Listy panny de Lespinasse - Julie de Lespinasse (biblioteka dla dzieci TXT) 📖

nie była poznała — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: nie poznała wcześniej (przed inną czynnością a. wydarzeniem wyrażoną zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]

17. Myślałam, że umrę w piątek, otrzymawszy list — od margrabiego de Mora, którego życie było w tej chwili poważnie zagrożone. [przypis tłumacza]

18. gdybyś zechciał mi powiedzieć, czy mój list był jedynym w Strasburgu — aluzja do stosunku pana de Guibert z panią de Montsauge. [przypis tłumacza]

19. Ludzie, którymi włada potrzeba kochania (...) wędrują niekiedy bardzo daleko, ale wówczas gdy muszą — aluzja do pana de Mora. [przypis tłumacza]

20. śmierć (...) z tobą — urywek z tragedii Woltera pt. Zulima. [przypis tłumacza]

21. Szkoła wojskowa nie jest obsadzona — wakujące stanowisko, o które ubiegał się ojciec pana de Guibert. [przypis tłumacza]

22. Wlałem niekiedy uczucie pociechy w duszę nieszczęśliwych — Wolter, Zadig, [w:] Powiastki filozoficzne. [przypis tłumacza]

23. nie powiedział mi pan, jak go przyjmowano w Strasburgu — legia korsykańska, której pan de Guibert był komendantom, stała wówczas garnizonem w Strasburgu. [przypis tłumacza]

24. Hetman — Hetman Bourbon, tragedia pana de Guibert, napisana w 25 roku życia, wystawiona później na dworze. [przypis tłumacza]

25. gdyby pan był (...) jak Montaigne i (...) mnie uważał za swego La Boëtie — już przedtem natrącona aluzja do głębokiej przyjaźni między Montaignem a Stefanem La Boëtie. [przypis tłumacza]

26. czuję całą różnicę (...), niech mi pan wskaże ich podobieństwo — ulubiona zabawa towarzysko-umysłowa ówczesnych salonów. [przypis tłumacza]

27. lękam się o życie istoty, którą kocham — wciąż mowa o panu de Mora. [przypis tłumacza]

28. ma jedną najwyższą i taką, że (..) nie zdołałabym mu się wypłacić — celem podróży pana de Mora było przygotowanie małżeństwa z panną de Lespinasse. [przypis tłumacza]

29. Moulin-Joli — wiejska posiadłość malarza Watelet, gdzie panna de Lespinasse spotkała po raz pierwszy pana de Guibert w czerwcu 1772. [przypis tłumacza]

30. pan d’Aranda mianowany jest ambasadorem hiszpańskim na miejsce pana de Fuentès (...) — hrabia de Fuentés był ojcem margrabiego de Mora. [przypis tłumacza]

31. czem się dzieje (daw.) — jak to się dzieje; czemu, dlaczego. [przypis edytorski]

32. ta kobieta — pani de Montsauge, kochanka pana de Guibert. [przypis tłumacza]

33. pani de M. — litera ta oznacza zawsze panią de Montsauge, która jest przedmiotom nieustannych objawów zazdrości panny de Lespinasse. [przypis tłumacza]

34. Pewna jestem (...) ciepła i — ćwiartka przedarta, brakuje kilkunastu wierszy. [przypis tłumacza]

35. zdrowie jego — pana de Mora. [przypis tłumacza]

36. będzieli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy będzie. [przypis edytorski]

37. Atalia — tu: tytuł sztuki Racine’a. [przypis edytorski]

38. zwróciła się z tym do ambasadora — margrabia Caraccioli, ambasador Neapolu. [przypis tłumacza]

39. zdrowie jego — pana de Mora. [przypis tłumacza]

40. Bréteneche. To nie zupełnie to, ale w przybliżeniu; (...) nigdy nie mógł mnie nauczyć tej nazwy — La Brétèche, posiadłość pani de Montsauge. [przypis tłumacza]

41. przeszle (daw.) — dziś: prześle. [przypis edytorski]

42. trzy kwadranse na 11 (daw.) — inaczej: trzy kwadranse po godzinie dziesiątej; 10:45. [przypis edytorski]

43. pani de M. — wciąż pani de Montsauge. [przypis tłumacza]

44. czem się dzieje (daw.) — jak to się dzieje; czemu, dlaczego. [przypis edytorski]

45. Miałam napad lęku (...) nigdy dusza moja nie czuła podobnej rozpaczy — w tej chwili pan de Mora znajdował się bliski śmierci w Bordeaux. [przypis tłumacza]

46. twej sztuki — tragedia pt. Anna Boleyn. [przypis tłumacza]

47. do Auteuil — do hrabiny de Boufflers. [przypis tłumacza]

48. Wyjechałeś wczoraj i nie mogłam się dowiedzieć, gdzie będziesz nocował (...) — zrozumiałym jest milczenie pana de Guibert wobec panny Lespinasse, gdyż podróż jego była w związku z rokowaniami, wskutek których w następnym roku zaślubił pannę Ludwikę Aleksandrynę des Hayes de Courcelles. [przypis tłumacza]

