, jak później się wyjaśniło.

— Dobrzy ludzie — rzekł Brandolaccio — nie obawiajcie się mnie; nie jestem taki diabeł, jak jestem czarny. Nie mamy żadnych złych zamiarów. Panie prefekcie, jestem pańskim uniżonym sługą. Poruczniku, łagodniej nieco, dusi mnie pan. Przychodzimy tu jako świadkowie. No dalej, Proboszczu, mów ty, ty masz gębę dobrze wyparzoną.

— Panie prefekcie — rzekł licencjat — nie mam zaszczytu być panu znanym. Nazywam się Giocanto Castriconi, powszechniej znany pod mianem Proboszcza... A, przypomina mnie pan sobie! Ta panienka, której również nie miałem przyjemności znać, poprosiła mnie, abym jej udzielił wskazówek co do niejakiego Tomaso Bianchi, z którym byłem zamknięty przed trzema tygodniami w więzieniu w Bastii. Oto, co mogę państwu powiedzieć...

— Proszę się nie trudzić — rzekł prefekt — nie chcę nic słyszeć od człowieka takiego jak ty... Panie della Rebbia, chcę wierzyć, że pan nie ma żadnego udziału w tej wstrętnej pułapce. Ale czy jesteś panem w swoim domu? Każ pan otworzyć te drzwi. Siostra pańska będzie może musiała zdać rachunek z osobliwych stosunków, jakie utrzymuje z bandytami.

— Panie prefekcie — wykrzyknęła Kolomba — racz pan wysłuchać, co powie ten człowiek. Jest pan tu po to, aby wymierzyć wszystkim sprawiedliwość i obowiązkiem pańskim jest dochodzić prawdy. Mów, Giocanto Castriconi.

— Nie słuchaj go pan! — wykrzyknęli chórem Barriciniowie.

— Jeżeli wszyscy zechcą mówić naraz — rzekł bandyta z uśmiechem — nie będzie sposobu się porozumieć. W więzieniu tedy miałem za towarzysza, nie za przyjaciela, owego Tomaso, o którego chodzi. Przyjmował częste wizyty pana Orlanduccio...

— To fałsz! — krzyknęli naraz obaj bracia.

— Dwa przeczenia równają się twierdzeniu — zauważył zimno Castriconi. – Tomaso miał pieniądze, jadł i pił, co było najlepszego. Zawsze miałem słabość do dobrej kuchni (to jeszcze najmniejsza z moich wad) i mimo wstrętu do poufalenia się z takim ladaco, dałem się kilka razy skusić na podzielenie jego obiadu. Przez wdzięczność zaproponowałem, aby drapnął ze mną. Pewna dziewczynka, którą swego czasu obdarzałem niejakimi względami, dostarczyła środków... Nie chcę nikogo kompromitować. Tomaso odmówił, powiedział, że jest pewny swej sprawy, że adwokat Barricini zalecił go panom sędziom i że wyjdzie z dziury biały jak śnieg i z pieniędzmi w kieszeni. Co do mnie uważałem za właściwe się ulotnić. Dixi152.

— Wszystko, co powiada ten człowiek, jest stekiem kłamstw — powtórzył stanowczo Orlanduccio. — Gdybyśmy byli w szczerym polu, każdy ze strzelbą, nie mówiłby w ten sposób.

— Cóż za brednie! — wykrzyknął Brandolaccio. — Nie szukaj zwady z Proboszczem, Orlanduccio.

— Czy pozwoli mi pan nareszcie wyjść, panie della Rebbia? — rzekł prefekt, tupiąc niecierpliwie nogą.

— Saweria! Saweria! — krzyczał Orso. — Otwórz drzwi, do stu diabłów!

— Chwileczkę — rzekł Brandolaccio. — Musimy najpierw my zabrać cię w swoją stronę. Panie prefekcie, jest zwyczaj, że w razie spotkania u wspólnych przyjaciół udziela się sobie przy rozstaniu pół godziny zawieszenia broni.

Prefekt obrzucił go spojrzeniem wzgardy.

— Sługa uniżony całej kompanii — rzekł Brandolaccio. Następnie, wyciągając poziomo ramię: — No, Brusco — rzekł do psa — skocz ładnie dla pana prefekta!

Pies skoczył, bandyci podjęli spiesznie broń zostawioną w kuchni i znikli przez ogród. Na przenikliwy gwizd drzwi otworzyły się jak zaczarowane.

— Panie Barricini — rzekł Orso ze skupioną wściekłością — uważam pana za fałszerza. Dziś jeszcze wyślę skargę przeciw panu do prokuratora o fałszerstwo i wspólnictwo z Bianchim. Może będę miał jeszcze straszliwszą skargę do wniesienia przeciw panu.

— A ja, panie della Rebbia — rzekł mer — oskarżę pana o zasadzkę i zmowę z bandytami. Nim to nastąpi, pan prefekt poleci pana żandarmerii.

— Prefekt spełni swój obowiązek — rzekł ten ostatni surowo. — Będzie czuwał nad tym, aby spokój nie był zakłócony w Pietranera, będzie się starał, aby sprawiedliwość była wymierzona. Mówię do was wszystkich, panowie!

Mer i Vincentello byli już za drzwiami, Orlanduccio zaś szedł za nimi, cofając się raczkiem, kiedy Orso rzekł doń po cichu:

— Ojciec pański to starzec, którego zmiażdżyłbym policzkiem: tobie go przeznaczam, tobie i twemu bratu.

W odpowiedzi Orlanduccio wydobył sztylet i rzucił się na Orsa jak wściekły; ale nim zdołał zrobić użytek z broni, Kolomba chwyciła go za ramię, które skręciła z siłą, gdy Orso, waląc go pięścią w twarz, zmusił do cofnięcia się o kilka kroków, przy czym Orlanduccio uderzył się silnie o drzwi. Sztylet wysunął mu się z ręki, ale Vincentello zdążył wydobyć swój i już wchodził do izby, kiedy Kolomba, rzucając się do strzelby, udowodniła mu, że partia jest nierówna. Równocześnie prefekt rzucił się między walczących.

— Do zobaczenia, wkrótce, Ors’ Anton’! — wykrzyknął Orlanduccio i zatrzasnąwszy gwałtownie drzwi, zamknął je na klucz, aby zyskać czas do odwrotu.

Orso i prefekt przetrwali z kwadrans, nic nie mówiąc, każdy w innym kącie sali. Kolomba, z upojeniem tryumfu na czole, spoglądała po nich kolejno, wsparta na strzelbie, która rozstrzygnęła o zwycięstwie.

— Cóż za kraj! Cóż za kraj! — krzyknął wreszcie prefekt, podnosząc się. — Panie della Rebbia, zawinił pan. Proszę pana o słowo honoru, iż wstrzymasz się od wszelkiego gwałtu i będziesz czekał, aż sprawiedliwość zawyrokuje o tej przeklętej sprawie.

— Tak, panie prefekcie, źle zrobiłem, żem uderzył tego nędznika, ale ostatecznie uderzyłem go i nie mogę odmówić zadośćuczynienia, jakiego zażąda ode mnie.

— Ech! Nie, on nie ma zamiaru bić się z panem!... Ale jeżeli pana zamorduje.... Zrobił pan wszystko, co trzeba, aby na to zapracować.

— Będziemy się strzegli — rzekła Kolomba.

— Orlanduccio — rzekł Orso — wydaje mi się odważnym chłopcem i lepsze mam o nim pojęcie, panie prefekcie. Za rychło chwycił się sztyletu, ale na jego miejscu byłbym może postąpił tak samo; szczęście to dla mnie, że siostra moja ma garść tęższą od lada salonowej lalki.

— Nie będzie się pan bił! — wykrzyknął prefekt. — Zabraniam panu!

— Pozwoli pan sobie powiedzieć, panie prefekcie, iż w sprawach honoru nie uznaję innej władzy prócz mego sumienia.

— Powiadam panu, że nie będziesz się bił!

— Może mnie pan zaaresztować, panie prefekcie... to jest, jeżeli dam się ująć. Ale gdyby to się stało, odwlókłby pan jedynie sprawę, obecnie nieuniknioną. Jest pan człowiekiem honoru, panie prefekcie; wie pan dobrze, że nie może być inaczej.

— Jeżeli pan każe uwięzić brata — dodała Kolomba — połowa wsi ujmie się za nim i będziemy mieli ładną strzelaninę.

— Uprzedzam pana — rzekł Orso — i błagam, chciej uwierzyć, że to nie fanfaronada153; uprzedzam pana, że jeżeli mer Barricini nadużyje swej władzy, aby mnie uwięzić, będę się bronił.

— Od dziś dnia — rzekł prefekt — mer Barricini zawieszony jest w swoich czynnościach... Usprawiedliwi się, mam nadzieję. Posłuchaj mnie pan, jestem panu życzliwy. To, o co proszę, to bardzo niewiele; siedź pan spokojnie aż do mego powrotu z Corte. Nieobecność moja potrwa jedynie trzy dni. Wrócę z prokuratorem i rozwikłamy wówczas zupełnie tę smutną sprawę. Czy przyrzeka mi pan wstrzymać się aż do tego czasu od wszelkich nieprzyjacielskich kroków?

— Nie mogę tego przyrzec, jeżeli, jak przypuszczam, Orlanduccio zażąda pojedynku.

— Jak to! Panie della Rebbia, pan, francuski wojskowy, chcesz się bić z człowiekiem, którego podejrzewasz o fałszerstwo?

— Uderzyłem go.

— Ależ gdybyś pan uderzył galernika i gdyby zażądał od pana rachunku, czyżby się pan z nim bił? Ech, panie Orso! Dobrze więc! Żądam od pana jeszcze mniej: nie szukaj Orlanduccia... Pozwalam panu bić się, w razie jeśli zażąda spotkania.

— Zażąda, nie wątpię o tym, ale przyrzekam panu, że nie spoliczkuję go ponownie, aby go zmusić do pojedynku.

— Cóż za kraj! — powtarzał prefekt, przechadzając się wielkimi krokami. — Kiedyż znów wrócę do Francji!

— Panie prefekcie — rzekła Kolomba najsłodszym głosikiem — późno już, czy uczyni nam pan ten zaszczyt, aby zjeść z nami śniadanie?

Prefekt nie mógł się wstrzymać od śmiechu.

— Już i tak za długo tu zostałem... to wygląda na stronniczość... I ten przeklęty kamień!... Trzeba mi jechać... Panno della Rebbia, ile nieszczęść zgotowałaś może dzisiaj!

— Przynajmniej, panie prefekcie, zechce pan oddać siostrze sprawiedliwość, że działa w głębokim przekonaniu, a jestem pewien obecnie, że i pan sam uważa je za dobrze ugruntowane.

— Żegnam pana — rzekł prefekt, czyniąc gest. — Uprzedzam, że dam rozkaz brygadierowi żandarmerii, aby śledził wszystkie pańskie kroki.

Skoro prefekt wyszedł, Kolomba rzekła: