Darmowe ebooki » Dramat romantyczny » Kordian - Juliusz Słowacki (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖

Czytasz książkę online - «Kordian - Juliusz Słowacki (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki



1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Idź do strony:
sobą. 
Pękła żmija. 
  KORDIAN
Jezus Maryja!!! 
 
przeciera oczy
Sen zniknął... Naprzód! naprzód z bagnetem w pierś cara! 
 
Wchodzi do następującej sali — zupełnie ciemnej. Na lewo drzwi otwarte do gabinetu konferencyjnego. Pokój ten, w kształcie wyzłoconego jaja, zupełnie księżycem oświecony. W środku stoi trójnóg sztucznie ze złota urobiony — a na nim leży carska korona OBIE WŁADZE
Stój!... 
  KORDIAN
Puśćcie! Boska cięży na mnie kara!... 
  OBIE WŁADZE
Słuchaj! szum głuchy z milczeniem się bije, 
Jak gdyby wicher wleciał w komnat szyje. 
Niby szum suchego drzewa, 
Niby ulewa 
Grzmi o dachy pałacu... grzmi... a księżyc świeci! 
  KORDIAN
patrząc do gabinetu konferencyjnego
Ta komnata srebrnego nalała się blasku, 
Trójnóg złoty — korona leży na trójnogu, 
Jest to korona carów dzisiaj — lecz o brzasku 
Ta korona należeć będzie tylko — Bogu... 
Idźmy! Nie mogę oczu odpiąć od korony. 
  IMAGINACJA
Patrz dłużej — krew z niej kapie, a pod nią schylony 
Człowiek czarny jak smoła, 
Zajęty pracą... 
  STRACH
Dwa rogi wytrysły mu z czoła, 
Oczy jak żar — bez powiek... 
Skąd on? i na co? 
  KORDIAN
Skąd? i na co ten człowiek? 
  WIDMO
Koronę nosił car, 
Krew Piotrów, krew Iwana 
Leje się z niej jak z czar; 
Podłogę polską czyszczę, 
Bo krwią carów zwalana; 
Ale śladu nie zniszczę, 
Chyba za drugi wiek!... 
  KORDIAN
Jeśli nie zmyjesz wodą z polskich rzek, 
Przyniosę krwi — podłogę całą 
Wymyjemy, będzie białą 
Jak twarz trupa. 
 
po chwili
Jeszcze jedną komnatę przejść trzeba. 
 
wchodzi do sali tronowej
Ciemno — i czarne okna; żadnej gwiazdy z nieba — 
Tam wiedzie — droga na kształt ognistego słupa. 
Lampa strzeże cesarza, oświeca mu łoże 
I leje światło na posadzki szkliste, 
Jak księżyc po wód jeziorze. 
Chwyta łódź moją w kręgi ogniste... 
Płynę zawrotem głowy... któż doda podniety? 
  IMAGINACJA
Twój bagnet łysnął... płomienne bagnety 
Zleciały się w powietrzu i z ostrzem się zbiegły... 
Jak rybki, gdy w krysztale kruszynę spostrzegły... 
Zleciały się i stal szczypią, 
I palą. 
W powietrze uderzasz stalą, 
Z powietrza jak iskry się sypią. 
Czekaj, aż się ul cały płomyków wyroi... 
  STRACH
Nie patrz tylko za siebie — bo tam u podwoi... 
 
Kordian obraca się IMAGINACJA
Dwie z malakitu103 wazy, w nich dwa drzewa rosną 
Zimą i wiosną. 
Patrz! liście z ludzkich uszu, z oczu ludzkich kwiaty, 
I zwykły nasionami języków się plemić, 
Lecz cesarz rwie nasiona, by drzewa oniemić... 
Więc jak nieme hajduki przy wejściu komnaty 
Patrzą kwiatem — liściem słyszą; 
A wszystko z grobową ciszą 
W grubiejący pień się wlewa... 
  KORDIAN
Widzą! i słyszą! drzewa... 
  STRACH
Nie zaglądaj przez okna na ciemną ulicę! 
 
