Rozbitki - Józef Bliziński (coczytać txt) 📖
Pretensjonalna komedia o życiu polskiego ziemiaństwa drugiej połowy XIX wieku. Józef Bliziński jest nazywany kontynuatorem komedii fredrowskiej. Propozycja dla miłośników ramotek i sentymentalnych eksloratorów.
Nie ma co ukrywać – komediodramaty Józefa Blizińskiego zestarzały się i dziś można je polecać już chyba tylko eksploratorom dziewiętnastowiecznych kuriozów, zwłaszcza że jego poczucie humoru odległe jest od dzisiejszych standardów. Tym niemniej to krytyczne spojrzenie na środowisko wiejskiej szlachty może zaciekawić. Bliziński — skądinąd etnograf i przyjaciel Kolberga — wyśmiewa się z klasy społecznej sobie najbliższej, a jego obserwacje zawierają sporo intrygujących ciekawostek. Pod koniec XIX wieku ziemiaństwo zaczyna być powoli reliktem epoki feudalnej. Upadającą klasę społeczną Bliziński oskarża o kłótliwość, pustotę i rozrzutność.
- Autor: Józef Bliziński
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Rozbitki - Józef Bliziński (coczytać txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Bliziński
Pokazuje się, że mamy jednakowy gust... ja nie inaczej myślę. Ale tym sposobem, jesteś w sprzeczności sama z sobą.
GABRJELAZa pozwoleniem, nie dokończyłam... Ale to wszystko pod warunkiem, żeby się odbywało na lśniącym parkiecie, wśród ścian źwierciadlanych odbijających bez wykrzywienia oblicza dwojga ludzi szczęśliwych, w atmosferze przesiąkłej wonią wyszukanych pachnideł... bo, wierzaj mi, choćbym usychała z miłości, nie odważyłabym się na życie z człowiekiem ukochanym wśród trosk... przykucie go do siebie w tych warunkach uważałabym za szczyt nierozsądku... zdaje mi się, że znienawidziłabym go, gdyby mi przyszło wystawiać uczucie na walkę z losem!... spokojniej rozumiesz mię teraz?
POLAJeżeli mówisz prawdę, to żałuję cię. Ja podzieliłabym chętnie najsmutniejszą dolę z tym, któregobym wybrała.
GABRJELATak ci się zdaje, bo nie jesteś w tem położeniu.
SCENA IICo za widok! quel joli paysage... serce mi rośnie, gdy patrzę na tę ich przyjaźń.
GABRJELAA! pan Dzieńdzierzyński.
DZIEŃDZIERZYŃSKIPadam do nóżek, moje uszanowanie... całuję rączki panny szambelanównej. całuje ją w rękę; do Poli całując ją w głowę Jak się masz.
GABRJELACóż za trofeum przy torbie!
DZIEŃDZIERZYŃSKIAh! pardon cofając się jakiż ja jestem roztargniony... wchodzić tak do salonu pomiędzy damy... tęgi zając, n’est ce pas? idąc do drzwi W tej chwili służę. zatrzymując się, do Poli Pani szambelanowej nie ma?
POLASłaba na migrenę.
DZIEŃDZIERZYŃSKIAh! co za szkoda!... byłaby go zobaczyła.
POLACzy papka sam to zabił?
DZIEŃDZIERZYŃSKIComment? powtarzając po niej Czy papka sam to zabił?... miałem przy sobie sól w papierku i posypałem na ogonek... oj, ty, ty... córka myśliwego i robić tak naiwne pytanie... zabiłem, i to strzeliwszy z pod pachy... do służącego No, weźże tego zająca i zanieś do kuchni, ale powiedz tam, że to ja moją własną ręką zabiłem... pamiętaj!... pan z Zabrodzia swoją własną ręką... powiesz?
SŁUŻĄCYPowiem, co mi to szkodzi.. i tak nie uwierzą...
Co?
GABRJELAPan sam tylko przybyłeś?... gdzież reszta towarzystwa...
DZIEŃDZIERZYŃSKIPrzyjechaliśmy wszyscy, ale szambelan i obadwa młodzi poszli do siebie... n. s. głupiec.
GABRJELAA z obcych jest kto? robiąc mu miejsce koło siebie Siadaj pan.
DZIEŃDZIERZYŃSKIDziękuję uprzejmie. siadając Nie ma, broń Boże... jesteśmy w swojem kółku.
GABRJELACzyż nie było nikogo więcej na polowaniu?
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle i owszem! nie brakowało nieproszonych gości... spotykaliśmy pełno jakiejś hołoty, figur zakazanych..
GABRJELAAle z sąsiadów był kto?
DZIEŃDZIERZYŃSKINikt, prócz Strasza z Zagrajewic.
GABRJELAA! pan Strasz... czemużeście go panowie z sobą nie przywieźli?
DZIEŃDZIERZYŃSKIDo czegożby to było podobne.
GABRJELAWiadomo, że pan jesteś zwolennikiem form, ale cóżby to szkodziło!... powiedzże mi pan co o nim... Cóż to za osobistość?
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle proszę pani, czy ja go znam! nie wiem co za jeden.
GABRJELAJakżeż go pan z góry traktujesz!.. Mówmy tak otwarcie, czy to grzecznie, żeście odjechali zostawiając tego pana... może go nawet nikt nie prosił.
DZIEŃDZIERZYŃSKINie wiem.
GABRJELAJego rzeczą było przyjąć zaproszenie albo wymówić się, ale od panów należał się ten krok uprzejmości.
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle kiedy to jest człowiek nie z naszej sfery, je vous assure.
GABRJELAJuż takiego ultraarystokraty jak pan jesteś, to nie znam.
DZIEŃDZIERZYŃSKIComment? pani uważasz, że ja jestem arystokratą.
GABRJELAAle jakim!
POLAPapka bo gotów jest bronić nawet tego w co nie wierzy, i na odwrót... wbrew własnemu przekonaniu, byle tylko mieć materję do sprzeczania się z tobą.
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle za pozwoleniem.
POLASzczególne ma w tem upodobanie.
GABRJELAO, ja wiem, że pan jesteś duchem sprzeciwieństwa... n. s. Muszę się dowiedzieć, co się dzieje z Łechcińską... głośno Moja Polu, przepraszam cię, że odejdę na chwilkę, ale muszę zobaczyć, czy mama się nie obudziła... natychmiast wrócę.
POLAO proszę cię... nie rób z nami żadnej ceremonji.
GABRJELAGniewam się na pana.
Comment? sur moi? savez vous quoi, c’est bon.
POLACóż papka ma znowu przeciwko temu Straszowi?
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle cicho! bo nic nie wiesz... tajemniczo był dependentem przy adwokacie... wystaw sobie, ja sam, moją własną ręką, dałem mu kiedyś pięć rubli za kopię wyroku w jednej sprawie... no!
POLAWięc cóż?
DZIEŃDZIERZYŃSKINic... wziął i schował do kieszeni.
POLAAle należało mu się, czy nie?
DZIEŃDZIERZYŃSKIWprawdzie to było extra zwykłych kosztów, ale że chodziło mi o pospiech, więc sam mu obiecałem... pisał przez całą noc.
POLAWięc cóż papka chce od niego?
DZIEŃDZIERZYŃSKINo, pozwolisz, że to jest ambarasujące położenie, gdy na raz taki jegomość zjawia się jako sąsiad, dziedzic dóbr i drze się do poufałości...
POLAI to papka może mówić?
DZIEŃDZIERZYŃSKINie przez arystokrację, jak cię kocham, chociaż mnie o to posądza twoja przyjaciółka... tylko chcę powiedzieć, że taki człowiek nie miał gdzie nabrać tego poloru... cette politure... której się wymaga w towarzystwie comme il faut. Naprzykład na polowaniu, gdy mi go zaprezentowano, powiada: a! pan miałeś handel na miodowej ulicy... no proszę cię!
POLANiechże się papka tego nie wypiera, tyle razy już prosiłam.. ja się tak boję złośliwych języków.
DZIEŃDZIERZYŃSKIBardzo dobrze, ale to mnie tylko wolno o tem pamiętać, a nie komuś tam... Tak nakazuje poczucie delikatności.... Stawiam ci dowód: wszakże szlachcic na wsi handluje wszystkiem co wyprodukuje, tak czy nie? a niechżeby komu przyszło do głowy nazwać go handlarzem... dajmy na to, nierogacizny... ce serait bon!... dla czegoż ten sam Strasz nie zaprezentował się jako były dependent, tylko jako dziedzic Zagrajewic...
POLAAle papeczko, to są słabostki ludzkie, na które trzeba być wyrozumiałym.
DZIEŃDZIERZYŃSKITo swoją drogą, ale trzeba także szanować siebie... i dla tego dziwi mnie zapytanie szambelanównej.. bo że on się chce tu wkręcić, to rzecz prosta, ale ona... chociaż to twoja przyjaciółka, niech mi daruje... jakby już brakowało w sąsiedztwie ludzi przyzwoitych... I do mnie pretensja, żem go nie przywiózł... zkąd? co?... p. c. chociaż wiesz ty, że to było powiedziane mądrze, w tem była myśl... niby uważają nas za swoich, traktują jakby już należących do familji.
POLAZ jakiegoż to tytułu?
DZIEŃDZIERZYŃSKIJe ne sais pas... comme cela!
POLAJak papkę kocham, nie rozumiem... może papa sobie z troskliwości o mnie snuć jakieś projekta, ale... to jeszcze coś tak dalekiego... niepewnego..
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle nie bój się, nie bój... nic pewniejszego... trzeba znać ludzi; gdybyś nie była jedyną dziedziczką Zabrodzia, nie mówię.. ciszej ale oni są po szyję w interesach... taka partja jak ty, to dla nich wielki los.
POLANa Boga! czyż papka nie czuje, jak ubliża i sobie i mnie takiem odezwaniem się...
DZIEŃDZIERZYŃSKIComment? p. c. no cóż... przecie mówimy między sobą... w cztery oczy.
POLAWszystko jedno. Poczucie własnej godności nie pozwoliłoby mi oddać ręki człowiekowi, któregobym podejrzywała, że starając się o mnie ma na względzie nie moją osobę, lecz majątek.
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle Polu, pozwól no...
POLAPowiadam papie, że odmówiłabym.. chociażbym nawet szalała za nim.
DZIEŃDZIERZYŃSKIA Jezus Marja! kiedy unosisz się bez najmniejszego powodu... któż tu o tem mówi...
POLAPapka sam nasuwa mi wątpliwość.
DZIEŃDZIERZYŃSKIJa?... w imię ojca i syna... przekręcasz moje słowa... powiedziałem tylko tak w ogóle.. en genéral.. p. c. z wymówką jesteś tak drażliwa, że sam nie wiem, jak z tobą mówić.
POLAMam powody.
DZIEŃDZIERZYŃSKIJakie?... p. c. słuchajno, czy ja chcę twojego szczęścia, czy nie? jak ci się też zdaje.
POLAAle nie mam pod tym względem wątpliwości, tylko...
DZIEŃDZIERZYŃSKITylko co?... p. c. że pragnę tego związku, to swoją drogą. Wbiłem sobie w głowę, że musisz być Czarnoskalską i tego ćwieka mi nie wyciągniesz, ale chociażby mi to było najobojętniejszą rzeczą, nie widzę żadnej racji drożenia się i wyszukiwania trudności, skoro Maurycy się o ciebie stara.
POLANic o tem dotychczas nie wiem.
DZIEŃDZIERZYŃSKINie wiesz? a bójże się Boga... toć o tem już wróble na dachach śpiewają... wszyscy wiedzą.
POLALudziom mogą wystarczać pozory, ale nie mnie.
DZIEŃDZIERZYŃSKIA to już nic nie rozumiem.. Czegoż ty chcesz od niego? powiedz mi wyraźnie.
POLAŻeby nie zadawał sobie gwałtu, jeżeli narzucona rola zanadto mu jest przykrą.
DZIEŃDZIERZYŃSKINarzucona rola? cóż to on komedjant, czy co?... p. c. Moja Polu, zastanów się; to z twojej strony tylko kaprys, romanse, nic więcej... niecierpliwiąc się Nie pojmuję, w kogo się wdałaś, bo ani we mnie, ani w nieboszkę matkę... nie masz za grosz praktyczności. Pola ociera łzy Co to, płaczesz? dajżeż pokój, tego tylko brakuje! jeszcze ja przy tobie się rozbeczę i będzie!... Czy cię tyranizuję, czy zmuszam gwałtem?... powiedz co chcesz, wszystko zrobię.
POLAJa tylko proszę, błagam, niech papka nie nagli i zostawi to czasowi... Skoro się przekonam...
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle ba, czasowi, czasowi., takie rzeczy się nie odwłóczą... jak zaczniesz grymasić, to ich może urazić, zniechęcić... ciszej a nużby uderzyli gdzie indziej?... będzie żal...
POLAJeżeli pana Maurycego nicby nie kosztowało zwrócić w inną stronę swoje zapały...
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle moja droga... cóż chcesz... z samej desperacji, par despération, gdy mu będziesz fochy stroić... cóż on zrobi jak go rodzice zmuszą... n. s. zdesperowany Poplątałem się... po chwili błagalnie Polu!
POLAAle cóż papka żąda odemnie.
DZIEŃDZIERZYŃSKINe fais pas des grima-s, mniej wzgląd na mnie, zrób też coś dla papki.
POLAPowinniśmy się strzedz cienia pozoru, że się narzucamy... przeceniając zaszczyt należenia do towarzystwa osób, które właśnie z tego tytułu... mogłyby nas traktować... lekko...
DZIEŃDZIERZYŃSKINas traktować lekko? nic podobnego nie zauważyłem... zkądże ci to w głowie?
POLAMówię tylko... że nie powinniśmy się na to narażać.
DZIEŃDZIERZYŃSKITo prosta rzecz, ale tu nie ma tego rodzaju obawy... sami ujmują nas na każdym kroku, a jeżeli jesteśmy już jak domowi, to wszystkie awanse były z ich strony.
POLAPapka może się łudzić.
DZIEŃDZIERZYŃSKIAle broń Boże! chybaby tak zręcznie udawali. Są ze mną tak poufale... nazywają papką.
POLAOjciec jest w tym wieku, że zbyteczna poufałość może być dla niego ubliżeniem.
DZIEŃDZIERZYŃSKIPrzesadzasz Polu, jak cię kocham przesadzasz... uprzedzając odezwanie się Poli tylko dajno się przekonać: ty mnie tak nazywasz, a że ciebie uważają już za swoją... więc.. tak sobie, pour plaisir... w dobrej komitywie.. ale! à propos papki... proszę cię, bo ty znasz lepiej język francuzki... co za przysłowie może być na: papka?
POLADla czego?
DZIEŃDZIERZYŃSKIBo Władysław powiedział mi coś, czego nie zrozumiałem,
Uwagi (0)