49. przyrzekam panu w odpłatę ten niezdarny synonim płaczu i łez — tego rodzaju igraszki literackie modne były naówczas w salonach paryskich. [przypis tłumacza]

50. dowiem się może nowych szczegółów — o panu de Mora i ostatnich jego chwilach. [przypis tłumacza]

51. upojenie jest powszechne — z powodu ministerstwa Turgota, do którego przywiązywano nadzieje zbawiennych reform. [przypis tłumacza]

52. Ta namiętność, która (...) sprowadza cię z powrotem ku przedmiotowi odpowiadającemu jej tak mało — mowa o pani de Montsauge. [przypis tłumacza]

53. ostatnia kryzys — dziś. r.m.: ostatni kryzys. [przypis edytorski]

54. rzec, jak ów człowiek, któremu zarzucano, iż się nie zabija (...) — odpowiedź Talesa z Miletu (por. Diogenes Laertios, Tales z Miletu [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 35–36), pannie Lespinasse znana być może z przytoczenia w Próbach Montaigne’a (rozdział XIX). [przypis edytorski]

55. Bretèche — posiadłość pani de Montsauge. [przypis tłumacza]

56. pan de Fuentes — ojciec pana de Mora. [przypis tłumacza]

57. zmięszany (daw.) — dziś: zmieszany. [przypis edytorski]

58. Papież umarł (...) — Klemens XIV, autor bulli z d. 21 czerwca 1773, znoszącej zakon jezuitów. [przypis tłumacza]

59. byłabym zbyt szczęśliwą, gdyby kresem mego życia była środa 1-go czerwca — jest to, jak się zdaje, aluzja do usiłowanego samobójstwa po otrzymaniu wieści o śmierci pana de Mora. [przypis tłumacza]

60. Horacy jednym słowem dokazałby więcej — [por.] Szkoła żon Moliera. [przypis tłumacza]

61. Ha! wszystko dręczy duszę nawykłą cierpienia (...) Gdy przyjaciel ból zada, sam łzy me osuszy — oba te wiersze wyjęte są z Hetmana Bourbon pióra pana de Guibert. [przypis tłumacza]

62. Livourne — pułk pana de Guibert obozował wówczas w Libourne. [przypis tłumacza]

63. od jego szwagra — książę Villa Hermosa, szwagier pana de Mora. [przypis tłumacza]

64. Charenton — zakład obłąkanych. [przypis tłumacza]

65. kawaler Grandisson — bohater powieści Richardsona. [przypis tłumacza]

66. Akademia Marsylska postąpiła sprawiedliwie, nagradzając pana de Chamfort (...) wyższą od innych wydaje mi się „Pochwała” — w owej epoce modne były konkursy akademickie na pochwały wszelakich wielkich ludzi. [przypis tłumacza]

67. Sztuka nudzenia polega na tym, aby powiedzieć wszystko — Wolter. [przypis tłumacza]

68. (...) przyjacielem cudu i fenomenu Hiszpanii — pana de Mora. [przypis tłumacza]

69. ukaja — dziś popr. tylko forma niedokonana: koi. [przypis edytorski]

70. Ohydna sztuka! Cóż za mieszczańska dusza (...) — Polowanie Henryka IV, komedia Collégo. [przypis tłumacza]

71. zawód (daw.) — tu: sposób. [przypis edytorski]

72. n.. (...) k...... — bilecik ten, tchnący upojeniem pod wpływem chwilowego nawrotu uczuć pana de Guibert, a przynajmniej ich objawów, oznacza: „Nie powiem ci, że cię kocham, ani że mnie upoiłeś wczoraj uczuciem, którego nie chciałam już zaznać; powiedz mi jeszcze na domiar, miły mój, że mnie kochasz!”. [przypis tłumacza]

73. Jedno słowo istoty którą kocham, jej sen nawet — nie pierwsza to aluzja pozwalająca przypuszczać, iż pan de Guibert w czasie wizyt u panny de Lespinasse podlegał niekiedy napadom senności. [przypis tłumacza]

74. 10-go lutego zeszłego roku upiłam się trucizną, której działanie trwa jeszcze — list ten pozwala ustalić datę przełomu w stosunku pana de Guibert i panny de Lespinasse. Tegoż samego dnia pana de Mora powalił śmiertelny krwotok. [przypis tłumacza]

75. Byłam zajęta „Katinatem” — pan de Guibert napisał Pochwałę Katinata (znakomity wódz), którą zamierzał przedstawić Akademii. [przypis tłumacza]

76. dowód, że to nie jest drogie, to że ja ci go daję — mowa o zarękawku futrzanym, który panna de Lespinasse ofiarowała Guibertowi. [przypis tłumacza]

77. mięszać (daw.) — dziś: mieszać. [przypis edytorski]

78. powiedzieć jak Kanaenka (...) mego pana — parafraza słów kobiety kananejskiej do Jezusa z Mt 15,27. [przypis edytorski]

79. snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]

80. Tenon — słynny lekarz paryski. [przypis tłumacza]

81. przekleństwo dawniej sięga — Racine, Fedra. [przypis tłumacza]

82. To nie pani de M. należy Ci się obawiać, ale... — słowa te były w ustach pana de Guibert mimowolną aluzją do jego planów małżeńskich. [przypis tłumacza]

83. Wrzesień — z Poematu miesięcy Rouchera. [przypis tłumacza]

84. Nie spodziewałam się tego — pan de Guibert oznajmił pannie de Lespinasse o swoim małżeństwie. [przypis tłumacza]

85. Ta młoda osoba — Panna des Hayes de Courcelles, której małżeństwo z panem de Guibert zostało postanowione. Pewnego dnia, kiedy młoda panna i jej matka miały być u pana de Guibert, panna de Lespinasse, ku wielkiemu przerażeniu tego ostatniego, wtargnęła do mieszkania, pragnąc ujrzeć i poznać tę, która jej zabiera przedmiot ukochania. Poznanie odbyło się spokojnie i, na pozór przynajmniej, ku ogólnemu zadowoleniu. [przypis tłumacza]

86. książę Pignatelli — brat zmarłego margrabiego de Mora, drugi syn hrabiego de Fuentes. [przypis tłumacza]

87. Posyłam pani te e..... R......, które tak się pani podobają — prawdopodobnie Elegie pana Roucher, wspomniane poprzednio. [przypis tłumacza]

88. wyjąwszy (daw.) — tu: oprócz (stąd połączenie z rzeczownikiem w D.: punktu). [przypis edytorski]

89. Podpisany zatem mój wyrok — podpisanie kontraktu małżeńskiego pana de Guibert. [przypis tłumacza]

90. ja jestem jak ów człowiek z Ewangelii: czekam, trzeba mi powiedzieć, abym przyszła i przychodzę — chory przy sadzawce Betesdy z J 5,1-9. [przypis edytorski]

91. d’Alembert (...) Czytał Bossueta — [chodzi o esej Jeana d’Alemberta] Pochwała Bossueta. [przypis tłumacza]

92. podziwu czuję dla Marka Aurelego (..) dla jego godnego panegirysty — Pochwała Marka Aurelego, pióra Thomasa. Jak stąd widać, te „Pochwały” stanowiły istną manię epoki. [przypis tłumacza]

93. jedź jutro po obiedzie (...) — pan de Guibert miał jechać do zamku Courcelles-le-Roi, gdzie ślub jego odbył się dnia 1 czerwca 1775. [przypis tłumacza]

94. Pochwała Katinata — pióra pana de Guibert. [przypis tłumacza]

95. Breteche — posiadłość pani de Montsauge. [przypis tłumacza]

96. gdyby się go czytało u Prévosta — autora Manon Lescaut. [przypis tłumacza]

97. nowiny o panu z Bretèche — pani de Montsauge bawiła w tej chwili w swoim majątku w Bretèsche. [przypis tłumacza]

98. lubisz pana d’Angiviller, ale powinien byś mu powiedzieć, aby zamknął buzię pani de Marchais — Pani de Marchais, ładna i sprytna istota, którą łączył stosunek trwałej i wiernej miłości z hrabią d’Angiviller, była cokolwiek zalotna i umiała obudzić u pana de Guibert pewne zainteresowanie. Panna de Lespinasse, w swojej wiecznie czujnej zazdrości, spostrzegła niebezpieczeństwo i starała się je odwrócić, wprowadzając w grę miłość własną autorską Guiberta. Manewr ten kobiecy powiódł się; od tej chwili pan de Guibert ochłódł dla pani de Marchais zupełnie. [przypis tłumacza]

99. Nie chcesz tedy, abym widziała „Hetmana” — mowa o sztuce pana de Guilberta, którą właśnie miano na dworze w Wersalu. [przypis tłumacza]

100. młodej siedemnastoletniej osoby — mowa o żonie pana de Guibert. [przypis tłumacza]

101. przenieść (daw.) — tu: wytrzymać. [przypis edytorski]

102. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

103. potem (daw.) — tu: poza tym. [przypis edytorski]

104. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

105. miałam dwadzieścia dwa listy — od pana de Mora. [przypis tłumacza]

106. w Ewangelii, gdzie przybyli w ostatniej godzinie otrzymali tę samą zapłatę co ci, którzy dźwigali trud całego dnia — przypowieść Jezusa w Mt 20, 1–16. [przypis edytorski]

107. Zepsuty chłopek — powieść Retifa de la Bretonne. [przypis tłumacza]

108. Saint-Preux i Julia — bohaterowie Nowej Heloizy Russa [tj. J. J. Rousseau; red. WL]. [przypis tłumacza]

109.