Kordian patrzy przez okno IMAGINACJA
Z kościoła aż do zamku orszak zmarłych długi, 
Niosą żółte gromnice, 
Wiele trupów... jeden, drugi, 
Setny, nie przeliczysz więcej... 
Tysiąc tysięcy... 
Berła — korony — szaty króleskie. 
Z gromnic dymy niebieskie 
Mglą trupom twarze kościane. 
A trumien, ile trupów — każdy niesie trumnę; 
Rzucają pod zamku ścianę, 
Budują wschodów kolumnę, 
Wysoko jak stogi gumien... 
Trumny się kruszą, 
Lecz tyle trumien! 
Wejść muszą.   
  KORDIAN
Gdzie idą? 
  IMAGINACJA
Tu. 
  KORDIAN
Czy cara trumnami uduszą? 
  IMAGINACJA
Ciszej! patrz... jakieś straszydło 
Z ognistą twarzą wyszło z sypialnej komnaty. 
Nie słychać kroku jego, choć posadzek kraty 
Rozstępują się — łamią pod nogą obrzydłą. 
  STRACH
Czuć krew! Wyszedł z tamtej komnaty... 
Tam śpi cesarz w łożu białem, 
Ten człowiek stamtąd wyszedł... 
  IMAGINACJA
Widziałeś? 
  KORDIAN
Widziałem? 
  STRACH
Co on tam robił? 
  KORDIAN
Co on tam robił? 
  DIABEŁ
Zdławiłem cara — i byłbym go dobił, 
Lecz tak we śnie do ojca mojego podobny. 
  IMAGINACJA
Słyszysz dzwonów jęk żałobny... 
Po całym mieście i na wszystkie strony?... 
  KORDIAN
z przerażeniem
Słyszę — dzwony — 
  IMAGINACJA
Błysk w szybach sali... 
Po trumnach wszedł trup i stoi cichy w oknie, 
Gromnicą szyby pali. 
Wiatr zrywa mu płaszcz — a robak w każdym włóknie 
Jak nić biała... 
Gdzie oczu blask, tam świeci kość spróchniała. 
To trupów kat... wykona, co uchwalą... 
Patrz, w okno bije... rozbija... 
  KORDIAN
Jezus! Maryja! 
  IMAGINACJA
Zniknął... trumny się walą 
Jak grom.   
  STRACH
Wracaj, tu czarta dom... 
  KORDIAN
Pójdę mimo diabłów głosy, 
Abym się we krwi ochłodził. 
Tłum jakiś drogę zagrodził, 
Przejść nie można... jak przez kłosy 
Trzeba deptać... nie roztrącę. 
Widma blade i milczące 
Jak stooki strażnik pawi 
Zaglądają w tamte drzwi, 
Gdzie śpi cesarz... Czy ciekawi, 
Jaka barwa carskiej krwi?... 
Ha... mówcie... czy się nie budzi... 
Pożarłbym teraz mowę stu tysiąca ludzi... 
Jak w grobie głucho... 
 
Słychać dzwon na jutrznią
Ktoś mi przez ucho 
Do mózgu sztylet wbija... 
Jezus! Maryja!   
 
wymawiając ostatnie słowo pada bez czucia krzyżem na bagnecie u drzwi sypialnego cara pokoju
Car wychodzi z sypialnego pokoju z lampą nocną w ręku CAR
Słyszałem jakiś stuk i czułem we snów burzy, 
Jakby mię ktoś za gardło cisnął szarfą. 
Czułem, co niegdyś ojciec mój, lecz czułem dłużej. 
Czyż zawsze sen ma być sumnienia harfą, 
Po której grają wichry strachu?... Idźmy. — 
Lecz nie znam dróg, zabłądzę w gmachu. 
 
chce iść i potyka się o leżącego Kordiana
Coż to? co to się znaczy?... tu trup jakiś leży... 
Z bagnetem w ręku, mundur polskich ma żołnierzy 
Ze szkoły podchorążych. Pewnie stał na warcie 
I szedł do mnie zabijać?... Padł na samym progu... 
Wszak brat mi za nich ręczył? Kusicielu! czarcie! 
Nie natrącaj mi na myśl brata — w każdym wrogu 
Pokazujesz mi brata, nie, to być nie może... 
O gdyby wstał ten człowiek i przemówił słowo!... 
Ciepły... Wstań! mów! bo szpadą gardło ci otworzę. 
Mów, czy to brat ci kazał? 
 
szpadą rani w rękę Kordiana, który oczy otwiera KORDIAN
z obłąkaniem
Z pochodnią grobową 
Trupy w oknie. 
  CAR
Przemówił... Otwórz jeszcze usta, 
Wymów: brat? — słowo krótkie... brat? 
  KORDIAN
Blady jak chusta 
Car śpi... Jezus Maryja!... świt zaczął pobielać... 
  CAR
Nic z niego się nie dowiem ni z ust, ani z twarzy... 
O! to brat... brat mój pewnie... 
 
woła
Straży! moja straży! 
 
Wbiegają żołnierze. Car pokazuje na Kordiana
Jeśli nie zwaryjował ten żołnierz... rozstrzelać... 
  SCENA VI. SZPITAL WARIATÓW
Widać klatki, w których siedzą łańcuchami powiązani waryjaci, niektórzy chodzą wolno. — Kordian leży na łóżku w gorączce. Dozorca szpitalu. — Doktor obcy DOZORCA
do Doktora
Waćpan przyszedłeś zwiedzić szpital waryjatów? 
  DOKTOR
Oto jest pozwolenie. 
 
daje dukata DOZORCA
Z podpisem dukatów... 
Wolno panu, gdzie zechcesz, zazierać do klatek, 
Tu waryjaci, dalej sala waryjatek... 
Cały szpital rozłożę jak zegar po sztuce... 
Pan zapewne w medycznej ćwiczysz się nauce? 
  DOKTOR
Tak. 
  DOZORCA
Jakież systemata pan doktor zachwala? 
  DOKTOR
Macanie głów... 
  DOZORCA
Rozumiem, to systemat Galla. 
  DOKTOR
Tak. 
  DOZORCA
Ciekawość mię bierze, czy się pan przekona 
Z głów, która tutaj głowa najostrzej szalona? 
  DOKTOR
O! ja odgadnę z twarzy sądem Lawatera. 
 
wskazując na Kordiana
Ot — ta... 
  DOZORCA
Wzrok eskulapa niedobrze przeziera, 
Ten młodzieniec wszedł tutaj, bo cesarz osądził, 
Że musi być szalony — lecz cesarz pobłądził. 
Ten młody ma gorączkę, lecz rozsądek zdrowy, 
Zdrowszy niż twój, doktorze, niż mój nawet. 
  DOKTOR
Nawet? 
  DOZORCA
Ha! obraziłem ciebie, paluszku Gallowy! 
Chciałbyś mi ostrym słówkiem odpalić wet za wet 
I abyś dowiódł, że ten młody pstro ma w głowie, 
Może dowiedziesz, żem ja szalony? 
  DOKTOR
Któż to wie?... 
Pozwól mi pan zapalić cygaro hawańskie... 
  DOZORCA
Nie mam ognia. 
 
rzucając dukat
Do kroćset! dukat dłoń mi piecze. 
  DOKTOR
podejmuje dukat i zapala przy nim cygaro — potem go oddaje Dozorcy...
Dziękuję. 
  DOZORCA
O! na Boga, to sztuki szatańskie! 
  DOKTOR
Tak ci się to wydało, rozumny człowiecze, 
Patrz, dukat zimny jak lód, pali, bo czerwony. 
  DOZORCA
Czy mi się zdało? czym ja doprawdy szalony? 
Niech mię Najświętsza Panna w swej opiece trzyma! 
  DOKTOR
Nie patrz nigdy na dukat rozsądku oczyma, 
Dukat jest elementem, żywiołem... 
  DOZORCA
Prawdziwie! 
Odejść muszę, gdy słucham, rozum sobie krzywię. 
 
Dozorca odchodzi DOKTOR
Wypędziłem go przecie, jutro oszaleje 
Myśląc o tym dukacie; teraz mam nadzieję, 
Że sam na sam z szalonym pogadam młodzieńcem. 
 
siada na łóżku Kordiana KORDIAN
Ktoś ty jest? brat mój? krewny? 
  DOKTOR
Jestem zapaleńcem.
 
   
  KORDIAN
Musiałeś się więc chyba urodzić dziś rano? 
Wszyscy dotąd mówili, żem jeden na świecie. 
  DOKTOR
Ciebie znali, mnie jeszcze dotąd nie poznano, 
Siedziałem sobie cicho zamknięty w sztylecie. 
  KORDIAN
Daj mi pić... mam gorączkę... słów twych nie rozumiem. 
  DOKTOR
Natęż uwagę... jasno tłumaczyć się umiem, 
Ale natęż uwagę mocno! mocno! mocno! 
  KORDIAN
Natężyłem... Znam ciebie... 
  DOKTOR
W godzinę północną 
Wychodziłem z sypialnej cesarza komnaty. 
  KORDIAN
Cóż tam robiłeś? 
  DOKTOR
Ha! nic, polewałem kwiaty... 
  KORDIAN
Co? Owe drzewa pełne uszu, bez języków... 
  DOKTOR
Tak, to klony... a inne rosną w liść krzyżyków 
Jak gwoździki maltańskie; inne jako trzciny 
Pełne kolan i puste, a cesarza syny 
Na pustych kolankowych trzcinach grać się uczą. 
  KORDIAN
Czemu twoje wyrazy tak brzęczą i huczą? 
Gadaj ciszej... Czy jakiej nie umiesz modlitwy? 
  DOKTOR
Umiem jedną, co ludzi popycha do bitwy. 
  KORDIAN
Nie chcę... za głośna będzie, a może bezbożna? 
  DOKTOR
To modlitwa turecka, jak księżyc dwurożna, 
Jednym rogiem zabija wroga, drugim siebie... 
  KORDIAN
Wszak potrzeba bić wrogów? 
  DOKTOR
Wiem o tej potrzebie... 
Naród ginie, dlaczego? — aby wieszcz narodu 
Miał treść do poematu, a wieszcz rym odlewał, 
Aby nieliczną iskrę ognia pośród lodu 
Z pieśni wygrzebał anioł i w niebie zaśpiewał. 
Widzisz, jak cenię wieszczów gromowładne plemię. 
  KORDIAN
Nie — to nie tak... inaczej... idź z nieba na ziemię. 
  DOKTOR
Rozumiem. Hymn anioła w wieszcza się przelewa, 
Zaśpiewał — naród ginie, bo poeta śpiewa. 
  KORDIAN
Głupiś! Mów co ze starych testamentów księgi. 
  DOKTOR
Faraon kiedy stanął na szczycie potęgi, 
Śniło mu się, że siedem wypasionych wołów 
Siedem chudych pożarło. 
  KORDIAN
Nie! to nie tak było... 
  DOKTOR
Ale tak jest, zapytaj potomka Mogołów... 
  KORDIAN
Mów o czym innym, Pismo święte mię zabiło. 
Czy nie jesteś botanik?... 
  DOKTOR
Żądam tajemnicy, 
A zwierzę się, żem wcale nowe odkrył ziele; 
Rośnie na moim oknie, w rycerskiej przyłbicy, 
Posiane w stu miast dawnych ostygłym popiele. 
Wkrótce,
1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Idź do strony:

Darmowe książki «Kordian - Juliusz Słowacki (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz