Rozbitki - Józef Bliziński (coczytać txt) 📖
Pretensjonalna komedia o życiu polskiego ziemiaństwa drugiej połowy XIX wieku. Józef Bliziński jest nazywany kontynuatorem komedii fredrowskiej. Propozycja dla miłośników ramotek i sentymentalnych eksloratorów.
Nie ma co ukrywać – komediodramaty Józefa Blizińskiego zestarzały się i dziś można je polecać już chyba tylko eksploratorom dziewiętnastowiecznych kuriozów, zwłaszcza że jego poczucie humoru odległe jest od dzisiejszych standardów. Tym niemniej to krytyczne spojrzenie na środowisko wiejskiej szlachty może zaciekawić. Bliziński — skądinąd etnograf i przyjaciel Kolberga — wyśmiewa się z klasy społecznej sobie najbliższej, a jego obserwacje zawierają sporo intrygujących ciekawostek. Pod koniec XIX wieku ziemiaństwo zaczyna być powoli reliktem epoki feudalnej. Upadającą klasę społeczną Bliziński oskarża o kłótliwość, pustotę i rozrzutność.
- Autor: Józef Bliziński
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Rozbitki - Józef Bliziński (coczytać txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Bliziński
Czy i ty zaczynasz się już bawić w babskie plotki?
WŁADYSŁAWJeżeli doszło coś do mnie, ręczę ci że mimo chęci.
MAURYCYI wierzyłeś temu? śmiejąc się z przymusem dziewczyna prosta, ograniczona... co za myśl, żeby zabawkę bez konsekwencji.
WŁADYSŁAWJakto bez konsekwencji? pozwól że to już wyrafinowany egoizm.
MAURYCYAle niemasz najmniejszej racji do moralizowania, bo to wszystko co możesz powiedzieć, ja sobie już dawno powiedziałem! Jeżeli kiedyś były z mojej strony jakie zamiary niekoniecznie godziwe, to ich żałuję.
WŁADYSŁAWBa!
MAURYCYNieposunąłem się tak daleko, żeby mi nie wolno było się cofnąć.
WŁADYSŁAWNo, chyba...
MAURYCYI daję ci słowo, że dziś już z tego wszystkiego niema nic.
WŁADYSŁAWSłowo honoru?
MAURYCYSłowo honoru... nic a nic. Czyż możesz przypuszczać, żebym ja teraz jeszcze dawał powody do plotek?
WŁADYSŁAWSkoro tak, gdy kochasz Polę, więc o cóż ci chodzi?
MAURYCYO nią! o nią!.. o jej wzajemność, szacunek, o pewność, że mną nie pogardza.
WŁADYSŁAWPierwsze jest wszystkiem. Największą pewność będziesz miał, gdy ją rozkochasz.
MAURYCYZ tobą nie można mówić poważnie.
WŁADYSŁAWTo jedyny środek... Zresztą, czyż to tak trudno? mój drogi, żeby cię przekonać, gotów jestem zrobić ci wyznanie... o którem dawno już myślałem, ale... jakoś... nie przyszło do tego. Cóż powiesz na to, że ja którego zasady znasz, nie wiedząc jak i kiedy, doprowadzony zostałem do tej ostateczności, że się zakochałem po uszy, i robię krok, który zimny rozum może potępić.
MAURYCYEj!
WŁADYSŁAWNie wierzysz? więc posłuchaj. Postanowiłem sobie był za prawidło ignorować kobietę o ile nie przedstawiała widoków odpowiednich moim celom. I udawało mi się to przez czas jakiś. Najokrzyczańsza piękność, skoro nie znajdowała się w warunkach dostępnych, robiła na mnie wrażenie tylko pięknego posągu. Ta uwaga, że ona nie dla mnie, była okładem z lodu, który mnie zabezpieczał najdoskonalej. Tymczasem znalazła się osoba, i notabene osoba znająca mój sposób myślenia, która uwzięła się zburzyć cały ten gmach mądrych postanowień z taką troskliwością wzniesiony... i dokazała swego. Ale ty mnie nie słuchasz i nie ciekawyś nawet dowiedzieć się, kto jest ta czarodziejka? Otóż odkryję ci tajemnicę, bo i tak w krótce dowiedziałbyś się... Jestto... twoja siostra!
MAURYCYGabrjela!
WŁADYSŁAWWszak niespodzianka? chowaliśmy się niemal razem od dzieciństwa, przez tyle lat patrzałem na nią jak na prześliczną kuzyneczkę, z której wdzięków byłem dumnym, ale pomyśleć oczem więcej ani mi w głowie nie powstało, bo to byłbym nazwał po prostu zawiązaniem losu nam obojgu. Wszystko to trwało dopóty, dopókim się nie przekonał, że opierać się dłużej magnetycznej sile jaką posiada spojrzenie kobiety, nie sposób; pod jej wpływem moje serce zamieniło się w wulkan.
MAURYCYTy, wulkan!
WŁADYSŁAWJak cię kocham, przeobraziła się cała moja natura. Więc widzisz! dla czegożbyś ty nie dał sobie rady z Polą, która z pewnością jest pełną najlepszych chęci, i niczego więcej nie pragnie, jak kochać. Tylko, uważasz co do nas, nie mieszajże ty się do niczego, zostaw to nam samym. Kochamy się, jak para turkawek i Gabrjeli jestem pewny, ale przewiduję trudności ze strony stryjowstwa... Ojciec jak ojciec, ale z matką najgorzej... Robiąc ci zwierzenie zapędziłem się może za daleko, stało się to pod wpływem naszej rozmowy... więc proszę cię o tajemnicę do czasu... mógłbyś wszystko zepsuć wyrywając się zbyt pospiesznie.
MAURYCYMój Władku, życzę wam obojgu jak najlepiej, ale...
WŁADYSŁAWTylko zlituj się, żadnych uwag.
MAURYCYAle bo, czy ty się nie łudzisz?
WŁADYSŁAWGdyby tak było, to proszę cię, nie otwieraj mi oczu. Całą nadzieję złożyłem w tem złudzeniu... niech więc przynajmniej trwa jak najdłużej.
SCENA VOj, oj, bo to boli!... po co pan tak ściska, cóż to znowu... niech mi pan odda koszyk.
STRASZPowiedziałem że ci oddam, jeżeli mi dasz całusa.
ZUZIATo, to, to... nie mam takich rzeczy na rozdawki.
STRASZJakto! taka śliczna dziewczyna, i tak nieprzystępna? to grzech!
ZUZIATak mnie uczyli.
KOTWICZAle fe! i któż taki? jeżeli pan Maurycy, to właśnie powinnaś być z tem otrzaskaną.
ZUZIAA pan co sobie myśli o mnie?
KOTWICZŻe mogłabyś nie robić ceremonji.
Ah!... p. c. do Kotwicza z dąsem Stary!... w tej chwili spostrzegłszy Maurycego, biegnie do niego zostawiając koszyk w ręku Strasza; pomieszana, tonem jakby szukała opieki Proszę pana!
KOTWICZSytuacja naprężona.
STRASZFant wykupiony, oddaję ci... a za przestrach..
Niech mnie pan broni.
MAURYCYNie udawaj, moja kochana, bo nie zdaje mi się, żeby ci ta napaść robiła tak wielką przykrość.
WŁADYSŁAWZawsze go to jednak dotknęło.
MAURYCYA jeżeli naprawdę tak się boisz, to siedź w domu i nie biegaj po lesie kiedy wiesz, że możesz kogo spotkać.
ZUZIACzyż ja wiedziałam? p. c. To tak zawsze, jak napastować, to każdy gotów... a do obrony nie ma nikogo.
KOTWICZAle bo panowie zapewne się nie znacie... pan Strasz, nowy dziedzic Zagrajewic... sąsiad.
MAURYCYA!... domyśliłem się tego, ujrzawszy na polowaniu osobę nieznajomą.
KOTWICZPanowie Czarnoskalscy.
STRASZBardzo mi przyjemnie.
MAURYCYIdziemy?
WŁADYSŁAWZapewne, nie mamy tu co robić...
ZUZIATylko człowiek się wstydu naje, nie wiedzieć z jakiej racji, i tyle.
STRASZWeźże.
ZUZIANiech pan sobie schowa dla innych.
Wiecie panowie, że to bardzo ładna dziewczyna, daję słowo... podobno córka leśniczego; tatki teraz nie ma, wartoby pójść za nią i utulić ten żal... złóżmy się jej na jakiś podarek... dobrze?
MAURYCYChodźmy na stanowiska, może się jeszcze co trafi.
KOTWICZMieliśmy się tu zejść na bigos.
WŁADYSŁAWMała rzecz, a wstyd.
Jak oni mu będą takie finfy puszczać, to wszystko na nic się nie zda... a potem będzie na mnie.
STRASZMój panie, co to miało znaczyć?
KOTWICZJakto? co?
STRASZProszę pana, czy ja jestem smarkacz? powiedz pan.
KOTWICZAle skąd znowu, przecie pan musisz być pełnoletnim.
STRASZMam lat dwadzieścia pięć i niezależną pozycję. Przyznałem się panu otwarcie, że lubię kobiety, i bardzo lubię, to jest moja słaba strona... a że wyszedłem z pod kurateli, zdaje mi się, że nie mam potrzeby kryć się z tem mojem upodobaniem i wolno mi je objawić. Gdybym przebrał miarkę i obraził przyzwoitość publiczną, jest na to władza policyjna, któraby mnie wsadziła do ciupy, albo kazała zapłacić karę.. ale żeby mi jakiś tam arystokrata prowincjonalny ubliżał prawieniem morałów...
KOTWICZZupełnie pana nie rozumiem; o cóż chodzi?
STRASZPomijam niegrzeczne obejście się tych panów, chociaż zdaje mi się, że kiedy kto mówi do mnie, przyzwoitość nakazuje odpowiedzieć — ale co znaczyło to: „mała rzecz, a wstyd” które jeden z nich powiedział odchodząc?
KOTWICZNie słyszałem.
STRASZTo było wymówione z akcentem, panie, i musiało mnie obrazić... Wdzięczny panu jestem za zaproszenie, ale korzystać z niego nie myślę. Ja nie jestem pierwszy lepszy, panie, żebym mógł słuchać impertynencyj i znosić fumy jakichś tam półpanków,
KOTWICZO, jakiś drażliwy. głośno Ale panie, panie, jaki pan jesteś niedomyślny... a warszawiak!... Gdzież tu chęć obrażenia; to była prosta zazdrość, a w takich razach trzeba być wyrozumiałym.
STRASZJakto, zazdrość...
KOTWICZCzyż potrzebuję panu tłómaczyć?... Wkraczałeś pan na cudze terytorjum, przywłaszczałeś sobie prerogatywy osób trzecich...
STRASZAha! teraz rozumiem... więc ta dziewczyna?...
Emhę!
STRASZKiedy tak, to co innego... p. c. Ale zawsze kwituję z tych stosunków... jest coś co mi się nie podoba... po co mi się cisnąć do wysokich progów... najlepiej niech swój z swoim przestaje... ot, jak my naprzykład... z panem ja jestem swobodnym, jakbyśmy się znali Bóg wie odkąd... Ale! powiedz mi pan, jakiż pan masz tytuł zapraszać mnie do tych państwa?
KOTWICZBardzo prosty... jako ich krewny.
STRASZNie może być! pan jesteś ich krewnym? nie wiedziałem.
KOTWICZMiałem zaszczyt rekomendować się przy poznaniu.. Kotwicz-Dahlberg Czarnoskalski.
STRASZTakże Czarnoskalski? nie uważałem, daję słowo.. Kotwicz-Dahlberg, Dahlberg... a, a, a... to pan, co to go nazywają hrabią... teraz wiem... n. s. Hrabia von Habenichts.
KOTWICZSkoro nazywają, zdaje mi się że jest do tego prawo... jestem z starszej linji.
STRASZJakto szydło wyłazi z pustego worka. głośno A, to mocno przepraszam.. ja bo myślałem, że to tak sobie na żarty. Mnie, w kawiarni u Andzi na Trębackiej nie nazywano inaczej tylko hrabią... prawda, że właśnie wtenczas spadła na mnie ta sukcesja.
KOTWICZPh!... w knajpie uchodzą takie koncepta.
STRASZAle za to nie uchodzi wiele rzeczy, które muszę znosić w salonie.
KOTWICZTakże porównanie!
STRASZPrzedewszystkiem używam przyjemności otwarcie, nie potrzebując grać komedji i jestem panem za swoje trzy grosze.
KOTWICZHa, są gusta i guściska... Ale jako wielbiciel kobiet, gdzież pan szukasz ich towarzystwa? bo kobietę, tak jak się ją pojmuje idealnie, może wyhodować tylko atmosfera salonu.
STRASZA, winszuję!... ha, ha, damy salonowe... czyż to są kobiety?
KOTWICZA cóż?
STRASZJakieś istoty zagadkowe, z obliczem sfinksów, sercem pełnem niestworzonych zachceń a z pretensjami na aniołów.
KOTWICZGdzieżeś je pan miał sposobność tak studiować?
STRASZTeoretycznie, za pomocą patologji, bo to wszystko się tłómaczy stanem chorobliwym. U Andzi bywał jeden doktor medycyny, młody chłopak świeżo wyszły z uniwersytetu.. no! co ten nam nagadał o kobietach, to proszę było słuchać... stanowczo hrabia nie znajdziesz w salonach jednej kobiety zdrowej.
KOTWICZAle fe!
STRASZTo jest fakt. Więc co mi za przyjemność... ja nie szukam jakiegoś pół bożyszcza, przed którem musiałbym chodzić na palcach, tylko kobiety z krwi i ciała, o której byłbym przekonany, że nie dostanie spazmów, gdy jej powiem słowa prawdy bez obwijania w bawełnę... chcę zdrowej natury a nie sztuki. Ot naprzykład, ta tutaj dziewczyna, to rozumiem..
KOTWICZPod tym względem gusta młodych ludzi zmieniają się... zobaczymy, co pan powiesz o tem za miesiąc...
STRASZDla czegoż za miesiąc?
KOTWICZNo, niby mniej więcej, gdy się porobi stosunki, gdy pan zżyjesz się z naszem towarzystwem, i spotkasz w niem zdrowe natury.
STRASZKiedy ja nie mam do tego najmniejszej ochoty.
KOTWICZTo prosty obowiązek, panie.
STRASZNie myślę się narzucać.
KOTWICZNarzuca się ten, kto może
Uwagi (0)