Kordian - Juliusz Słowacki (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖
Krótki opis książki:
Kordian to dramat Juliusza Słowackiego wydany anonimowo w 1834 roku w Paryżu.
Tytułowy bohater zastanawia się nad sensem egzystencji, przeżywa ból świata, istnienia, aż w końcu dochodzi do nieudanej próby samobójczej. Następnie Kordian udaje się w podróż, podczas której odwiedza m.in. górę Mont Blanc, gdzie podejmuje decyzję, by walczyć o niepodległość kraju. Po powrocie do Polski przygotowuje się do zamachu na cara Mikołaja I…
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Juliusz Słowacki
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Kordian - Juliusz Słowacki (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki
przez trzy lata, wykonywał kobiece prace i był przebrany w kobiece szaty. Pobyt u Omfale wiąże się więc ze zniewieścieniem herosa, który w tym czasie przelewał krew nie w bohaterskich zmaganiach, ale kłując się igłą przy szyciu. [przypis edytorski]
28. Widzicie tę postać bladą — chodzi tu o Joachima Lelewela (1786–1861) wybitnego polskiego historyka, ideologa i działacza polit., profesora w liceum krzemienieckim i na Uniwersytecie Wileńskim (był duchowym ojcem Filomatów). W dziedzinie badań hist. był twórcą tzw. szkoły lelewelowskiej, stawiającej sobie za cel całościową analizę procesów historycznych (w związku z tym np. w dorobku Lelewela znajdują się ciekawe materiały i opracowania z zakresu geografii czy religio- i kulturoznawstwa). W czasie powstania listopadowego Lelewel był członkiem Rządu Narodowego i zwolennikiem przeprowadzenia głębokich, demokratycznych reform społecznych. Po upadku powstania przebywał na emigracji w Paryżu, a następnie w Brukseli, działał m.in. na rzecz zjednoczenia skłóconych polskich emigrantów. Był przywódcą współpracującego z lewicą fr. Komitetu Narodowego Polskiego, a następnie Młodej Polski, republikańskiej organizacji związanej z Młodą Europą Mazziniego. W 1846 wstąpił do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Po klęsce Wiosny Ludów wycofał się z życia politycznego. [przypis edytorski]
29. wierżch — dziś: wierzch. [przypis edytorski]
30. wyleci jak kruk — chodzi tu o generała Jana Krukowieckiego (1772–1850), odznaczonego Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari, Orderem Obojga Sycylii, Komandora Legii Honorowej. Rozpoczynał karierę w wojsku austr., a kontynuował w armii fr. i armii Księstwa Warszawskiego, brał udział w kampaniach napoleońskich (został ranny pod Smoleńskiem), po Kongresie Wiedeńskim pozostał w wojsku Królestwa Polskiego. Po wybuchu powstania listopadowego dowodził wojskami powstańczymi m.in. w zwycięskiej bitwie pod Białołęką, jednakże jego niesubordynacja wobec rozkazów gen. Chłopickiego w rozgrywającej się tego samego dnia (25 II 1831) bitwie pod Olszynką Grochowską przesądziła prawdopodobnie o klęsce Polaków. Następnie Krukowiecki został gubernatorem Warszawy, a pod koniec powstania przewodniczył Rządowi Narodowemu, a faktycznie również był wodzem wojsk powstańczych. Konserwatysta (ideowo zajmował stanowisko przeciwstawne wobec poglądów np. Lelewela czy Mochnackiego), był przeciwny prowadzeniu dalszej walki z Rosją, zajął się raczej pertraktacjami z Paskiewiczem dotyczącymi warunków kapitulacji, nie przygotował właściwie obrony Warszawy. Krukowiecki nie opuścił jednak, jak sugerują słowa dramatu „rycerzy ginących”. Po kapitulacji Warszawy pozostał w mieście, a po upadku powstania przebywał na zesłaniu w Jarosławiu i Wołogdzie do 1834 r. Następnie powrócił do Królestwa, by do końca życia zajmować się już tylko gospodarowaniem w majątku żony. [przypis edytorski]
31. drzącą — dziś: drżącą. [przypis edytorski]
32. tuszyć — mieć nadzieję; por. wyraz pokrewny: otucha. [przypis edytorski]
33. dykteryjka (z łac. dicterium: żart) — zabawne, krótkie opowiadanie, anegdota. [przypis edytorski]
34. śpiéwa — (daw.; wym.: śpiwa) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z użytym wcześniej słowem: spoczywa. [przypis edytorski]
35. bakalarus (z łac. średniow.: baccalarius) — bakałarz (osoba, która uzyskała najniższy stopień naukowy na uniwersytecie), nauczyciel. [przypis edytorski]
36. Łamał wierzby na biedaku — chodzi o wierzbowe rózgi służace do wymierzania kar cielesnych. [przypis edytorski]
37. kobiéto (daw.; wym.: kobito) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z „bito”. [przypis edytorski]
38. hoży — krzepki, urodziwy. [przypis edytorski]
39. piętak — piątak, zapewne: pięć groszy. [przypis edytorski]
40. hołota (ukr.) — gołota, biedota. [przypis edytorski]
41. dziatki (daw.) — dzieci. [przypis edytorski]
42. podstoli (...) szatny — funkcje przy dworze; podstoli miał za zadanie dopilnować królewskiego stołu, zaś szatny ubiorów. [przypis edytorski]
43. wbrew zwyczaju — dziś popr.: wbrew zwyczajowi. [przypis edytorski]
44. frejlina (daw; z niem. Fräulein: panna; Hoffräulein: dworka) — dama dworu (szczególnie na dworze rosyjskim). [przypis edytorski]
45. ciesali — dziś popr.: ciosali. [przypis edytorski]
46. chmurą komorów — chmurą komarów; przekształacone dla rymu z: pozorów. [przypis edytorski]
47. rycerz w zbroi (...) I (...) przebijał (...) smoka — jest to kanoniczne przedstawienie Michała Archanioła (pogromcy szatana, przedstawianego często w postaci węża) albo też św. Jerzego, który z wysokości, siedząc na białym koniu zabija smoka. [przypis edytorski]
48. mameluki (właśc. mamelucy; z arab. mamluk: niewolnik) — sławna ze swej bitności, wyszkolenia i sukcesów militarnych armia utworzona ze specjalnie zakupionych niewolników lub jeńców wojennych. [przypis edytorski]
49. dziobią gdyby kruki — dziobią niby kruki. [przypis edytorski]
50. wrzkomo — rzekomo. [przypis edytorski]
51. daléj — w związku z występującym tu é tzw. pochylonym wym.: dali. [przypis edytorski]
52. kto kupi niewolą włos biały — kto okupi (zapłaci za) siwiznę niewolą. [przypis edytorski]
53. truna (daw.) — trumna; często stosowana forma przez poetów romantycznych. [przypis edytorski]
54. miriady (z gr. myriás, myriádos) — mnóstwo, niezliczona liczba. [przypis edytorski]
55. skorszy — dziś popr.: bardziej skory; szybszy. [przypis edytorski]
56. Paktol a. Paktolos — rzeka w starożytnej Lidii (dziś Turcja), której piasek obfitował w złoto i srebro. [przypis edytorski]
57. bliznę Kaima — chodzi tu o piętno Kaina, czyli znak zabójstwa. [przypis edytorski]
58. Punsz — chodzi o charakterystyczną postać z komedii dell’arte (to włoski Pulcinella, a angielski Punch), złośliwego prześmiewcę. [przypis edytorski]
59. hosanna (z hebr.) — słowo oznaczające radość i uwielbienie dla Boga, występujące w Biblii, zarówno w Starym jak i w Nowym Testamencie oraz modlitwach i tekstach religijnych judaizmu i chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
60. miserere (łac.) — słowo rozpoczynające Ps. 51, będący psalmem pokutnym i żałobnym, zawierającym błaganie do Boga o pomoc. Po polsku incipit tego psalmu brzmi: „Zmiłuj się nade mną, Boże, w łaskawości swojej”. [przypis edytorski]
61. lacrima Christi (łac.) — łza Chrystusa. [przypis edytorski]
62. dej (z arab.) — daw. oficer w tur. wojsku janczarów lub tytuł namiestników w Algierii i Tunisie; dej fezki to namiestnik Fezu, dużego miasta w Maroku. [przypis edytorski]
63. De profundis clamavi! — incip. Ps. 130; w polskim tłumaczeniu: „Z głębokości wołałem!”. [przypis edytorski]
64. Martin Luter (1483–1546) — doktor teologii, ideolog i inicjator reformacji (jego pierwsze wystąpienie było skierowane przeciw odpustom); przełożył Biblię na niem., jest autorem wielu tekstów (m.in. katechizmu) i pieśni religijnych kościoła ewangelickiego. [przypis edytorski]
65. ergo (łac.) — więc, a zatem; z powodu. [przypis edytorski]
66. dataria (z łac. datare: datować) — władza w kurii rzymskiej zajmująca się sprawami łask, rozdzielaniem pomniejszych beneficjów i potwierdzaniem aktów prawnych wydawanych przez stolicę apostolską. [przypis edytorski]
67. Pappe satan! pappe satan! aleppe — wers rozpoczynający Pieśń VII części Piekło w Boskiej Komedii Dantego; pełni on funkcję inwokacji skierowanej do Szatana, formułę przyzywającą władcę piekieł albo niezrozumiałe przekleństwo, którym Pluton wita przybyszów (Dantego i Wergiliusza) w czwartym kręgu piekielnym, przeznaczonym dla skąpców i rozrzutników. Z trzech słów składających się na ów wers „satan” jest jedynym rzeczywiście istniejącym i rozpoznawalnym wyrazem; pozostałe są zniekształcone i różnie interpretowane. „Pape” może być kojarzone ze znaczeniem „ojciec”, zaś „aleppe” niektórzy badacze uznają za zdeformowane „alef”, czyli nazwę pierwszej litery hebrajskiego alfabetu. [przypis edytorski]
68. alleluja (z hebr.) — chwała Panu; słowo używane w Biblii Starego i Nowego Testamentu oraz modlitwach judaizmu i chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
69. siła (daw.) — dużo. [przypis edytorski]
70. żywot (gw.) — brzuch. [przypis edytorski]
71. prawidło (tu w lm: prawidła) — reguła, norma; także: forma (najczęściej drewniana) o kształcie stopy wkładana do butów i służąca do wyrobu, rozciągania bądź utrzymania fasonu obuwia. [przypis edytorski]
72. kalambur (z fr.) — dowcipna gra słów. [przypis edytorski]
73. się (...) jendyczy (gw.) — indyczy się, zachowuje się jak indyk, tj. gniewnie i dumnie. [przypis edytorski]
74. mariasz — rodzaj gry w karty. [przypis edytorski]
75. kozyrny — jest to najprawdopodobniej forma zniekształcona wyrazu: kozerny, a więc „odpowiedni”, do rzeczy; por. wyrażenie „nie bez kozery” znaczące tyle co: „nie bez powodu”, „nie od rzeczy”; por. też nie używany już poza związkami fraz. wyraz kozera: powód, przyczyna (z łac. causari: podawać jako przyczynę, rację, procesować się; bronić jakiejś sprawy). [przypis edytorski]
76. dratwa — mocna nić, używana m.in. przez szewców. [przypis edytorski]
77. pozytywek — katarynka. [przypis edytorski]
78. łom — tu: połamane gałęzie, chrust. [przypis edytorski]
79. hołupce — dziś popr.: hołubce; hołubiec: figura w tańcu polegająca na uderzeniu obcasem o obcas podczas podskoku. [przypis edytorski]
80. baldachim (z wł. baldacchino) — przenośna lub stała osłona stanowiąca zadaszenie np. nad łóżkiem, tronem, a także noszona nad dostojnikami; tu zniekształcona forma wyrazu: baldakim. [przypis edytorski]
81. na pokarm (...) stawa — wystarcza na jedzenie (tzn. jest dość zamożny). [przypis edytorski]
82. zagadki słać do Kuryjera — chodzi o „Kurier Warszawski”, założoną w 1821 r. najważniejszą gazetę informacyjną Królestwa Polskiego. [przypis edytorski]
83. korytarzów — dziś popr.: korytarzy. [przypis edytorski]
84. widny — dziś: widoczny. [przypis edytorski]
85. sumnienie — dziś: sumienie. [przypis edytorski]
