Ściana śmiechu - Światopełk Karpiński (gdzie można czytać książki online .txt) 📖
Wydany w roku 1938 zbiór kilkudziesięciu humoresek i satyr, w dużej części mających swój finał przed stołecznym sądem grodzkim, przedstawiających codzienne i niecodzienne zatargi i wybryki mieszkańców przedwojennej Warszawy. Tomik zamykają zabawne opowiadania fantastyczne oraz barwny, nasycony metaforami obraz niespokojnego życia miasta nocą.
- Autor: Światopełk Karpiński
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ściana śmiechu - Światopełk Karpiński (gdzie można czytać książki online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Światopełk Karpiński
Kiedy zamknięto kawiarnię, staruszek długo jeszcze błądził po mieście, pochodził bowiem sprzed wojny, szanował uczucia bliźnich. Nie chciał przeszkadzać zakochanym. Wreszcie nad ranem zdecydował się powrócić do domu i zwrócić uwagę szachiście, że już właśnie przebywa u niego dwadzieścia godzin.
Jakież było zdziwienie dobrego pana Rańczy, kiedy zauważył otwarte drzwi wejściowe. („Ach! Ci zakochani zawsze są roztargnieni”).
Kiedy zaś wszedł do przedpokoju, ogarnęło go przerażenie. Całe mieszkanie splądrowano niemiłosiernie. Co cenniejsze rzeczy zniknęły bez śladu. Bardzo lamentował pan Rańcza, lecz nic mu nie pomogło.
Nazajutrz udał się, jak zwykle, do kawiarni. Pisma nie zdołały pochłonąć jego uwagi. Spoglądał stale na drzwi. Zakochany szachista jednak nie przybył. Nazajutrz powtórzył to samo. Widocznie zmienił kawiarnię.
Dopiero po trzech tygodniach pan Rańcza, przechodząc ulicą Marszałkowską, zauważył swego przyjaciela w maleńkiej kawiarence. Siedział przy oknie i grał sam z sobą w szachy, a przy sąsiednim stoliku staruszek o głupim wyrazie twarzy trwał zanurzony w ciekawej lekturze.
Pan Rańcza oddał zakochanego szachistę w ręce policji. Ptaszek nazywa się Aleksander Łom. Sąd grodzki skazał go na rok więzienia.
Znany włamywacz, notoryczny złodziej, awanturnik i pijanica Abram Bela przyszedł tego dnia nieco wcześniej do domu i zaraz położył się spać. Był zupełnie trzeźwy. Potrzebował wiele wypoczynku, bowiem nazajutrz czekał go nerwowy dzień pracy: podobno jakieś wielkie włamanie, przygotowywane od dłuższego czasu z ogromną precyzją.
Przymrużył oczy i rozmyślał nad epizodami jutrzejszego dnia. Marzył. Nagle usłyszał cichy szelest, potem trzask zatrzasku. Nieco przyciężkie stąpania zaludniły śpiący korytarz mieszkania. Teraz drzwi jego pokoju otworzyły się, ktoś wszedł.
Bela zamknął oczy. Zapalono światło. Przybysz otworzył drzwi od szafy i zaczął szperać i szukać po kieszeniach ubrań.
Bela otworzył oczy. W szafie plądrował jakiś nieszczęśliwy obszarpaniec.
— Durniu jeden! Partaczu w dziąsło szarpany! Czy nie rozumiesz, że nawet nieboszczyk obudziłby się przy tylu hałasach, jakie tu wyczyniasz? — wybuchnął nasz doświadczony król włamywaczów.
Obszarpaniec obrócił się w jego stronę i zamarł z przerażenia. Jego małe czerwone oczka migotały, wyrażając na przemian śmiertelny lęk i wielki podziw.
— Panie Bela! Ja pana znam z widzenia, nigdy bym się nie ośmielił...
Tymczasem Bela ubrał się, wziął odpowiednie narzędzia, pogasił światła w mieszkaniu i wywlókł za rękę otumanionego i zadziwionego obdartusa. Kiedy znaleźli się na schodach, Bela zatrzasnął drzwi od swego mieszkania i zatrzymał nowicjusza, który chciał uciekać, korzystając z ciemności.
— Patrz! Tak się robi... — Po tych słowach wyjął wytrych z kieszeni i bez żadnego szelestu otworzył drzwi swego mieszkania. Przez przedpokój przeszedł bez najmniejszego szelestu, po czym zaświecił małą latarkę o zielonym, cichutkim świetle i wślizgnął się do swego pokoju. Z szafy wyjął kilka swoich ubrań, a potem w mgnieniu oka znalazł się na schodach.
