Marcin Studzieński - Władysław Syrokomla (internetowa wypozyczalnia ksiazek txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Tytułowy Marcin Studzieński to młody szlachcic, który cieszy się wielkim powodzeniem u panien. Podczas imienin rajcy wileńskiego poznaje piękną Marię, córkę gospodarza.

Zakochuje się w dziewczynie z wzajemnością, jednak jej rodzice nie wyrażają zgody na małżeństwo, ponieważ są stanu mieszczańskiego i nie chcą wprowadzać szlachcica do rodziny. Tymczasem Wilno zostaje zaatakowane przez Tatarów. Dzielny Marcin staje do walki w obronie ojczyzny. Czy z wojennych potyczek wyjdzie cało? I wreszcie — czy dane mu będzie poślubić Marię?

Władysław Syrokomla to pisarz i tłumacz żyjący i tworzący w XIX wieku, związany z ówczesną Litwą. Znany przede wszystkim jako autor gawęd chłopskich, szlacheckich, historycznych. Syrokomla pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej i często w swoich utworach ukazywał ten stan, nie szczędząc irocznicznych komentarzy na temat bliskiej mu rzeczywistości.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Władysław Syrokomla
Epoka: Romantyzm
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Marcin Studzieński - Władysław Syrokomla (internetowa wypozyczalnia ksiazek txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Syrokomla

Idź do strony:

wieczorek przyjdź waszmość do mnie!»

XIV

W dworcu biskupim smutne dziś rano,

Litwa straciła swego pasterza,

Dzwon katedralny głucho uderza,

Niosąc po kraju wieść opłakaną.

Na prostej ławie, prostym kobiercu,

W izbie, gdzie świateł iskrzy się siła,

Leży mąż boży — z ręką na sercu,

Już dusza jego... tam, gdzie tęskniła,

Już z wysokości krainy górnéj,

Może się patrzy na Litwę drogą!

Księża żałobne pieją nokturny,

Tłumy się ludu cisną, jak mogą,

Żałość rozlana w modlitwie, w śpiewie.

Po wszystkich twarzach łzy bujne biegą,

Każdy się modli — ale sam nie wie:

Modlić się za nim albo do niego.

Marcin Studzieński wespół z drugiemi,

Gdy się docisnął, wsparty na kuli,

U nóg pasterskich klęknął na ziemi,

Wdzięczną modlitwę lejąc najczulej,

A między ludźmi już rozgłos lata,

Że to jest rycerz, że to ten samy,

Co do miednickiéj pierwszy wszedł bramy,

Że mu sądzona kwota bogata.

Marcin się modli. — Czy dusza wrząca

Dawne mu w sercu wspomnienia budzi?

Czy od zbytniego natłoku ludzi,

Czy z niezliczonych świateł gorąca?

Głowa się mroczy... chwieje się, bladnie,

Ledwie przez ciżbę wyszedł do sieni,

I na podłogę pada bezwładnie,

Jak upadają gromem rażeni.

Długą czy krótką przeleżał chwilę,

On nie pamiętał, a nikt nie zważa,

Ciało obwite w łachman nędzarza,

A dusza strojna w skrzydła motyle,

Przez wspomnień kwiaty, przez wspomnień ciernie,

Leci... o kwiatek, o cierń zahaczy...

To — uśmiech lubéj, co kocha wiernie,

To — krwawa bitwa, to — strój żebraczy,

To — napad zbójców, to rzewna modła,

Przy zacnych zwłokach ojca Tabora,

Wtém go chrapliwa mowa ubodła,

«A powstań waszmość! spać tu nie pora,

Spać tu nie miejsce, wynoś się skoro!»

Żołdak, co w sieniach odprawiał straże,

Szarpnął go silnie za rękę chorą

I z progów pańskich wynieść się każe.

XVI

Powstał Studzieński — ale o dziwa!

Strzaskana ręka już go nie boli,

Rana, co w piersiach, już nie narywa;

Odrzucił szczudła — przeszedł powoli

I sam nie wierzy, sam siebie bada,

Czy jest w istocie zdrowym i hożym:

A więc ludowi cud opowiada,

Co mu się trafił przy mężu bożym.

Tłoczy się naród bliski, daleki,

Słucha powieści, cudom zawierza:

Bo sam oglądał rany kaleki

I wierzył w świętość ojca pasterza.

Dzisiaj powiecie: «bajka to stara!»

Anachroniczna ta powieść cała,

Ojczyzna cudu, kruchciana wiara,

Dziś z chrześcijańskich serc uleciała.

A czyż ja mówię, że ona żyje

Lub że dziś nasze czyny okrasza?

Ze starych kronik powtarzam chryję60:

Wierzcie, nie wierzcie, jak łaska wasza,

Dzisiaj nie nęcą anioły boże,

Dzisiaj niestraszni piekielni czarci,

Czy cud być może? albo nie może?

Czyśmy go warci? albo niewarci?

Czyśmy już w naszej rozumnej pysze

Wydarli Panu berło z koroną?

Ja w to nie wchodzę, lecz powieść piszę

Z czasów, gdy jeszcze w cuda wierzono.

Marcin Studzieński zeznanie cudu

Do katedralnej zaniósł świątyni:

Stało się jawnem w obliczu ludu,

Jak Pan maluczkim swe łaski czyni.

Epilog

Dał pan Kotwica wieczór wspaniały,

Powrót obchodzić chciał Marcinowy,

Pięćset kop groszy — to grosz niemały,

Więc go do spółki ciągnął handlowej.

Marcin zezwolił, bo z jego chatą

Spółkę serdeczną miał z dawnych czasów;

Więc uradzono na przyszłe lato,

Wspólnie nakupić pereł, hatłasów,

Po drogie wina posłać do Gdańska,

Kupić złotogłów’, futra sobole,

«A co do reszty... w tém łaska Pańska,

Spuśćmy się całkiem na Jego wolę!»

Odwiódł na stronę pana pisarza,

«Stary kolego! — rzekł mu do ucha —

Czy widzisz waszmość, co mi Bóg zdarza,

Miłoż mieć zięciem takiego zucha».

Pan pisarz miejski pojął te słowa,

Że się z nierównym spotkał szermierzem,

Ale co wyrzekł — milczenie chowa

Kronika stara, z któréj to bierzem,

Musiał pomyśleć: «niech kat naruszy,

Trzeba odkosza zgryźć po kryjomu!»

Potem wziął czapkę przytulił uszy,

I powędrował cicho do domu.

A tam nauczcie, czy pito wiele?

Wiele zjedzono soli i chleba?

I czy na końcu było wesele?

O tém i mówić, zda się, nie trzeba.

Przypisy:

1. snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]

2. zdawa — dziś popr. forma: zdaje. [przypis edytorski]

3. coż — dziś: cóż. [przypis edytorski]

4. wwodzić — wprowadzać. [przypis edytorski]

5. łokieć — daw. jednostka miary, równa 2 stopom i wynosząca ok. 60 cm; służyła do odmierzania np. sukna i innych materiałów; symbol kupców. [przypis edytorski]

6. krama — dziś: kram; sklep, stoisko. [przypis edytorski]

7. nie stać czegoś — nie starczyć, zabraknąć. [przypis edytorski]

8. sensat (daw., z łac. sensatus: rozumny) — osoba mądra, poważna i ciesząca się poważaniem. [przypis edytorski]

9. rozhowor (z rus.) — rozmowa. [przypis edytorski]

10. wara (daw.) — strzeż się. [przypis edytorski]

11. k’pięknéj Marii (daw.) — ku pięknej Marii; do pięknej Marii. [przypis edytorski]

12. pargamin — pergamin; tu przen.: dokument znacznej wagi. [przypis edytorski]

13. wyplemić — wyniszczyć całe plemię. [przypis edytorski]

14. prawy nowemi — dziś: prawami nowymi. [przypis edytorski]

15. cóś — dziś: coś. [przypis edytorski]

16. knowa — dziś: knuje. [przypis edytorski]

17. pany, mieszczany — dziś: panowie, mieszczanie. [przypis edytorski]

18. k’czynom (daw.) — ku czynom, do czynów. [przypis edytorski]