86. dowodzca — taka forma w tekście; dowódca. [przypis edytorski]
87. przedać (daw.) — sprzedać. [przypis edytorski]
88. uderzemy — dziś: uderzymy. [przypis edytorski]
89. natchnięte — dziś: natchnione. [przypis edytorski]
90. jak dwa pszczelnych roi — jak dwa pszczelne roje. [przypis edytorski]
91. ulów — dziś popr.: uli (od M. lp: ul.). [przypis edytorski]
92. tłum umniejszał głową — umniejszał tłum o głowę. [przypis edytorski]
93. Osądziła nas wartych — osądziła, że jesteśmy warci. [przypis edytorski]
94. tułowu — dziś: tułowia. [przypis edytorski]
95. przedzierżgniono — dziś: przedzierzgnięto. [przypis edytorski]
96. satrapa — namiestnik prowincji (satrapii) w starożytnej Persji, który posiadał uprawnienia administracyjne, sądowe i wojskowe; synonim tyrana. Satrapy nasze: ci, którzy posiadają władzę. [przypis edytorski]
97. Saron — żyzna równina w Izraelu, nad morzem Śródziemnym rozciągająca się między Karmelem a Jaffą. [przypis edytorski]
98. wyrok Baltazara — chodzi o wyrok boski na babilońskiego króla Baltazara. Podczas urządzonej przez niego uczty, na której posilano się ze zrabowanych w świątyni jerozolimskiej naczyń, czcząc przy tym pogańskich bożków, nagle ukazała się ręka, która wypisała tajemnicze słowa: „Mene, Mene, Tekel, Ufarsin”. Wywołało to przestrach króla Baltazara, nikt jednak nie potrafił rozszyfrować znaczenia napisu. Zrobił to dopiero prorok Daniel, który tak wyjaśnił przepowiednię: „Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres; zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki; twoje królestwo uległo podziałowi, oddano je Medom i Persom”. Przepowiednia wkrótce spełniła się. [przypis edytorski]
99. przysięgłem — dziś: przysiągłem. [przypis edytorski]
100. obaczemy, zapał, trwogali przeważa — zobaczymy, czy przeważa zapał czy trwoga. [przypis edytorski]
101. rószczki — dziś popr.: różdżki. [przypis edytorski]
102. nié ma (daw.; wym.: ni ma) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z „oczyma”. [przypis edytorski]
103. z malakitu — z malachitu, półszlachetnego kamienia zielonej barwy. [przypis edytorski]
104. te koło — dziś: to koło. [przypis edytorski]
105. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis edytorski]
106. Tella Szwajcara — chodzi tu o legendarnego bohatera szwajcarskiego, symbol niesubordynacji z pobudek patriotycznych wobec narzuconej władzy (w tym wypadku: władzy cesarza austriackiego). Tell wsławił się tym, że wystawiony na próbę strącił strzałą z łuku jabłko położone na głowie swego syna, nie czyniąc chłopcu krzywdy. Do tej legendy nawiązuje cała wypowiedź chóru. [przypis edytorski]
107. modlitwę rozbita — modlitwę rozbitka. [przypis edytorski]
108. sześciu żołnierzy przyprowadzają — dziś popr.: sześciu żołnierzy przyprowadza. [przypis edytorski]
109. wor (ros.) — złodziej. [przypis edytorski]
110. Dmitrij Dmitrijewicz Kuruta — rosyjski generał greckiego pochodzenia, szef sztabu Wielkiego Księcia Konstantego; prowadził też biuro zajmujące się raportami, donosami oraz kontrolą korespondencji w Królestwie Kongresowym. [przypis edytorski]
111. stadło — rodzina. [przypis edytorski]
112. te słowo — dziś popr.: to słowo. [przypis edytorski]
113. wsięknie — dziś popr.: wsiąknie. [przypis edytorski]
114. zastawuje — dziś: zastawia. [przypis edytorski]
115. sidła (...) musze — pajęczyna; sidła (pułapka) na muchy. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Kordian - Juliusz Słowacki (internetowa biblioteka naukowa txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)