Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiéj Rusi - Maciej Stryjkowski (biblioteki internetowe .txt) 📖
Kronika polska, litwska, żmódzka i wszystkiej Rusi uchodzi za pierwszy drukowany zarys historii Europy Wschodniej.
Obejmuje wydarzenia do 1581 roku. Źródłami do jej stworzenia były przede wszystkim kroniki Jana Długosza, Macieja Miechowity oraz inne rękopisy, m.in. ruskie. Kronika zawiera szczegółowe dzieje Wschodniej Europy od jej legendarnych początków, aż do lat współczesnych autorowi. Przez długi czas była traktowana jako ważne źródło naukowe. To pozycja trudna w odbiorze, bo pisana archaicznym językiem, ale bez wątpienia ciekawa, pisana jest prozą, ale zawiera również fragmenty wierszowane.
Maciej Stryjkowski to to polski historyk, poeta i dyplomata, którego działalność i twórczość przypada na II połowę XVI wieku. Przebywał w dworach magnackich, służył w wojsku, a ostatecznie przyjął święcenia kapłańskie. Zasłynął jako autor historycznych kronik dotyczących losów polskich i litewskich.
- Autor: Maciej Stryjkowski
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiéj Rusi - Maciej Stryjkowski (biblioteki internetowe .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Maciej Stryjkowski
28. Igitur a Riphat filio Gomeri... — więc Sarmaci pochodzą od Rifata, syna Gomera. Nazwa zaś Weneci po hebrajsku oznacza wędrowców, których Grecy nazywają Nomadami, to jest tych, którzy wciąż szukają nowych pastwisk i nowych miejsc, Sarmata jednak oznacza władcę wysokości, to jest władcę wysokich krain. [przypis edytorski]
29. ubi asserit Sarmatas... — tam stwierdza, że Sarmaci są własnie tymi Słowianami i Wenedami, że dawniej byli Sarmatami, bądź, jak mówią Grecy, Sauromatami, i że ludzie po zbudowaniu wieży babilońskiej po potopie rozproszyli się po całej ziemi, i zdecydowali się zająć te nabrzeża. Wyprowadzają oni swe imię nie od Tuiskona, lecz od Assermota czyli Sarmaty, którego hebrajscy pisarze pamiętają jako syna Istra czyli Jektana, wnuka Sema, prawnuka Noego. [przypis edytorski]
30. eodem libro (łac.) — w tej samej księdze. [przypis edytorski]
31. asserens pulcherrimis argumentis, Slaves et Sarmatas Germanos non esse (łac.) — potwierdzając najpiękniejszymi argumentami, że Sarmaci Germanami nie są. [przypis edytorski]
32. zemdlić (daw.) — osłabić. [przypis edytorski]
33. przerzeczony (daw.) — wspomniany. [przypis edytorski]
34. aureum vellus (łac.) — złote runo. [przypis edytorski]
35. Quaeque aliae gentes ubi frigore constitit Ister (łac.) — i pewne inne narody, gdzie Ister mrozem skuty. [przypis edytorski]
36. Jam vides onerata ferox ut ducat Jasis Per medias Istri plaustra bubulcus aquas — Już widzisz, jak wolarze prowadzą do Jass przez środek Istru obładowane woły. [przypis edytorski]
37. jakmiarz (daw.) — niemal. [przypis edytorski]
38. snaść a. snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]
39. pronuncować (z łac.) — wymawiać. [przypis edytorski]
40. wywołaniec — wygnaniec, banita. [przypis edytorski]
41. dwie przyczynie — archaiczna forma tzw. liczby podwójnej. [przypis edytorski]
42. Maxima pars hominum nec te pulcherrima curat Roma: nec Ausonii militis arma timet. Dant illis animos accus plenaeque pharetrae — Większość z tych ludów nie troszczy się o ciebie, najpiękniejszy/ Rzymie, ani nie boi się broni żołnierzy z Italii,/ jeżeli dać im pole i pełne kołczany... [przypis edytorski]
43. Hoc vos Sauromatae iam vos novere Getaeque, Nam didici Getice, Sarmaticeque loqui — Znam już was, Sarmaci, znam was, Getowie,/ bo nauczyłem się po getyjsku i mówię po sarmacku. [przypis edytorski]
44. pro Barbarismo (łac.) — za barbaryzm, tj. wyrażenie prymitywne i nieeleganckie. [przypis edytorski]
45. Sclavoni gens Scytica Justiniani tempore in Illiricum irruere, multasque strages ediderunt (łac.) — Słowianie, naród scytyjski, w czasach Justyniana wtargnęli do Illirii i dokonali wielu rzezi. [przypis edytorski]
46. ...gentibus — przetłumaczone w nast. zdaniu. [przypis edytorski]
47. rohatyna (daw.) — rodzaj włóczni z hakiem. [przypis edytorski]
48. de edificiis Justiniani (łac.) — o budowlach Justyniana. [przypis edytorski]
49. jakmiarz (daw.) — niemal. [przypis edytorski]
50. simias, protheos et chamaleones (łac.) — małpami, proteuszami i kameleonami. [przypis edytorski]
51. nieznaczny (daw.) — nieznany. [przypis edytorski]
52. Num qui vero supra Roxanos habitent etc. — tłumaczenie w nast. zdaniu. [przypis edytorski]
53. dwie wojska — dzis popr.: dwa wojska. [przypis edytorski]
54. wyższej — dziś popr.: wyżej. [przypis edytorski]
55. deductionis Romae a Ross (łac.) — o wyprowadzeniu (nazwy) Rzym od (słowa) Ross. [przypis edytorski]
56. Drewkanami — właśc. Drewlanami. [przypis edytorski]
57. Quis potest contra Deum et magnam Novogrodiam (łac.) — tłumaczenie w nast. zdaniu. [przypis edytorski]
58. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]
59. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
60. wielmi (daw.) — bardzo. [przypis edytorski]
61. podobny (daw.) — możliwy. [przypis edytorski]
62. rosterk (daw.) — spór, konflikt. [przypis edytorski]
63. sprawa (daw.) — porządek. [przypis edytorski]
64. dochcip — właśc. dowcip, tj. rozum. [przypis edytorski]
65. usuć (daw.) — usypać. [przypis edytorski]
66. od (daw.) — przez. [przypis edytorski]
67. sprawa — tu: rządy. [przypis edytorski]
68. ukrajny — pograniczny. [przypis edytorski]
69. bojarz a. bojar — szlachcic ruski. [przypis edytorski]
70. tryzna — słowiańska obrzędowa uczta na cześć zmarłego. [przypis edytorski]
71. kotarh a. kotarz (daw.) — namiot. [przypis edytorski]
72. jarczak — rodzaj siodła. [przypis edytorski]
73. jakmiarz (daw.) — niemal. [przypis edytorski]
74. Ablata est pythii vox haud revocabilis ulli, Temporibus longis etenim iam cessat Apollo, Clavibus occlusis silet (łac.) — Nieodwołalnie głos został zabrany Pytii, dawno temu ustąpił też Apollo i milczy zamknięty na klucz (mowa o zamknięciu świątyni Apollina). [przypis edytorski]
75. Decembris 20 die (łac.) — dnia 20. grudnia. [przypis edytorski]
76. ktemu — do tego. [przypis edytorski]
77. manastir a. monastyr — klasztor prawosławny. [przypis edytorski]
78. osobliwie — szczególnie. [przypis edytorski]
79. Swentopług — właśc. Świętopełk. [przypis edytorski]
80. stolec (daw.) — tron. [przypis edytorski]
81. Zemomisław — Siemnomysł, wg Kroniki Galla Anonima ojciec Mieszka I. [przypis edytorski]
82. g woli małżonce — ze względu na żonę. [przypis edytorski]
83. Initium sancti Evangelii (łac.) — początek św. Ewangelii. [przypis edytorski]
84. Gloria tibi Domine (łac.) — Chwała Tobie, Panie. [przypis edytorski]
85. Czeski — „Czeszki” bądź „Czeskiej” (z e pochyłym). [przypis edytorski]
86. przystaw (rus.) — strażnik. [przypis edytorski]
87. snaść a. snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]
88. Condiderant civitatem Romnove, trahentem nomen suum a Roma — założyli miasto Romnowe, biorące swa nazwę od Romy (Rzymu). [przypis edytorski]
89. Eodem tempore Ludovicus etc. — przetłumaczone w dalszym fragmencie tekstu. [przypis edytorski]
90. ućciwość (daw.) — cześć, szacunek. [przypis edytorski]
91. imo (daw.) — obok. [przypis edytorski]
92. krom (daw.) — bez. [przypis edytorski]
93. gumno — budynek, gdzie składowano zboże przed wymłóceniem. [przypis edytorski]
94. kapłun — właśc. kapłon, wykastrowany kogut. [przypis edytorski]
95. pietuch (reg.) — kogut. [przypis edytorski]
96. pop — tu: kapłan. [przypis edytorski]
97. Satiros Faunosque (łac.) — Satyrowie i Fauny. [przypis edytorski]
98. Archiepiscopus Upsalen. — arcybiskup Uppsali. [przypis edytorski]
99. de occulta Philosophia (łac.) — o wiedzy tajemnej. [przypis edytorski]
100. szczycić (daw.) — bronić (podobnie po rosyjsku). [przypis edytorski]
101. rostanie — dziś: rozstaje. [przypis edytorski]
102. hospodar — tytuł władców wołoskich i mołdawskich. [przypis edytorski]
103. uphy — hufce. [przypis edytorski]
104. czerniec — mnich prawosławny. [przypis edytorski]
105. mejster — mistrz. [przypis edytorski]
106. Et a Rigensi archiepiscopo, atque Culmensi episcopo, solenni ritu diademate cinctus — zarówno przez ryskiego, jak i kolońskiego arcybiskupa namaszczony w trakcie uroczystej ceremonii. [przypis edytorski]
107. połon — jasyr. [przypis edytorski]
108. sprawa (daw.) — rządy. [przypis edytorski]
109. concilium (łac.) — sobór. [przypis edytorski]
110. jątrew (daw.) — żona brata. [przypis edytorski]
111. klesatanim — klaskaniem. [przypis edytorski]
112. imienie (daw.) — mienie, majątek. [przypis edytorski]
113. zabaczyć (daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]
114. sprawa (daw.) — tu: szyk bojowy. [przypis edytorski]
115. uphy — hufce. [przypis edytorski]
116. sub iugum missi (łac.) — wzięci pod jarzmo. [przypis edytorski]
117. nec pedem referre in bello, nec unquam pugnam etiam iniquam detrectare consueverat, nec nouerant quidem terga uertere — tłumaczenie w nast. zdaniu. [przypis edytorski]
118. interregnum (łac.) — bezkrólewie. [przypis edytorski]
119. pospieć (daw.) — zdążyć. [przypis edytorski]
120. kontor — komtur. [przypis edytorski]
121. połon — jasyr. [przypis edytorski]
122. śpiesznym puczim (rus.) — jak najszybszą drogą. [przypis edytorski]
123. Temerarios ausus, temerarii sequuntur eventus (łac.) — głupie są skutki głupiej odwagi. [przypis edytorski]
124. naczynie — tu: narzędzie. [przypis edytorski]
125. sprawa — tu: szyk bojowy. [przypis edytorski]
126. w pierwszą klobę (daw.) — do dawnego stanu rzeczy. [przypis edytorski]
127. kotarh a. kotarz (daw.) — namiot. [przypis edytorski]
128. puszkarnia (daw.) — skład broni artyleryjskiej. [przypis edytorski]
129. Aruspicis, extis, avium volatu (łac.) — z wnętrzności zwierzęcych, z lotu ptaków. [przypis edytorski]
130. zabawić się (daw.) — zająć się. [przypis edytorski]
131. Tessyńskie — Cieszyńskie. [przypis edytorski]
132. rzecz (daw.) — mowa. [przypis edytorski]
133. imiona — tu: majątki. [przypis edytorski]
134. despekt (daw.) — obraza. [przypis edytorski]
135. potucha (daw.) — nadzieja. [przypis edytorski]
136. korfirst — właśc. Kurfirst, tytuł książąt niem. [przypis edytorski]
137. gać (daw.) — grobla z faszyny. [przypis edytorski]
138. w cale — wszystkie, nieuszkodzone. [przypis edytorski]
139. puha — bicz ze sznurków. [przypis edytorski]
140. Mussę — muzy. [przypis edytorski]
141. Jelikoński — właśc. Helikoński (od siedziby Muz). [przypis edytorski]
142. Phebus — przydomek Apolla, boga słońca; tu: słońce. [przypis edytorski]
143. pucz (rus.) — droga. [przypis edytorski]
144. bechtir a. bechter — rodzaj pancerza z metalowych płytek. [przypis edytorski]
145. uph — hufiec. [przypis edytorski]
146. krotochwila (daw.) — żart. [przypis edytorski]
147. krom (daw.) — prócz. [przypis edytorski]
148. imiona — tu: majątki. [przypis edytorski]
149. połon — jasyr. [przypis edytorski]
150. niznaszki — niesnaski. [przypis edytorski]
151. kosz — tatarski obóz wojskowy. [przypis edytorski]
152. połon — jasyr. [przypis edytorski]
153. osen — oścień. [przypis edytorski]
154. Quem non virtutis egentem Abstulit atra dies et funere mersit acerbo. (łac.) — Którego do cnotliwych czynów nie zniechęcił czarny dzień, co go pogrążył gorzkim pogrzebem. [przypis edytorski]
155. Nam tua res agitur paries dum proximus ardet (łac.) — Lecz należy spełnić swój obowiązek, gdy płonie najbliższa ściana (tj. granica). [przypis edytorski]
156. siem — sejm. [przypis edytorski]
157. siem — sejm. [przypis edytorski]
158. pasquiluss — paszkwil. [przypis edytorski]
159. Combussit Phrygium pastorem, Pergama, Graecos, A Veneris surgens faculis amor, ignis, et ira, etc. — Spaliła frygijskiego pasterza, Pergamon i Greków/ wznosząca się nad pochodnią Wenery miłość, ogień i gniew. [przypis edytorski]
160. mdleć — słabnąć. [przypis edytorski]
161. ukraina — tu: pogranicze. [przypis edytorski]
162. prawie — prawdziwie, naprawdę. [przypis edytorski]
163. szczyt — tarcza. [przypis edytorski]
164. kierdasz (daw.) — druh, towarzysz (z tatarskiego). [przypis edytorski]
165. karera — prawdop.: wóz, tabor. [przypis edytorski]
166. smierd a. smerd — kmieć zależny od księcia. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania
Uwagi (0)