— Rozumiesz? — spytał obdartusa.
— Tak — odparł tamten.
— No to idź teraz za drzwi i włamuj się sam jeszcze raz. Ja tymczasem położę się do łóżka. Dobra?
Ubogie indywiduum skinęło głową.
Bela położył się do łóżka, przymrużył oczy i rozmyślał nad epizodami jutrzejszego dnia. Marzył. Nagle usłyszał cichy szelest, potem trzask zatrzasku. Nieco przyciężkie stąpania zaludniły korytarz mieszkania. Teraz drzwi od pokoju Beli otworzyły się niezbyt cicho. Wszedł. Otworzył szafę. Zgarnął wszystkie ubrania z szalonym hałasem i potykając się, uciekł na schody. Bela wypadł za nim. Gonił go w bieliźnie po ulicy, wreszcie złapał obdartusa przy pomocy przechodzącego policjanta.
Nowicjusz, niewdzięczny uczeń, nazywa się Jan Cielążek. Sąd grodzki skazał go na sześć miesięcy więzienia.
Ledwie pan Marnicki zamknął oczy i przyłożył się do poduszki, a już w przedpokoju dosłyszał podejrzany szelest. Tak chroboczą myszy, krasnoludki lub włamywacze... Szelest zbliżał się do jego pokoju. Przez szparę w drzwiach zamigotało chytre, zielone światełko. Pan Marnicki zastygł, skamieniał z przerażenia. Chciał krzyczeć, lecz okrzyk zapuchł mu w gardle. Rozrósł się w krtani. Dusił. Drzwi otworzyły się bez szelestu i cień człowieka wślizgnął się do pokoju.
— Kto tam? — wyszeptał przerażony właściciel mieszkania.
— To ja — odparł cień spokojnym głosem i zielonym snopem światła zlustrował pokój, po czym skierował elektryczną smugę na łóżko pana Marnickiego.
— Co za ja? Jaki „ja”?
— Niech się pan nie obawia. Nikt z rodziny. Jestem po prostu złodziejem.
Spod kołdry wydobyło się westchnienie głębokiej ulgi. Jeszcze drżąca ręka sięgnęła do nocnego stolika. W pokoju zaśpiewało wesołe, żółte światło.
— Ach, tak! Niechże pan, siada. O! Tamten fotel będzie wygodny. Więc jest pan złodziejem?
— Tak. Ale nie mam czasu na towarzyskie rozmowy. Moc pracy przede mną. Proszę o kosztowności.
— Po pierwsze, niech pan schowa rewolwer. Co do kosztowności, znajdzie je pan w portmonetce na biurku. Jest tam jeden złoty groszy pięćdziesiąt.
— Pierścionki? Złoty zegarek?
— W lombardzie, drogi panie. Nie radzę zabierać kwitów, bo zostanie pan przyłapany.
— Niestety. A może coś z garderoby?
— Widzi pan ten jasny kwadrat posadzki pod ścianą?
— Widzę...
— Tam właśnie stała szafa, którą mi zlicytowano. W swoim czasie wisiały w niej ubrania. Wspominam je z rozrzewnieniem.
— Az czego pan właściwie żyje? Nic u pana nie ma!
— Posadkę mam. Małą posadkę. Jakże pan może przychodzić do mnie przed pierwszym, tylko się pan naraża.
— Trudno. Mam pilne terminy.
— Raty?
— Podatki!
— Ba! Przykro mi bardzo, ale nic panu nie poradzę. Natomiast pierwszego będę miał pieniądze i chętnie kupię od pana ten rewolwer, który widziałem przed chwilą w pańskim ręku.
— Ten? Stary gruchot, ale mogę panu go sprzedać.
— Doskonale. Będę więc pierwszego Pod Kometą o dziewiątej wieczorem. Dam piętnaście złotych. A teraz niech już pan idzie, bo oczy mi kleją się do snu.
— Do miłego!
Wyszedł.
— Hallo! Hallo! A niech pan nie zapomni zamknąć dobrze drzwi za sobą.
Tak to się zaczęło, a skończyło się w sądzie grodzkim, który skazał pana Marnickiego na sto złotych grzywny za posiadanie rewolweru bez pozwolenia na broń, która poza tym uległa konfiskacie.
Co to oznacza „za zaliczeniem”? Nie wszyscy wiedzą. Na przykład dwaj wojskowi mieli na ten temat sprzeczkę, którą warto zanotować.
— Słuchaj, co to znaczy „za zaliczeniem”? — spytał elegancki ułan swego kolegę z artylerii.
— To bardzo proste. Wyobraź sobie, że idziesz do sklepu i kupujesz sobie pas.
— Kiedy ja mam nowy pas.
— No to wyobraź sobie, że kupujesz jeszcze jeden nowy pas.
— Mój drogi, jeszcze jeden nowy pas posiadam także.
— Ach! Mój Boże. Przecież ja mówię tylko tak dla przykładu. Wobec tego wyobraź sobie po prostu, że kupujesz jedwabny pas galowy, no...
— Kiedy nie potrzebuję nabywać sobie galowego, bo mam zupełnie nowy.
— E... nie można z tobą. Więc wyobraź sobie, że kupujesz jeszcze jeden jedwabny pas galowy, żeby mieć dwa.
— Kiedy ja już mam dwa galowe pasy.
— No więc idziesz do sklepu i kupujesz sobie trzeci...
— Dobrze, ale po co mi trzy galowe pasy? Przecież na bale chodzę najwyżej parę razy do roku. To byłaby zwykła lekkomyślność... Ty mi po prostu wyjaśnij, co to znaczy „za zaliczeniem”?
— Właśnie to chcę uczynić. Więc wyobraź sobie, że kupujesz sobie, no kupujesz sobie pas.
— Ale po co mi pas?
— Chociażby, żeby się powiesić.
Nie wiemy, jak się skończyła ta rozmowa, ale jesteśmy pewni, że ów wojskowy do końca życia nie dowiedział się, co to może znaczyć „za zaliczeniem”.
A w przeciwieństwie do niego pewien niepokaźny cywilny pan, nazwiskiem Abram Fiszbin, aż za dobrze się orientował w tym wszystkim i rozsyłał paczki „za zaliczeniem”.
Wiele osób otrzymywało takie kartki z poczty. Wynikało z nich jasno, że po opłaceniu jednego złotego można otrzymać przesyłkę zawierającą „odlew z brązu przedstawiający godło państwowe, wykonane w mennicy państwowej”.
Łatwowierni, którzy wykupowali przesyłki, zostali naciągnięci sposobem starym jak świat.
W niewielkim opakowanym pudełku znajdowała się jednogroszówka.
Wszczęto dochodzenie i pan Abram Fiszbin został skazany na sześć miesięcy więzienia.
— Pan jest poeta, panie Pinkierton?
— A czym mam być? Kupcem?
— Nie przesądzam. Handel w dzisiejszych czasach to już też jest czysta poezja. Ale nie wiem jednak, czy bądź co bądź pański zawód dobrze się rentuje26.
— To nie jest bankierska kariera, ale rozumie pan, panie Szmelkes, widmo sławy, upajające rymy, te rzeczy robią swoje.
— No, dobrze, napisze pan wierszyka i co? Płacą od razu?
— Wcale nie płacą. W ogóle mnie nie drukują. Należę do zapoznanych pisarzy.
— A jak wygląda finansowo taka pozycja? Wybaczy pan, panie Pinkierton, poziome pytanie zwykłego śmiertelnika.
— Taka pozycja wygląda nad wyraz ponętnie, panie Szmelkes. Ja piszę wierszyk na temat jakiejś firmy: z konfekcją damską, mogą być opony albo nożyki do golenia. Ten wierszyk jest bardzo brzydki.
— No, a za co pieniądze?
— Biorę wierszyka i umieszczam w gazetach jako ogłoszenie.
— To jeszcze pan dopłaca?
— Dopłacam. I z tego żyję. Mam nawet samochód.
— Nic nie rozumiem.
— Bo pan nie zna tych wierszyków. Jak wydział reklamy firmy, o której się pisze, z przerażeniem odczyta owe wiersze w pismach, to zaraz wynajmuje detektywa. Detektyw wyszukuje autora. Autorem jestem ja. Oni mnie wzywają i proszą na kolanach, żebym tylko przestał. Zwracają mi koszty i umawiamy się, że będę pisał wierszyki reklamowe o ich konkurencyjnej firmie. Ja reklamuję konkurencyjną firmę. Wtedy jej wydział reklamy wynajmuje detektywa, znajduje winowajcę i płaci mi, żebym już przestał, bo klienci się skarżą, że reklama ich jest na tak niskim poziomie. I tak w kółko. Z jednej branży można spokojnie żyć przez rok.
— A koszty własne?
— Minimalne.
— Mniej więcej ile?
— Sześć miesięcy z zawieszeniem. Rok i dwa miesiące. Trzy. Różnie bywa.
— Czy nie mógłby mi pan przytoczyć takiej reklamy?
— Pod dostatkiem: „Występują siódme poty, gdy używasz pudru »Koty«”.
— Jakie „Koty”, Cotti po prostu.
— Tym gorzej dla nich. Albo:
Albo...
— Przestań pan! Przestań! Mnie to wystarcza w zupełności.
Sądowi wystarczyło także i pan Mieczysław Maciej Pinkierton, agent reklamowy, został skazany na sześć miesięcy więzienia za szantaż dokonany na szeregu firm w formie niechlujnych i dyskredytujących ogłoszeń. Po wyjściu z więzienia pan Pinkierton ma zamiar oddać się wyłącznie reklamom filmowym.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
— Jak to? Jest pogotowie brydżowe?
— Naturalnie.
— Wystarczy zadzwonić i przyjeżdża facet, żeby nie zepsuć partii?
— Naturalnie.
— No i co? Skompromituje mnie wobec gości? Przy kolacji zacznie rybą jeść nożem albo po prostu się urżnie, nawymyśla prezesowi i zacznie obgryzać paznokcie.
— Wprost przeciwnie. Ręczę, że będzie zachowywał się wytworniej od wszystkich twoich gości. Zadzwoń. Obstaluj27. Musisz tylko uzgodnić z nim cenę i powiedzieć, w jakim stroju ma się stawić.
— A jak przegra?
— On nie przegrywa. To jest automat. Urzędnik. Siedem pięćdziesiąt za godzinę. Przegraną płacisz za niego. Wygraną dyskretnie oddaje ci po grze. Potem musisz naturalnie zaprosić go na kolację. Posadzisz przy najnudniejszej babie i będzie bawił ją gratis. Mówię ci, że nie miałeś nigdy w domu tak przyjemnego młodego człowieka, jak taki z pogotowia brydżowego.
— Znakomicie. Gucio nie przyjdzie i tak, bo ma grypę. Nikogo już teraz nie wydzwonię na czwartego. Świetny pomysł z tym pogotowiem. Podaj mi tylko numer telefonu.
Pan inżynier Z. odłożył słuchawkę i połączył się z podanym numerem. Cieszył się, że jego gości nie spotka zawód z powodu choroby partnera.
— Hallo, czy to pogotowie brydżowe?
— Że co?
— Czy pogotowie brydżowe?
— A owszem... owszem. Zaraz poproszę kupca...
— Kogo?
— Nic, Panie Fulkensztajn! Panie Fulkensztajn! Co, cuś pan słyszał? Pogotowie brydżowe wzywają... Już oddaję słuchawkę.
— Hallo? Jaki kupiec? Jaki Fulkensztajn? Pytam, czy to pogotowie brydżowe?
Dla odmiany w słuchawce odezwał się bas:
— Hallo? Pan się pyta, czy to pogotowie brydżowe? Owszem!
— Czy mogą panowie natychmiast przysłać mi na Elektoralną piętnaście jednego gracza w smokingu po siedem pięćdziesiąt za godzinę?
— Siedem pięćdziesiąt? Na długo?
— Z kolacją.
— Przyjedzie.
Po godzinie zjawił się u pana inżyniera Z. mały rudy Żydek. Goście już byli w salonie. Rozległ się dzwonek. Pan inżynier pobiegł pośpiesznie do korytarza. W drzwiach stał mały rudy Żydek w smokingu i cyklistówce.
— Pan do kogo?
— Pogotowie brydżowe.
— Pan?
— No co się pan dziwi?
— Myślałem, że może jest ktoś okazalszy. Nie było kogo innego?
— Ruski oficer i mamy dwóch byłych ziemian też, ale oni byli już wcześniej zamówieni. Pan szanowny się spóźnił.
— Ale w brydża pan gra dobrze, co?
— Nie. Ja nie umiem grać w brydża. Jestem szachistą.
— No to czegoście przyjęli obstalunek i czego mi pan głowę zawraca?
— A co? Klienta tracić?
— Co
Uwagi (0)