19. krew’ — apostrofem po spółgłoskach w, b w wygłosie (np. gołąb’) długo znaczono „miejsce po zaniku” prasłowiańskiej półsamogłoski, jeru miękkiego; spółgłoski te wymawiano jako miękkie, co ujawnia się do dziś w odmianie, w której występuje -wi-, -bi- (np. krwią, gołębiem). [przypis edytorski]

20. między mieszczany — dziś: między mieszczanami. [przypis edytorski]

21. radziecki — należący do rady; tu: rady miasta. [przypis edytorski]

22. dzień Wojciechowy, przy końcu kwietnia — 23 kwietnia kościół katolicki obchodzi wspomnienie Jerzego i Wojciecha. [przypis edytorski]

23. drzący — dziś: drżący. [przypis edytorski]

24. Lach — Polak. [przypis edytorski]

25. z laską swéj cześci — chodzi o laskę będącą oznaką czci marszałkowskiej. [przypis edytorski]

26. rozwity — rozwinięty. [przypis edytorski]

27. niepłonny — niebezowocny, niebezskuteczny; przynoszący plon. [przypis edytorski]

28. sianożęć — sianokosy; czas, kiedy kosi się trawę i robi zapas siana na zimę. [przypis edytorski]

29. inszy (daw.) — inny. [przypis edytorski]

30. skory — szybki. [przypis edytorski]

31. zemknąć — umknąć, uciec. [przypis edytorski]

32. noclega — dziś popr. forma D.lp: noclegu. [przypis edytorski]

33. czwałować — dziś: cwałować; jechać cwałem na koniu; cwał: najszybszy chód konia. [przypis edytorski]

34. ze swemi syny — dziś N.lm: ze swymi synami. [przypis edytorski]

35. moj — dziś: mój. [przypis edytorski]

36. cóś — dziś: coś. [przypis edytorski]

37. sowito — obficie; bardzo. [przypis edytorski]

38. sromać się — wstydzić się. [przypis edytorski]

39. brzozki — dziś: brzózki. [przypis edytorski]

40. dziadowski — tu: odziedziczony po przodku, dziadku (tj. dziadzie, ponieważ daw. słowo to używane było najczęściej bez zdrobnienia). [przypis edytorski]

41. pawęż — rodzaj tarczy. [przypis edytorski]

42. bojar — dziś popr. forma D.lm: bojarów; bojar: wojownik (por. bój, bojować), szlachcic na Litwie i Rusi. [przypis edytorski]

43. trofeja — dziś popr.: trofea; zdobycze. [przypis edytorski]

44. działy — dziś popr. forma N.lm: z działami. [przypis edytorski]

45. szatra — namiot. [przypis edytorski]

46. hordyńcy — ordyńcy; członkowie ordy, tj. tatarskich sił zbrojnych, armii (także: obozu). [przypis edytorski]

47. dwadzieści — dziś: dwadzieścia. [przypis edytorski]

48. mierzyn — nieduży, silny koń. [przypis edytorski]

49. szpichlerz — dziś: spichlerz; magazyn żywności, szczególnie zboża. [przypis edytorski]

50. snadź — widocznie, prawdopodobnie. [przypis edytorski]

51. laty — dziś forma N.lm: latami. [przypis edytorski]

52. zwać — tu: przyzywać; zowie, zwie: oboczne formy 3 os.lp cz. ter. [przypis edytorski]

53. następny — tu: następujący. [przypis edytorski]

54. do dnia (daw.) — przed świtem. [przypis edytorski]

55. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

56. zdawa — dziś popr. forma: zdaje. [przypis edytorski]

57. obiec (daw.) — otoczyć. [przypis edytorski]

58. snadź (daw.) — widocznie, prawdopodobnie. [przypis edytorski]

59. potrzeba (daw.) — bitwa a. wyprawa zbrojna. [przypis edytorski]

60. chryja (daw.) — rozprawa, mowa, ćwiczenie retoryczne; zbiór humorystycznych anegdot i powiedzeń postaci starożytnych; opowiastka; dziś: awantura. [przypis edytorski]

Wesprzyj Wolne Lektury!

Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.

Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.

Jak możesz pomóc?

Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056

Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.

Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.

Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na

Idź do strony:

Darmowe książki «Marcin Studzieński - Władysław Syrokomla (internetowa wypozyczalnia ksiazek txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz